Khó nuốt khi nằm là tình trạng nhiều người gặp phải, gây cảm giác vướng nghẹn, khó chịu và đôi khi kèm theo đau rát cổ họng. Đây có thể là dấu hiệu của trào ngược dạ dày thực quản, rối loạn chức năng nuốt hoặc các bệnh lý liên quan đến thực quản. Vậy nguyên nhân nào dẫn đến tình trạng này? Khi nào cần đi khám? Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây.
Menu xem nhanh:
1. Nằm xuống và nuốt khó – Đừng coi thường
Bạn đã bao giờ trải qua cảm giác khó nuốt khi nằm? Cứ tưởng chừng chỉ là một hiện tượng thoáng qua, nhưng khi tần suất xuất hiện ngày càng dày đặc, nó có thể là lời cảnh báo từ cơ thể về những bất ổn bên trong.
Nhiều người chỉ nhận thấy sự khó chịu này khi nuốt nước bọt, uống nước hoặc ăn khuya, nhưng lại chủ quan bỏ qua. Họ không biết rằng, khó nuốt khi nằm không chỉ ảnh hưởng đến giấc ngủ mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ sức khỏe.
1.1. Khó nuốt khi nằm là gì?
Khó nuốt (dysphagia) khi nằm là tình trạng thức ăn, nước uống hoặc thậm chí là nước bọt di chuyển xuống thực quản gặp khó khăn. Một số người cảm thấy mắc nghẹn, một số khác lại thấy như có dị vật chặn ngang cổ họng, gây cảm giác khó chịu kéo dài.
Không giống như khó nuốt thông thường, khó nuốt khi nằm có thể liên quan đến vấn đề về thực quản, trào ngược dạ dày hoặc rối loạn thần kinh. Nếu kéo dài mà không tìm ra nguyên nhân và điều trị đúng cách, tình trạng này có thể gây ra biến chứng nguy hiểm.
1.2. Khó nuốt khi nằm – Khi nào cần lo lắng?
Khó nuốt khi nằm có thể là dấu hiệu của một bệnh lý nghiêm trọng nếu đi kèm với các triệu chứng sau:
– Đau rát họng, nghẹn thường xuyên ngay cả khi nuốt nước bọt.
– Ho, sặc, khó thở khi ăn uống.
– Cảm giác thức ăn mắc kẹt lâu trong cổ họng.
– Sụt cân nhanh không rõ nguyên nhân.
– Nôn ra máu hoặc ho ra đờm có lẫn máu.
Nếu có bất kỳ triệu chứng nào ở trên, hãy đi khám ngay để được kiểm tra chuyên sâu.
Khó nuốt khi nằm là tình trạng nhiều người gặp phải, gây cảm giác vướng nghẹn, khó chịu và đôi khi kèm theo đau rát cổ họng
2. Vì sao bạn khó nuốt khi nằm? Tìm hiểu ngay nguyên nhân
2.1. Trào ngược dạ dày thực quản – Thủ phạm phổ biến nhất
Bạn có thường xuyên ợ chua, nóng rát sau xương ức, cảm giác nghẹn cổ khi nằm xuống? Nếu có, rất có thể bạn đang gặp phải bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD).
– Khi nằm xuống, trọng lực không còn hỗ trợ thực quản đẩy thức ăn xuống dạ dày, khiến axit dễ dàng trào ngược lên.
– Axit dạ dày kích thích niêm mạc thực quản, gây sưng viêm và làm hẹp đường đi của thức ăn, dẫn đến khó nuốt.
– Nếu tình trạng này kéo dài, viêm thực quản trào ngược có thể gây ra sẹo và hẹp thực quản, làm tình trạng khó nuốt nghiêm trọng hơn.
2.2. Hẹp thực quản – Khi đường đi của thức ăn bị thu hẹp
Một số bệnh lý có thể khiến thực quản bị hẹp bất thường, khiến thức ăn di chuyển khó khăn hơn khi bạn nằm. bao gồm những nguyên nhân phổ biến:
– Viêm thực quản mạn tính: Do trào ngược kéo dài hoặc nhiễm trùng.
– Sẹo thực quản: Hình thành do bỏng nhiệt, hóa chất hoặc viêm lâu ngày.
– Khối u thực quản: Khiến lòng thực quản bị thu hẹp, dẫn đến khó nuốt rõ rệt hơn khi nằm.
2.3. Rối loạn thần kinh và cơ nuốt
Quá trình nuốt không đơn giản như bạn nghĩ! Nó cần sự phối hợp nhịp nhàng giữa hệ thần kinh, cơ vùng họng và thực quản. Nếu bất kỳ cơ quan nào gặp trục trặc, việc nuốt sẽ trở nên khó khăn, đặc biệt khi nằm.
Các bệnh lý thần kinh thường gặp gây khó nuốt:
– Đột quỵ: Ảnh hưởng đến trung khu điều khiển nuốt.
– Bệnh Parkinson: Làm suy giảm vận động cơ nuốt.
– Xơ cứng teo cơ (ALS): Khiến cơ họng yếu dần, gây khó nuốt nặng hơn khi nằm.
Trào ngược dạ dày thực quản – Thủ phạm phổ biến nhất
3. Phương pháp chẩn đoán khó nuốt khi nằm
3.1. Thăm khám lâm sàng
Bước đầu tiên trong chẩn đoán khó nuốt khi nằm là thăm khám lâm sàng. Bác sĩ sẽ thu thập thông tin về triệu chứng, bao gồm thời gian xuất hiện, mức độ khó nuốt, vị trí cảm giác nghẹn (ở họng hay sâu hơn trong thực quản) và các triệu chứng đi kèm như ợ chua, đau họng, ho đêm hay khàn giọng. Ngoài ra, bác sĩ có thể kiểm tra vùng cổ họng bằng tay để phát hiện các dấu hiệu bất thường như sưng viêm, khối u hoặc phì đại tuyến giáp có thể chèn ép thực quản.
3.2. Nội soi thực quản – dạ dày
Nội soi thực quản – dạ dày là phương pháp quan trọng giúp quan sát trực tiếp niêm mạc thực quản, dạ dày và tá tràng. Bác sĩ sẽ sử dụng ống nội soi mềm có gắn camera đưa qua đường miệng để kiểm tra xem có viêm thực quản, loét, phù nề do trào ngược hay không. Ngoài ra, nội soi còn giúp phát hiện các vấn đề như hẹp thực quản do sẹo xơ, khối u, hoặc các dị tật bẩm sinh như túi thừa thực quản. Trong trường hợp nghi ngờ tổn thương ác tính, bác sĩ có thể lấy mẫu sinh thiết để xét nghiệm mô bệnh học.
3.3. Đo áp lực nhu động thực quản HRM
Đo áp lực nhu động thực quản (HRM) là kỹ thuật đánh giá khả năng co bóp và phối hợp hoạt động của các cơ trong thực quản. Phương pháp này đặc biệt hữu ích trong chẩn đoán các rối loạn vận động thực quản như co thắt thực quản, mất trương lực cơ hoặc tăng áp lực cơ vòng thực quản dưới. Nếu kết quả HRM cho thấy nhu động thực quản bất thường, có thể kết luận rằng nguyên nhân gây khó nuốt khi nằm là do rối loạn vận động thực quản thay vì trào ngược axit.
3.4. Đo pH thực quản 24 giờ
Đo pH thực quản 24 giờ là tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD) – một trong những nguyên nhân phổ biến gây khó nuốt khi nằm. Trong phương pháp này, một cảm biến pH nhỏ được đặt trong thực quản để theo dõi mức độ axit trào ngược lên từ dạ dày. Nếu chỉ số pH giảm xuống mức thấp nhiều lần trong ngày, đặc biệt là vào ban đêm khi người bệnh nằm xuống, có thể khẳng định GERD là nguyên nhân chính gây ra triệu chứng khó nuốt.
3.5. Xét nghiệm hình ảnh bổ trợ
Trong một số trường hợp đặc biệt, bác sĩ có thể chỉ định các xét nghiệm hình ảnh như chụp X-quang thực quản có thuốc cản quang để đánh giá hình dạng và chức năng của thực quản. Phương pháp này giúp phát hiện các bất thường như hẹp thực quản, túi thừa hoặc khối u chèn ép. Ngoài ra, chụp CT hoặc MRI vùng cổ và ngực cũng có thể được chỉ định nếu bác sĩ nghi ngờ có khối u hoặc tổn thương thực thể ảnh hưởng đến thực quản.
Đo áp lực nhu động thực quản (HRM) là kỹ thuật đánh giá khả năng co bóp và phối hợp hoạt động của các cơ trong thực quản.
4. Điều trị khó nuốt khi nằm như thế nào?
4.1. Điều chỉnh tư thế ngủ
– Nâng cao đầu giường từ 15-20 cm để giảm trào ngược.
– Nằm nghiêng trái giúp hạn chế axit trào lên thực quản.
4.2. Chế độ ăn uống khoa học
– Ăn thức ăn mềm, dễ nuốt, hạn chế thực phẩm cay nóng.
– Tránh ăn uống khuya hoặc ngay trước khi đi ngủ.
– Uống nước từng ngụm nhỏ thay vì uống nhanh, nhiều một lúc.
4.3. Điều trị bằng thuốc
– Với GERD: Dùng thuốc ức chế bơm proton (PPI) hoặc thuốc trung hòa axit.
– Với hẹp thực quản: Có thể cần nội soi nong thực quản hoặc phẫu thuật.
– Với rối loạn thần kinh: Điều trị phục hồi chức năng nuốt.
4.4. Phẫu thuật (nếu cần)
– Nếu khối u thực quản gây khó nuốt, bác sĩ có thể đề nghị phẫu thuật cắt bỏ.
– Trường hợp sẹo hẹp thực quản nặng, cần can thiệp ngoại khoa để mở rộng lòng thực quản.
Khó nuốt khi nằm có thể là dấu hiệu cảnh báo trào ngược dạ dày, hẹp thực quản hoặc bệnh lý thần kinh. Để cải thiện tình trạng này, bạn cần điều chỉnh tư thế ngủ, thay đổi chế độ ăn uống và điều trị nguyên nhân gốc rễ. Nếu tình trạng kéo dài hoặc xuất hiện các triệu chứng bất thường, hãy đi khám sớm để bảo vệ sức khỏe!
