Tiêm vắc-xin là biện pháp hiệu quả giúp phòng ngừa nhiều bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, từ bệnh cúm mùa đến các bệnh lý nặng nề như viêm màng não, viêm gan B, và HPV. Tuy nhiên, không phải đối tượng nào cũng có thể tiêm vắc-xin. Một số người có tình trạng sức khỏe đặc biệt hoặc các yếu tố nguy cơ khác có thể không được tiêm, hoặc cần cân nhắc kỹ trước khi quyết định tiêm chủng. Việc hiểu rõ đối đối tượng nào không được tiêm vacxin là rất quan trọng để đảm bảo an toàn và hiệu quả của quá trình tiêm chủng. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu chi tiết về những trường hợp cần tránh hoặc thận trọng khi tiêm vắc-xin.
Menu xem nhanh:
1. Tại sao cần phải lưu ý về những đối tượng nào không được tiêm vacxin?
Việc tiêm vắc-xin là biện pháp chủ động và hiệu quả để phòng ngừa nhiều bệnh nguy hiểm, tuy nhiên, không phải ai cũng phù hợp để tiêm chủng. Đối với những người có yếu tố nguy cơ hoặc tình trạng sức khỏe đặc biệt, việc tiêm vắc-xin có thể không mang lại lợi ích hoặc thậm chí gây ra phản ứng nguy hiểm. Dưới đây là lý do tại sao cần phải đặc biệt lưu ý với những trường hợp không nên hoặc cần thận trọng khi tiêm vắc-xin:
1.1. Lưu ý về những đối tượng nào không được tiêm vacxin để đảm bảo an toàn cho người tiêm
An toàn luôn là ưu tiên hàng đầu trong tiêm chủng. Mỗi loại vắc-xin đều được thiết kế nhằm kích hoạt hệ miễn dịch để bảo vệ cơ thể trước các bệnh truyền nhiễm. Tuy nhiên, với những người có cơ địa dị ứng hoặc đang có tình trạng sức khỏe bất thường, việc tiêm vắc-xin có thể dẫn đến các phản ứng phụ từ nhẹ đến nghiêm trọng, thậm chí là đe dọa tính mạng. Do đó, việc xác định những ai không phù hợp để tiêm giúp đảm bảo rằng chỉ những người có thể hưởng lợi từ vắc-xin mới được tiêm chủng, tránh nguy cơ gây hại.
An toàn luôn là ưu tiên hàng đầu trong tiêm chủng.
1.2. Để ý những đối tượng nào không được tiêm vacxin để phòng tránh các biến chứng nghiêm trọng
Một số người, đặc biệt là những người có hệ miễn dịch suy yếu hoặc đang sử dụng thuốc ức chế miễn dịch, có nguy cơ cao gặp phải biến chứng khi tiêm vắc-xin, đặc biệt là các loại vắc-xin sống giảm độc lực. Ở những người này, virus trong vắc-xin có thể hoạt động như một tác nhân gây nhiễm bệnh thay vì giúp cơ thể tạo miễn dịch. Điều này có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng, đôi khi khó kiểm soát.
1.3. Đảm bảo hiệu quả của vắc-xin
Không chỉ quan trọng về mặt an toàn, việc tiêm vắc-xin đúng đối tượng còn đảm bảo hiệu quả của việc tiêm chủng. Khi một người đang mắc bệnh cấp tính hoặc sốt cao, hệ miễn dịch đang bận rộn chống lại tác nhân gây bệnh, do đó khả năng đáp ứng miễn dịch đối với vắc-xin sẽ giảm. Việc tiêm vắc-xin trong thời điểm này có thể làm giảm hiệu quả của vắc-xin, khiến cơ thể không tạo được mức độ miễn dịch mong muốn.
2. Những đối tượng nào không được tiêm vắc xin bạn cần biết
2.1. Những người đã từng bị dị ứng nghiêm trọng với thành phần của vắc-xin
Những người có tiền sử phản ứng dị ứng nghiêm trọng, đặc biệt là phản ứng phản vệ (anaphylaxis), với một thành phần của vắc-xin không nên tiêm loại vắc-xin đó. Phản vệ là một phản ứng cực kỳ nghiêm trọng, có thể đe dọa tính mạng nếu không được xử lý kịp thời. Các triệu chứng của phản vệ bao gồm khó thở, sưng phù mặt hoặc cổ họng, phát ban toàn thân và huyết áp giảm đột ngột.
Một số thành phần phổ biến trong vắc-xin có thể gây dị ứng bao gồm gelatin, latex, và chất bảo quản như thimerosal. Vì vậy, những người có tiền sử dị ứng với các chất này cần được kiểm tra kỹ lưỡng và tư vấn từ bác sĩ trước khi tiêm.
Người tiêm cần được điều tra lịch sử dị ứng trước khi tiêm.
2.2. Người có hệ miễn dịch suy yếu
Những người mắc các bệnh làm suy giảm hệ miễn dịch, như HIV/AIDS, ung thư hoặc bệnh tự miễn, cần đặc biệt thận trọng khi tiêm vắc-xin. Các vắc-xin sống giảm độc lực (live attenuated vaccines), như vắc-xin phòng bệnh sởi, quai bị, rubella (MMR), và vắc-xin thủy đậu, có thể gây ra nguy cơ nhiễm trùng ở những người có hệ miễn dịch yếu, vì vắc-xin này chứa virus sống đã bị làm suy yếu.
Những người đang điều trị bằng các loại thuốc ức chế miễn dịch, như corticosteroid liều cao, liệu pháp hóa trị, hoặc thuốc ức chế miễn dịch sau ghép tạng, cũng có nguy cơ cao khi tiêm vắc-xin loại sống giảm độc lực. Hệ miễn dịch bị ức chế có thể không đủ mạnh để đối phó với virus trong vắc-xin, dẫn đến việc nhiễm trùng.
Đối với những người thuộc nhóm này, việc tiêm các vắc-xin không chứa virus sống (vắc-xin bất hoạt) có thể an toàn hơn, nhưng vẫn cần phải thảo luận với bác sĩ để đánh giá nguy cơ cụ thể.
2.3. Lưu ý khi tiêm vắc xin cho đối tượng phụ nữ mang thai
– Không được tiêm những loại vắc-xin sống giảm độc lực
Phụ nữ mang thai không nên tiêm các loại vắc-xin sống giảm độc lực, vì có nguy cơ virus trong vắc-xin có thể ảnh hưởng đến thai nhi. Các vắc-xin như MMR (sởi, quai bị, rubella) và vắc-xin phòng thủy đậu thường được khuyến cáo không nên tiêm trong thai kỳ. Nếu phụ nữ dự định mang thai, nên tiêm các vắc-xin này ít nhất 1 tháng trước khi có thai để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé.
– Vắc-xin khuyến cáo trong thai kỳ
Mặc dù một số vắc-xin không nên tiêm khi mang thai, nhưng có những loại vắc-xin được khuyến cáo tiêm để bảo vệ sức khỏe của mẹ và bé. Vắc-xin phòng bệnh cúm mùa và vắc-xin phòng ho gà (Tdap) là hai loại thường được khuyến nghị tiêm trong thai kỳ, nhằm bảo vệ mẹ khỏi các bệnh lý nguy hiểm và giúp truyền kháng thể cho thai nhi.
Phụ nữ mang thêm muốn tiêm chủng cần tham vấn ý kiến từ bác sĩ.
2.4. Những đối tượng hiện đang mắc bệnh cấp tính nặng
Người đang mắc bệnh cấp tính nặng, đặc biệt khi sốt cao trên 38°C, nên trì hoãn việc tiêm vắc-xin cho đến khi tình trạng sức khỏe ổn định. Việc tiêm vắc-xin trong thời gian mắc bệnh có thể làm cho tình trạng bệnh trầm trọng hơn hoặc che lấp các triệu chứng của phản ứng phụ từ vắc-xin.
Hệ miễn dịch của cơ thể đang bận rộn chống lại bệnh tật, do đó, tiêm vắc-xin vào thời điểm này có thể không đem lại hiệu quả miễn dịch tốt nhất. Hơn nữa, việc kết hợp các triệu chứng bệnh và phản ứng phụ của vắc-xin có thể gây ra sự nhầm lẫn, làm cho việc chẩn đoán trở nên phức tạp hơn.
Tiêm vắc-xin là một biện pháp quan trọng giúp bảo vệ sức khỏe cá nhân và cộng đồng khỏi nhiều bệnh truyền nhiễm nguy hiểm. Tuy nhiên, cần lưu ý một số trường hợp không nên tiêm để đảm bảo an toàn. Những người có tiền sử dị ứng nghiêm trọng, hệ miễn dịch suy yếu, phụ nữ mang thai, người đang mắc bệnh cấp tính nặng là những đối tượng cần đặc biệt thận trọng hoặc tránh tiêm một số loại vắc-xin.
Việc hiểu rõ những đối tượng không nên tiêm vắc-xin và tham khảo ý kiến chuyên gia y tế trước khi tiêm chủng là rất cần thiết. Điều này không chỉ đảm bảo an toàn cho bản thân mà còn giúp tăng hiệu quả của chương trình tiêm chủng quốc gia.
