Khó nuốt, hay còn gọi là chứng nuốt khó, là tình trạng khiến nhiều người cảm thấy lo lắng khi gặp phải. Vậy khó nuốt do đâu? Bài viết này sẽ giúp bạn tìm hiểu về những nguyên nhân phổ biến gây ra tình trạng khó nuốt, từ đó có thể nhận diện sớm và điều trị kịp thời.
Menu xem nhanh:
1. Khó nuốt là gì?
Khó nuốt, hay còn gọi là chứng nuốt khó, là tình trạng khi bạn gặp khó khăn hoặc cảm thấy đau rát khi nuốt thức ăn, nước uống, hoặc thậm chí nước bọt. Tình trạng này có thể xuất hiện ở bất kỳ lứa tuổi nào nhưng thường phổ biến hơn ở người cao tuổi. Khó nuốt không chỉ gây khó chịu mà còn có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống và là dấu hiệu của nhiều bệnh lý nguy hiểm.
Khó nuốt, hay còn gọi là chứng nuốt khó, là tình trạng khi bạn gặp khó khăn hoặc cảm thấy đau rát khi nuốt thức ăn, nước uống, hoặc thậm chí nước bọt.
2. Tìm hiểu khó nuốt do đâu?
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng khó nuốt, bao gồm:
2.1. Viêm thực quản
Viêm thực quản là tình trạng viêm nhiễm ở thực quản, ống dẫn thức ăn từ miệng xuống dạ dày. Nguyên nhân có thể do trào ngược axit từ dạ dày lên thực quản, nhiễm trùng, dị ứng, hoặc tác động của một số loại thuốc. Khi thực quản bị viêm, nó có thể trở nên hẹp lại, gây khó khăn trong việc nuốt.
2.2. Khó nuốt do đâu? Trào ngược dạ dày-thực quản (GERD)
Trào ngược dạ dày-thực quản (GERD) là tình trạng axit từ dạ dày trào ngược lên thực quản, gây viêm và tổn thương niêm mạc thực quản. GERD không chỉ gây khó nuốt mà còn có thể dẫn đến các triệu chứng khác như ợ nóng, đau ngực, và khàn tiếng.
2.3. Ung thư thực quản
Ung thư thực quản là một trong những nguyên nhân nghiêm trọng nhất gây khó nuốt. Khi khối u phát triển trong thực quản, nó có thể làm hẹp hoặc tắc nghẽn đường dẫn thức ăn, gây khó khăn khi nuốt. Các triệu chứng kèm theo có thể bao gồm giảm cân không rõ nguyên nhân, đau ngực, và cảm giác mệt mỏi.
2.4. Khó nuốt do đâu? Dị vật trong thực quản
Dị vật như xương cá, xương gà, hoặc các mảnh vụn từ thức ăn có thể mắc kẹt trong thực quản, gây khó nuốt và đau rát. Trong một số trường hợp, cần can thiệp y tế để lấy dị vật ra ngoài, đặc biệt khi chúng gây tổn thương niêm mạc thực quản.
2.5. Các bệnh lý thần kinh
Các bệnh lý thần kinh như Parkinson, đột quỵ, hoặc bệnh xơ cứng rải rác có thể ảnh hưởng đến các cơ và dây thần kinh kiểm soát quá trình nuốt. Điều này có thể dẫn đến khó nuốt, thậm chí nguy cơ hít sặc, khiến thức ăn hoặc nước uống đi vào đường hô hấp thay vì đường tiêu hóa.
2.6. Viêm amidan và các bệnh lý về họng
Viêm amidan và các bệnh lý về họng như viêm họng, áp xe họng có thể gây sưng đau, khiến việc nuốt trở nên khó khăn. Trong những trường hợp này, ngoài triệu chứng khó nuốt, bệnh nhân còn có thể cảm thấy đau họng, sốt, và mệt mỏi.
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng khó nuốt: Viêm thực quản, trào ngược dạ dày, ung thư thực quản,….
3. Chẩn đoán và điều trị khó nuốt
3.1. Chẩn đoán
Để chẩn đoán nguyên nhân gây khó nuốt, bác sĩ có thể thực hiện các xét nghiệm như:
– Nội soi thực quản-dạ dày: Phương pháp này cho phép bác sĩ quan sát trực tiếp thực quản và dạ dày để xác định các bất thường.
– Chụp X-quang thực quản: Sử dụng chất cản quang, hình ảnh X-quang có thể cho thấy các vùng hẹp hoặc tắc nghẽn trong thực quản.
– Đo áp lực thực quản: Đo áp lực thực quản là phương pháp đánh giá khả năng co bóp và vận động của thực quản. Bác sĩ sẽ sử dụng một ống nhỏ đặt vào thực quản qua mũi hoặc miệng, ống này có các cảm biến đo áp lực. Khi bệnh nhân nuốt, các cảm biến sẽ ghi lại áp lực tại các điểm khác nhau trong thực quản, giúp phát hiện các rối loạn về vận động như co thắt tâm vị (achalasia) hoặc các bất thường khác liên quan đến cơ thực quản.
– Đo pH thực quản 24h: Nếu nghi ngờ khó nuốt do trào ngược dạ dày-thực quản (GERD), bác sĩ có thể chỉ định đo pH thực quản trong 24 giờ. Phương pháp này đo lường mức độ axit trong thực quản suốt cả ngày để xác định xem có hiện tượng trào ngược xảy ra hay không và mức độ nghiêm trọng của nó. Kết quả từ đo pH giúp bác sĩ đánh giá tác động của axit dạ dày lên thực quản và liên quan đến tình trạng khó nuốt.
3.2. Điều trị
Tùy thuộc vào nguyên nhân gây khó nuốt, các phương pháp điều trị có thể bao gồm:
– Sử dụng thuốc: Trong trường hợp viêm thực quản do GERD hoặc viêm nhiễm, thuốc kháng axit, kháng viêm hoặc kháng sinh có thể được kê đơn.
– Can thiệp phẫu thuật: Nếu khó nuốt do ung thư hoặc dị vật, phẫu thuật có thể cần thiết để loại bỏ khối u hoặc dị vật.
– Vật lý trị liệu: Đối với các bệnh lý thần kinh, vật lý trị liệu giúp cải thiện khả năng nuốt và giảm nguy cơ hít sặc.
– Chế độ ăn uống: Thay đổi chế độ ăn uống, bao gồm việc ăn thức ăn mềm, lỏng hoặc chia nhỏ bữa ăn, có thể giúp giảm nhẹ triệu chứng.
Hiện nay, Bệnh viện Thu Cúc là một trong số ít các bệnh viện tiên phong áp dụng hai phương pháp hiện đại trong chẩn đoán bệnh lý thực quản: đo pH thực quản 24 giờ và đo áp lực nhu động thực quản cao tần (HRM). Hai phương pháp này giúp mang lại kết quả chẩn đoán chính xác, từ đó hỗ trợ bác sĩ đưa ra phác đồ điều trị hiệu quả, nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe cho bệnh nhân.
4. Biến chứng của khó nuốt
Khó nuốt không chỉ gây khó chịu mà còn có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, bao gồm:
– Hít sặc: Đây là tình trạng thức ăn hoặc nước uống đi vào đường hô hấp, có thể gây viêm phổi hoặc tắc nghẽn đường thở.
– Suy dinh dưỡng: Khi khó nuốt kéo dài, việc ăn uống trở nên khó khăn, dẫn đến thiếu hụt dinh dưỡng, giảm cân và suy giảm sức khỏe tổng thể.
– Tổn thương thực quản: Nếu nguyên nhân gây khó nuốt là do dị vật hoặc viêm nhiễm, thực quản có thể bị tổn thương nặng, gây loét hoặc chảy máu.
Khó nuốt không chỉ gây khó chịu mà còn có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra
5. Cách phòng ngừa khó nuốt
Để phòng ngừa tình trạng khó nuốt, bạn có thể thực hiện các biện pháp sau:
– Điều trị sớm các bệnh lý về dạ dày-thực quản: Nếu bạn bị GERD hoặc viêm thực quản, hãy điều trị sớm để ngăn ngừa các biến chứng gây khó nuốt.
– Cẩn thận khi ăn uống: Tránh ăn các loại thức ăn có nguy cơ gây mắc kẹt như xương cá, xương gà. Ăn chậm, nhai kỹ cũng giúp giảm nguy cơ mắc nghẹn.
– Tăng cường sức khỏe tổng thể: Duy trì lối sống lành mạnh, bao gồm việc tập thể dục đều đặn, ăn uống khoa học, và không hút thuốc, có thể giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh lý dẫn đến khó nuốt.
Khó nuốt là triệu chứng có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra, từ các bệnh lý nhẹ như viêm họng cho đến những tình trạng nghiêm trọng như ung thư thực quản. Việc xác định chính xác nguyên nhân và điều trị kịp thời là điều rất quan trọng để ngăn ngừa các biến chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống. Nếu bạn gặp phải tình trạng khó nuốt, đừng chủ quan mà hãy đến cơ sở y tế để được thăm khám và chẩn đoán chính xác, từ đó có biện pháp điều trị phù hợp.
