Mất ngủ là tình trạng phổ biến ở những người lớn tuổi. Người già mất ngủ có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau và trong mỗi trường hợp sẽ có những cách khác nhau để khắc phục. Cùng tìm hiểu nguyên nhân gây mất ngủ ở người cao tuổi và cách cải thiện qua bài viết sau đây.
Menu xem nhanh:
1. Những nguyên nhân gây mất ngủ thường gặp ở người già
Thông thường, thời gian ngủ trong ngày của một người thường sẽ giảm dần theo độ tuổi từ lúc còn trẻ, đến tuổi trung niên và khi lớn tuổi. Trẻ mới sinh cần 20h/ngày để ngủ. Càng lớn thời gian ngủ của trẻ càng giảm, đến 6 tuổi thời gian này chỉ là còn là 10h – 12h/ngày. Trong khi đó thanh thiếu niên (14 – 17 tuổi) cần ngủ 8 – 10h/ngày. Người trưởng thành (từ 18 – 64 tuổi) cần ngủ 7 – 9h/ngày. Thời gian ngủ của người già (trên 65 tuổi) rơi vào 7 – 8h/ngày.
Tuy nhiên ở nhiều người cao tuổi, thời gian ngủ này có thể ngắn hơn hoặc chất lượng giấc ngủ kém đi (giấc ngủ không sâu, hay tỉnh giấc giữa đêm, không có cảm giác thoải mái khi ngủ và khi thức dậy,…). Nguyên nhân của tình trạng này là do sự hạn chế các hoạt động thể lực, giảm ngưỡng bị đánh thức khiến người già dễ bị thức giấc hơn, thay đổi nhịp sinh học, giảm khả năng duy trì các chức năng khi do ảnh hưởng của quá trình lão hóa hay các bệnh lý.
Người già bị mất ngủ là có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau.
Theo Trung tâm Truyền thông – Giáo dục Sức khỏe Trung ương (Bộ Y tế), nguyên nhân chính gây mất ngủ ở người cao tuổi được chia thành 4 nhóm:
1.1 Rối loạn giấc ngủ tiên phát
Mất ngủ ở người già thường liên quan đến hội chứng ngưng thở khi ngủ. Tình trạng rối loạn này thường hay gặp ở những người béo phì. Ngoài ta hiện tượng chân tay tự cử động về đêm (hội chứng chân không yên) cũng có thể gây thức giấc ở người già.
1.2 Rối loạn giấc ngủ thứ phát
Tình trạng mất ngủ thứ phát thường do các bệnh lý gây ra. Trong đó các bệnh cơ xương khớp như thoái hóa khớp, loãng xương… là nguyên nhân chủ yếu gây mất ngủ ở người cao tuổi. Các cơn đau do xương khớp thường tăng lên lúc nửa đêm về sáng. Điều này khiến bệnh nhân dễ bị tỉnh giấc và rất khó ngủ tiếp sau đó.
Ngoài ra, một số tình trạng khác như đau ngực do thiếu máu cơ tim; tiểu đêm do u xơ tiền liệt tuyến, tiểu đường; khó thở do suy tim, viêm phế quản, hen… cũng có thể gây tình trạng mất ngủ.
1.3 Bệnh lý tâm thần kinh
Bệnh trầm cảm ảnh hưởng rất nhiều đến tình trạng rối loạn giấc ngủ ở người cao tuổi. Theo các thống kê, khoảng 30% người cao tuổi trong cộng đồng có triệu chứng trầm cảm, tỷ lệ này trong các viện dưỡng lão lên tới 50%. Các bệnh nhân này thường cảm thấy khó ngủ hoặc hay bị thức giấc sớm nhưng lại có hiện tượng ngủ ngày. Tình trạng kích động vào ban ngày cũng khiến họ khó ngủ hơn.
Ngoài ra, một số rối loạn tâm thần khác cũng có khả năng gây mất ngủ, như rối loạn lo âu quá mức (ám ảnh về tai nạn của người thân, sợ mất uy tín, lo lắng về tài chính…), sa sút trí tuệ.
1.4 Thuốc
Một số loại thuốc như corticoid, thuốc điều trị bệnh tuyến giáp, thuốc điều trị bệnh thần kinh hoặc trầm cảm, các thuốc chẹn beta giao cảm, thuốc hạ huyết áp Methyldopa… đều có tác dụng phụ gây mất ngủ. Bên cạnh đó, một số loại thuốc được coi là thuốc ngủ như benzodiazepine (Seduxen) cũng có thể khiến người già ngủ nhiều hơn vào ban ngày nhưng lại tỉnh táo vào ban đêm.
Một số loại thuốc điều trị có tác dụng phụ gây mất ngủ, khiến người bệnh được rơi vào tình trạng khó ngủ, ngủ không ngon giấc.
2. Điều trị mất ngủ ở người già
2.1 Điều trị các bệnh mất ngủ rõ nguyên nhân
Đối với các trường hợp mất ngủ chẩn đoán được nguyên nhân, các bác sĩ thường tiến hành điều trị nguyên nhân, từ đó giúp cải thiện tình trạng mất ngủ. Việc điều trị tốt các nguyên nhân này sẽ giúp bệnh nhân có lại được giấc ngủ bình thường.Ví dụ, nếu bị mất ngủ do đau xương khớp, người bệnh thường được cho dùng thuốc chữa thoái hóa khớp hoặc thuốc giảm đau.
2.2 Điều trị mất ngủ kéo dài không rõ nguyên nhân
Những người bệnh này được dùng thuốc ngủ để dễ đi vào giấc ngủ. Tuy nhiên nhóm thuốc benzodiazepine (Seduxen, Valium) có tác dụng phụ là gây buồn ngủ ban ngày, người cao tuổi dùng nó dễ bị ngã. Vì vậy, cần cân nhắc khi sử dụng nhóm thuốc này. Thay vào đó, có thể sử dụng các nhóm thuốc khác, chẳng hạn như zolpidem (Stilnox). Tốt nhất là kết hợp dùng thuốc và thực hiện các biện pháp không dùng thuốc để cho hiệu quả cao hơn.
2.3 Các biện pháp cải thiện
– Tập thể dục đều đặn hàng ngày, tuy nhiên không nên tập nhiều sau 6 giờ chiều.
– Không nên sử dụng đồ ăn thức uống có chất kích thích.
– Không nên ngủ ngày nhiều. Nếu cảm thấy buồn ngủ nhiều vào ban ngày, hãy tạo môi trường làm việc, sinh hoạt có đủ ánh sáng và sự kích thích để tránh cảm giác đó.
– Tạo một môi trường ngủ thực sự thư giãn và yên tĩnh, tránh những yếu tố không thoải mái như tiếng ồn nhiều, âm thanh, ánh sáng mạnh.
– Tránh uống cà phê, rượu bia hoặc hút thuốc lá vào buổi chiều tối, không ăn hoặc uống quá nhiều trong vòng 3 giờ trước khi đi ngủ.
– Nên tìm cách giải quyết những vấn đề mình còn quan tâm, lo lắng vào buổi tối, tránh căng thẳng xúc cảm trước khi đi ngủ.
– Chỉ đi ngủ khi đã cảm thấy buồn ngủ, trước đó, nên tắm nước ấm để bắt đầu giấc ngủ một cách dễ dàng hơn.
– Tạo thói quen đi ngủ đúng giờ.
– Khi tỉnh dậy buổi sáng, không nên nằm lại trên giường quá lâu.
Người cao tuổi nên chú ý các thói quen sinh hoạt của mình để phòng tránh hoặc cải thiện chứng mất ngủ.
Hi vọng bài viết trên đây đã giúp bạn hiểu hơn các nguyên nhân khiến người già mất ngủ và những phương pháp điều trị tham khảo. Để đưa ra được cách điều trị tốt nhất, người cao tuổi gặp tình trạng mất ngủ nên đi khám chuyên khoa Nội thần kinh sớm.
