Cúm là bệnh truyền nhiễm phổ biến ở trẻ em. Khi trẻ bị cúm, ngoài việc tuân thủ hướng dẫn điều trị của bác sĩ, chăm sóc đúng cách tại nhà cũng đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ trẻ phục hồi. Bài viết sau đây sẽ cung cấp thông tin chi tiết giúp phụ huynh chăm sóc trẻ bị cúm tại nhà tốt nhất.
Menu xem nhanh:
1. Dấu hiệu nhận biết trẻ bị cúm
Trước khi đi vào các biện pháp chăm sóc, phụ huynh cần nắm rõ các dấu hiệu của cúm ở trẻ. Cúm thường gây ra các triệu chứng như sốt cao (38.5°C – 40°C), đau đầu, đau cơ, ho khan hoặc ho có đờm. Trẻ có thể bị sổ mũi, nghẹt mũi và đau họng. Một số trẻ còn có thể bị buồn nôn, nôn và tiêu chảy. Các triệu chứng này thường xuất hiện đột ngột và kéo dài từ 5-7 ngày.
2. Những nguyên tắc cơ bản trong chăm sóc trẻ bị cúm
2.1. Chăm sóc trẻ bị cúm tại nhà: Đảm bảo trẻ được nghỉ ngơi đầy đủ
Khi bị cúm, cơ thể trẻ cần nhiều thời gian nghỉ ngơi để phục hồi. Phụ huynh nên cho trẻ nghỉ học và hạn chế các hoạt động thể chất. Tạo không gian nghỉ ngơi yên tĩnh, thoải mái với nhiệt độ phòng phù hợp khoảng 25-27°C.
2.2. Bổ sung nước và dinh dưỡng cho trẻ bị cúm
2.2.1. Bổ sung nước
– Nguyên tắc bổ sung nước: Khi trẻ bị cúm, cơ thể dễ bị mất nước do sốt cao và giảm khả năng ăn uống. Trẻ cần được bổ sung khoảng 100-150ml nước/kg cân nặng mỗi ngày. Nên chia thành nhiều lần uống nhỏ, mỗi lần 30-50ml với trẻ nhỏ và 100-200ml với trẻ lớn. Nhiệt độ nước nên ấm, khoảng 35-37 độ C để dễ uống và không gây kích ứng họng. Theo dõi màu sắc nước tiểu của trẻ, nếu có màu vàng đậm là dấu hiệu trẻ đang thiếu nước.
– Các loại thức uống phù hợp: Ngoài nước lọc, có thể thay đổi đa dạng các loại thức uống để trẻ không chán. Nước dừa tươi giàu điện giải tự nhiên, phù hợp bổ sung cho trẻ từ 6 tháng tuổi trở lên. Nước ép trái cây tươi pha loãng như cam, táo, lê giúp bổ sung vitamin C và tăng sức đề kháng. Nước hầm xương hoặc súp gà nóng không chỉ cung cấp nước mà còn bổ sung dinh dưỡng. Đối với trẻ bị nôn nhiều, nên bổ sung dung dịch Oresol theo hướng dẫn của bác sĩ để tránh mất điện giải.
Nước dừa tươi giàu điện giải tự nhiên, phù hợp bổ sung cho trẻ từ 6 tháng tuổi trở lên.
2.2.2. Bổ sung dinh dưỡng
– Nguyên tắc bổ sung dinh dưỡng: Thay vì ba bữa lớn như bình thường, nên chia thành 5-6 bữa nhỏ. Mỗi bữa chỉ nên cho trẻ ăn một lượng vừa phải, tránh ép buộc khi trẻ không muốn ăn. Khoảng cách giữa các bữa nên từ 2-3 giờ để đảm bảo dạ dày không quá đói hoặc quá đói. Thời điểm tốt nhất cho bữa ăn là sau khi hạ sốt và trẻ tỉnh táo.
– Thực phẩm nên ăn: Ưu tiên các thực phẩm giàu vitamin C như cam, quýt, ổi, đu đủ chín để tăng cường hệ miễn dịch. Các loại rau xanh như cải bó xôi, súp lơ xanh, cà rốt cung cấp vitamin A và các chất chống oxy hóa. Thịt gà, cá hồi, trứng giàu protein và kẽm giúp phục hồi sức khỏe. Trong giai đoạn bị cúm, hệ tiêu hóa của trẻ hoạt động kém hiệu quả hơn bình thường. Cháo nấu nhừ với thịt bằm, cá nạc hoặc tôm là lựa chọn tốt cho bữa chính. Súp rau củ xay nhuyễn kết hợp với thịt nạc dễ tiêu hóa và hấp thu. Mì hoặc bún nấu mềm trong nước dùng gà có thể giúp kích thích vị giác của trẻ.
– Thực phẩm không nên ăn: Trong giai đoạn bị cúm, cần tránh cho trẻ ăn các thực phẩm khó tiêu hoặc kích thích như đồ cay nóng, nhiều dầu mỡ, đồ nguội, đồ uống có ga hoặc cafein. Các loại thực phẩm chế biến sẵn, đồ ngọt, bánh kẹo cũng nên hạn chế vì không cung cấp đủ dưỡng chất cần thiết và có thể gây kích ứng họng.
Trong giai đoạn bị cúm, hệ tiêu hóa của trẻ hoạt động kém hiệu quả hơn bình thường nên trẻ nên ăn thực phẩm dễ tiêu hóa.
2.3. Chăm sóc trẻ bị cúm tại nhà: Kiểm soát các triệu chứng cúm ở trẻ em
– Kiểm soát sốt cao: Sốt là triệu chứng phổ biến nhất của cúm ở trẻ em và cần được kiểm soát cẩn thận. Khi trẻ sốt trên 38.5°C, phụ huynh có thể sử dụng thuốc hạ sốt theo đúng liều lượng bác sĩ kê, thường là paracetamol hoặc ibuprofen. Ngoài dùng thuốc, có thể kết hợp chườm khăn ướt tại các vị trí như trán, nách, bẹn. Nhiệt độ nước chườm nên ấm, khoảng 37°C, tránh dùng nước lạnh vì có thể gây sốc nhiệt. Việc chườm ấm nên thực hiện liên tục mỗi 15-20 phút cho đến khi nhiệt độ của trẻ giảm xuống.
– Kiểm soát ho, đau họng: Để giảm ho và đau họng, phụ huynh có thể cho trẻ uống nhiều nước ấm hoặc nước chanh ấm pha mật ong (chỉ áp dụng cho trẻ trên 12 tháng tuổi). Đặt máy tạo độ ẩm trong phòng trẻ cũng giúp làm ẩm không khí, giảm kích ứng đường hô hấp. Với trẻ ho có đờm, có thể vỗ lưng để long đờm, kết hợp với các bài tập thở đơn giản phù hợp với độ tuổi. Nếu bác sĩ kê thuốc ho, tuân thủ đúng liều lượng và thời gian sử dụng.
– Kiểm soát sổ mũi, ngạt mũi: Sổ mũi, ngạt mũi khiến trẻ khó chịu, ảnh hưởng đến giấc ngủ. Phương pháp hiệu quả nhất là nhỏ nước muối sinh lý và hút mũi cho trẻ. Nên nhỏ mũi trước khi cho trẻ bú hoặc ăn khoảng 15 phút và trước khi ngủ. Với trẻ lớn, hướng dẫn trẻ xì mũi đúng cách, từng bên một. Đảm bảo đầu trẻ cao hơn khi ngủ bằng cách kê gối để giúp thoát nước mũi và dễ thở hơn.
– Kiểm soát đau cơ khớp: Massage nhẹ nhàng các vùng đau với dầu nóng dành cho trẻ em hoặc chườm ấm nhẹ nhàng. Không nên để trẻ vận động mạnh khi đang bị đau cơ, nhưng có thể cho trẻ thực hiện các động tác vươn người nhẹ nhàng để giảm cảm giác khó chịu.
2.4. Vệ sinh và phòng lây nhiễm
Giữ vệ sinh cá nhân cho trẻ là việc làm cần thiết để ngăn ngừa biến chứng và lây lan virus. Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng, vệ sinh mũi họng hàng ngày, thay quần áo khi đổ mồ hôi. Cần cách ly trẻ bị cúm với các trẻ khác trong gia đình, thường xuyên lau chùi đồ chơi và các bề mặt tiếp xúc để tránh lây lan virus.
Để tránh lây lan virus, thường xuyên lau chùi đồ chơi và các bề mặt tiếp xúc.
3. Khi nào cần đưa trẻ bị cúm đến bác sĩ ngay?
Mặc dù có thể chăm sóc trẻ bị cúm tại nhà, phụ huynh cần đặc biệt chú ý một số dấu hiệu nguy hiểm để kịp thời đưa trẻ đến cơ sở y tế:
Trẻ sốt cao liên tục trên 39°C không đáp ứng với thuốc hạ sốt, trẻ có dấu hiệu khó thở, thở nhanh hoặc tím tái, trẻ li bì, không uống được nước, nôn trớ nhiều hoặc có dấu hiệu mất nước, trẻ đau đầu dữ dội hoặc cổ cứng. Trong những trường hợp này, cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay để được thăm khám và điều trị kịp thời.
Chăm sóc trẻ bị cúm tại nhà đòi hỏi sự kiên nhẫn và tỉ mỉ từ phía cha mẹ. Nắm vững và thực hiện đúng các nguyên tắc chăm sóc sẽ giúp trẻ nhanh chóng hồi phục. Tuy nhiên, phụ huynh cũng cần biết phân biệt các tình huống cần thiết phải đưa trẻ đến cơ sở y tế để đảm bảo an toàn cho trẻ. Quan trọng nhất là luôn giữ bình tĩnh và theo dõi sát tình trạng của trẻ để có biện pháp xử lý phù hợp và kịp thời.
