Gan nhiễm mỡ không do rượu bao gồm gan nhiễm mỡ đơn thuần đến viêm gan nhiễm mỡ không do rượu và xơ gan. Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu được coi là nguyên nhân phổ biến nhất làm gia tăng men gan. Cách phòng tránh và chữa trị hiệu quả nhất là nắm vững diễn biến và triệu chứng lâm sàng của bệnh.
Menu xem nhanh:
1. Tìm hiểu về gan nhiễm mỡ không do rượu?
Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD) có các triệu chứng sau:
– Bệnh nhân có kết quả mô học hoặc hình ảnh học (siêu âm ổ bụng, CT scan, MRI…) cho thấy bệnh gan nhiễm mỡ.
– Người mắc bệnh gan nhiễm mỡ thường có ít triệu chứng. Chỉ một số ít người cảm thấy hơi mệt mỏi, yếu ớt hoặc có cảm giác nặng nề, đau nhức vùng bụng dưới bên phải. Vì vậy, bệnh thường được phát hiện một cách vô tình khi đi khám sức khỏe hoặc siêu âm.
Các dấu hiệu cảnh báo cần chú ý là chán ăn, mệt mỏi kéo dài, buồn nôn và đầy hơi. Đau bụng ở bệnh nhân NAFLD và NASH thường do gan to hoặc sưng gan do viêm. Tuy nhiên, ở giai đoạn đầu bệnh hầu như không có triệu chứng. Đến khi tình trạng kéo dài, triệu chứng người bệnh thường gặp là gan to nhẹ, men gan và phosphatase kiềm tăng vừa phải.
Các dấu hiệu cảnh báo bệnh cần chú ý là chán ăn, mệt mỏi kéo dài, buồn nôn và đầy hơi.
2. Căn nguyên gây ra gan nhiễm mỡ không do rượu
2.1. Chất béo gây gan nhiễm mỡ không do rượu
Thừa cân, béo phì (BMI>25) là một trong những nguyên nhân gây gan nhiễm mỡ. Những người có cân nặng bình thường vẫn có nguy cơ mắc bệnh này nếu vòng eo vượt quá 99-101 cm (nam) và 86-89 cm (nữ). Trẻ béo phì cũng có nguy cơ mắc bệnh gan nhiễm mỡ.
2.2. Giảm cân nhanh và ăn kiêng quá mức
Nếu bạn thừa cân hoặc béo phì, giảm cân có thể có lợi cho sức khỏe và chức năng gan của bạn. Tuy nhiên, giảm cân quá nhanh trong thời gian ngắn có thể gây tác dụng ngược. Giảm cân nhanh chóng làm giảm lượng đường trong máu, buộc cơ bắp phải phân hủy chất béo và giải phóng năng lượng cần thiết cho các hoạt động sống. Việc tiêu hóa quá nhiều chất béo làm tăng lượng axit béo trong máu, khiến chất béo tích tụ trong gan.
Ăn quá nhiều, cơ thể không có đủ protein, vitamin, muối vô cơ và các chất dinh dưỡng khác cần thiết để chuyển hóa chất béo… Chất béo sẽ tích tụ ở hầu hết các cơ quan nội tạng. Gan được coi là trạm lưu trữ và chuyển hóa năng lượng của cơ thể nên lưu trữ nhiều chất béo nhất. Người muốn giảm cân nên tham khảo ý kiến bác sĩ, không tự ý nhịn đói, cắt giảm dưỡng chất cần thiết.
2.3. Tiểu đường gây ra gan nhiễm mỡ không do rượu
Những người mắc bệnh tiểu đường tuýp 2 dễ mắc bệnh gan nhiễm mỡ vì lượng đường trong máu cao ảnh hưởng đến gan. Tình trạng kháng insulin ngăn cản glucose xâm nhập vào các mô của cơ thể, dẫn đến thiếu năng lượng để duy trì hoạt động của tế bào. Cơ thể tăng khả năng phân hủy lipid trong cơ thành axit béo để bù đắp năng lượng.
Carbohydrate trong gan cũng được chuyển hóa thành axit béo tự do, dẫn đến nồng độ axit béo trong máu và gan tăng cao. Đối mặt với tình trạng axit béo tăng đột ngột, gan không thể chuyển hóa và đào thải kịp thời, gây ra gan nhiễm mỡ.
Người bệnh tiểu đường tuýp 2 dễ mắc gan nhiễm mỡ.
2.4. Tăng lipid máu
Gan nhiễm mỡ và mỡ máu đều là kết quả của rối loạn chuyển hóa và thường xảy ra đồng thời. Gan là nơi tiếp nhận, chuyển hóa lipid máu. Hàm lượng chất béo dư thừa trong máu khiến gan bị quá tải và không thể xử lý kịp thời, khiến mỡ thừa tích tụ trong tế bào gan. Cứ hai phút một lần, máu trong cơ thể lại chảy về gan. Bệnh gan nhiễm mỡ xảy ra khi gan có hàm lượng lipid trong máu quá cao.
2.5. Tác dụng phụ của thuốc
Các thuốc đặc trị các bệnh mãn tính như thuốc ức chế miễn dịch trong điều trị ung thư, rối loạn nhịp tim, đau nửa đầu, rối loạn lưỡng cực, thuốc chống động kinh… đều ảnh hưởng đến quá trình tổng hợp protein và chuyển hóa lipoprotein, dẫn đến gan nhiễm mỡ. Người bệnh cần tuân thủ chỉ định của bác sĩ và không tự ý tăng liều lượng cũng như thời gian sử dụng.
Những người có tiền sử gia đình mắc bệnh gan nhiễm mỡ, hội chứng buồng trứng đa nang, mang thai và có tiền sử viêm nhiễm như viêm gan C… cũng có nguy cơ cao.
Người bệnh nên đi khám sức khỏe định kỳ để xác định nguyên nhân cải thiện sớm. Nếu sự tích tụ mô mỡ trong gan không được ngăn chặn, bệnh gan nhiễm mỡ có thể tiến triển thành viêm gan, xơ gan và ung thư gan.
3. Khám và chẩn đoán gan nhiễm mỡ không do rượu
3.1. Chẩn đoán và đánh giá gan nhiễm mỡ
Gan nhiễm mỡ được xác định bằng siêu âm bụng. Siêu âm được áp dụng rộng rãi và có thể tiết lộ nhiều thông tin hơn về gan. Vì vậy đây là chẩn đoán hình ảnh đầu tiên được thực hiện trên bệnh nhân bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu.
Siêu âm được áp dụng rộng rãi và có thể tiết lộ nhiều thông tin hơn về gan.
Một kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh khác có thể áp dụng là controlled attenuation parameter (CAP). Kỹ thuật này có thể giúp xác định mức độ nhiễm mỡ của gan.
Các chỉ số đánh giá gan nhiễm mỡ tốt nhất bao gồm: FLI ((Fatty liver index), SteatoTest và NAFLD liver fat score.
3.2. Chẩn đoán và đánh giá gan nhiễm mỡ không do rượu
– Bệnh nhân bị viêm gan nhiễm mỡ không do rượu có nhiều rủi ro về diễn tiến viêm gan, xơ gan và nguy cơ ung thư gan. Những bệnh nhân này cần theo dõi chặt chẽ và phối hợp điều trị tốt hơn.
– Các dấu hiệu lâm sàng, xét nghiệm sinh hóa, chẩn đoán hình ảnh khó phân biệt giữa viêm gan nhiễm mỡ không do rượu và gan nhiễm mỡ mạn tính.
– Xác định bệnh bằng phương pháp sinh thiết.
3.3. Chẩn đoán đánh giá xơ hóa gan (Fibrosis)
Xơ hoá gan là một yếu tố tiên lượng quan trọng khi mắc bệnh. Xơ hoá gan có liên quan với dự hậu và tỷ lệ chết vì bệnh gan. Cần theo dõi sát diễn tiến xơ hoá gan. Theo dõi diễn biến xơ hoá gan trong thực hành lâm sàng có thể dựa trên sự kết hợp giữa dấu ấn sinh học, chỉ số đánh giá xơ hoá gan và theo dõi độ đàn hồi gan.
Để phát hiện và điều trị gan nhiễm mỡ kịp thời, người bệnh nên đi khám ngay khi xảy ra triệu chứng. Liên hệ hotline để nhận thông tin và hẹn lịch khám Gan mật tại Thu Cúc TCI.
