Trào ngược axit dạ dày hay trào ngược dạ dày thực quản (GERD), là một tình trạng phổ biến xảy ra khi axit từ dạ dày trào ngược lên thực quản. Vấn đề tiêu hóa này đang gây ảnh hưởng đến hàng triệu người trên toàn thế giới. Hiểu rõ các dấu hiệu trào ngược axit dạ dày cũng như cách chẩn đoán có thể giúp bạn phòng ngừa và điều trị bệnh kịp thời, tránh những biến chứng nguy hiểm.
Menu xem nhanh:
1. Điểm danh các dấu hiệu trào ngược axit dạ dày thường gặp
1.1 Ợ nóng, ợ hơi, ợ chua – Dấu hiệu trào ngược axit dạ dày phổ biến
Ợ nóng là triệu chứng phổ biến nhất của trào ngược axit dạ dày. Đây là cảm giác nóng rát ở vùng ngực, đặc biệt là sau khi ăn hoặc khi nằm xuống. Cảm giác này thường bắt đầu từ vùng xương ức và có thể lan lên cổ hoặc họng. Nguyên nhân của ợ nóng là do axit dạ dày trào ngược lên thực quản, gây kích thích và tổn thương niêm mạc.
Người mắc bệnh trào ngược axit dạ dày còn thường gặp phải tình trạng ợ hơi hoặc ợ chua. Ợ hơi là hiện tượng khí dư thừa trong dạ dày thoát ra ngoài qua miệng, trong khi ợ chua là khi axit dạ dày đi kèm với hơi trào ngược lên thực quản, tạo cảm giác chua và khó chịu trong miệng. Ợ chua thường xuất hiện sau khi ăn, đặc biệt là sau khi ăn nhiều hoặc ăn thức ăn có nhiều chất béo.
Trào ngược axit dạ dày có thể gây ợ chua, ợ nóng, hôi miệng.
1.2 Đau hoặc khó chịu vùng ngực
Đau ngực do trào ngược axit thường bị nhầm lẫn với các vấn đề tim mạch. Tuy nhiên, cơn đau này thường không liên quan đến tim mà do axit dạ dày kích thích thực quản. Cơn đau có thể tăng lên khi nằm xuống hoặc sau bữa ăn. Nếu bạn bị đau ngực kéo dài và không rõ nguyên nhân, hãy tìm đến bác sĩ để được chẩn đoán chính xác.
1.3 Khó nuốt – Dấu hiệu trào ngược axit dạ dày dễ nhầm lẫn với các bệnh lý thực quản khác
Tình trạng khó nuốt (dysphagia) xảy ra khi axit dạ dày làm tổn thương niêm mạc thực quản, gây viêm và làm hẹp đường thực quản. Điều này khiến thức ăn khó trôi qua, gây cảm giác đau hoặc vướng khi nuốt. Trong một số trường hợp nặng, bệnh nhân có thể cảm thấy thức ăn bị mắc kẹt trong cổ họng hoặc ngực.
1.4 Ho khan, khàn giọng và viêm họng mạn tính
Axit trào ngược có thể kích thích cổ họng, gây ho khan hoặc làm tổn thương dây thanh quản, dẫn đến khàn giọng. Nếu tình trạng trào ngược kéo dài, người bệnh có thể bị viêm họng mạn tính, cảm giác như có dị vật trong cổ và ho dai dẳng mà không liên quan đến các vấn đề đường hô hấp.
1.5 Hơi thở có mùi hôi
Hơi thở có mùi hôi không chỉ do vi khuẩn trong miệng gây ra mà còn có thể liên quan đến trào ngược axit dạ dày. Axit và thức ăn từ dạ dày trào ngược lên thực quản và miệng gây ra mùi hôi khó chịu. Đây là triệu chứng ít được chú ý nhưng có thể làm giảm chất lượng cuộc sống của người bệnh.
1.6 Buồn nôn và nôn
Một số người bị trào ngược axit dạ dày có thể cảm thấy buồn nôn hoặc nôn sau khi ăn. Tình trạng này thường xảy ra do axit dạ dày trào ngược lên thực quản và kích thích vùng họng, gây cảm giác buồn nôn. Nếu nôn liên tục hoặc buồn nôn kèm theo đau ngực, khó thở, bạn nên đi khám ngay.
1.7 Khó tiêu
Triệu chứng khó tiêu (dyspepsia) thường đi kèm với trào ngược axit. Người bệnh có cảm giác đầy bụng, ậm ạch sau khi ăn, đau vùng thượng vị, và khó chịu trong dạ dày. Triệu chứng này có thể kéo dài trong vài giờ sau khi ăn, đặc biệt là sau khi ăn những thực phẩm nhiều dầu mỡ hoặc gia vị cay.
1.8 Cảm giác nóng rát trong cổ họng
Axit trào ngược lên cổ họng có thể gây cảm giác nóng rát, đặc biệt là vào buổi tối hoặc khi nằm ngủ. Nếu không được điều trị kịp thời, tình trạng này có thể dẫn đến viêm họng hoặc viêm thanh quản.
2. Nguyên nhân khiến axit dạ dày trào ngược
– Yếu cơ thắt thực quản dưới (LES): Cơ thắt thực quản dưới (LES) là một vòng cơ ở cuối thực quản có nhiệm vụ ngăn axit và thức ăn từ dạ dày trào ngược lên. Khi cơ này yếu hoặc không đóng kín, axit dạ dày có thể dễ dàng trào ngược lên thực quản, gây ra các triệu chứng trào ngược.
– Thoát vị hoành: Thoát vị hoành xảy ra khi một phần của dạ dày di chuyển lên trên qua cơ hoành vào lồng ngực. Điều này làm cho cơ thắt thực quản dưới không hoạt động đúng cách, dẫn đến trào ngược axit.
– Béo phì và mang thai: Áp lực từ vùng bụng tăng lên do béo phì hoặc mang thai có thể gây ra trào ngược axit. Phụ nữ mang thai thường gặp phải tình trạng này do sự thay đổi hormone và áp lực từ tử cung đang lớn lên.
– Chế độ và thói quen dinh dưỡng không lành mạnh: Thực phẩm nhiều dầu mỡ, đồ ăn cay, cà phê, rượu bia, và đồ uống có ga đều có thể làm tăng nguy cơ trào ngược axit dạ dày. Những loại thực phẩm này làm giãn cơ thắt thực quản dưới và kích thích dạ dày sản xuất nhiều axit hơn.
– Stress và lối sống không lành mạnh: Stress có thể làm tăng sản xuất axit trong dạ dày, trong khi lối sống ít vận động và thói quen ăn uống không đúng giờ cũng có thể góp phần gây trào ngược.
Căng thẳng, stress có thể là nguyên nhân gây ra các triệu chứng trào ngược.
3. Các phương pháp thường được dùng trong chẩn đoán trào ngược axit dạ dày
Khám lâm sàng cũng giúp bác sĩ xác định các dấu hiệu bất thường khác như đau ngực hoặc khó nuốt. Khi bệnh nhân đến khám với các triệu chứng trào ngược axit, bác sĩ sẽ hỏi bệnh sử của bệnh nhân, bao gồm các triệu chứng, tần suất và thời gian xảy ra. Tùy vào kết quả khám lâm sàng thực tế, bác sĩ có thể chỉ định thêm các phương pháp cận lâm sàng sau:
3.1 Đo pH thực quản 24 giờ – Tiêu chuẩn vào chẩn đoán tần suất và tính chất cơn trào ngược
Phương pháp này được sử dụng để đo mức độ axit trong thực quản của bệnh nhân. Bác sĩ sẽ đặt một ống nhỏ qua mũi vào thực quản của bệnh nhân để đo lượng axit trào ngược trong vòng 24 giờ. Đây là một trong những cách chính xác nhất để xác định liệu bệnh nhân có mắc trào ngược axit dạ dày hay không.
3.2 Đo áp lực ở thực quản
Đo áp lực thực quản là một kỹ thuật giúp bác sĩ đo lực co bóp của thực quản và chức năng của cơ thắt thực quản dưới. Phương pháp này có thể phát hiện các rối loạn co bóp của thực quản và sự yếu đi của cơ thắt thực quản dưới, nguyên nhân chính gây ra trào ngược.
3.3 Nội soi thực quản dạ dày tá tràng (EGD)
Nội soi là phương pháp chẩn đoán chính xác và phổ biến nhất để xác định bệnh trào ngược axit dạ dày. Bằng cách sử dụng một ống mềm có gắn camera, bác sĩ có thể kiểm tra niêm mạc thực quản, dạ dày và tá tràng, đồng thời phát hiện các tổn thương, viêm loét hoặc hẹp thực quản do axit gây ra.
3.4 Chụp X-quang với barium
Bệnh nhân sẽ được uống một dung dịch chứa barium trước khi chụp X-quang. Barium làm nổi bật hình ảnh của thực quản, dạ dày và tá tràng trên phim X-quang, giúp bác sĩ quan sát các bất thường như thoát vị hoành hoặc hẹp thực quản.
Tại Hệ thống Y tế Thu Cúc, các phương pháp chẩn đoán kể trên được sử dụng một cách linh hoạt trong từng trường hợp với chỉ định của các bác sĩ chuyên khoa. Trong đó, đo pH trở kháng thực quản 24 giờ và đo áp lực thực quản độ phân giải cao (HRM) là những kỹ thuật chẩn đoán chuyên sâu hiện chỉ có ở Bệnh viện ĐKQT Thu Cúc và số ít bệnh viện ở miền Bắc. Với máy đo hiện đại nhập khẩu từ Mỹ và quá trình thực hiện với các kỹ thuật viên giàu kinh nghiệm của TCI, bệnh nhân sẽ có được kết quả chính xác và sự thoải mái tối đa.
Bên cạnh đó, công nghệ nội soi không đau ưu việt tại Thu Cúc TCI cũng chứng minh được vai trò đắc lực trong chẩn đoán các bệnh lý tiêu hóa, trong đó có GERD.
Khi có dấu hiệu trào ngược dạ dày, bạn cần thăm khám chuyên khoa để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Trào ngược axit dạ dày là một bệnh lý phổ biến nhưng có thể gây ra vô vàn biến chứng nguy hiểm nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Vì vậy, việc nhận biết các dấu hiệu và tiến hành chẩn đoán sớm là rất quan trọng để đảm bảo sức khỏe đường tiêu hóa và chất lượng cuộc sống.
