Bệnh Parkinson là một rối loạn thoái hóa thần kinh mạn tính ảnh hưởng đến khả năng vận động và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Đây là căn bệnh tiến triển chậm, thường gặp ở người trên 60 tuổi, tuy nhiên, một số trường hợp có thể xuất hiện sớm hơn. Dù chưa có phương pháp điều trị triệt để, nhưng nhờ những tiến bộ y học, việc chẩn đoán và điều trị bệnh Parkinson đúng cách có thể giúp kiểm soát triệu chứng hiệu quả. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu các phương pháp phổ biến giúp xác định bệnh cũng như các hướng điều trị nhằm tối ưu hóa cuộc sống cho bệnh nhân Parkinson.
Menu xem nhanh:
1. Chẩn đoán bệnh Parkinson
Việc chẩn đoán và điều trị bệnh Parkinson cần được thực hiện bởi các chuyên gia thần kinh, do các triệu chứng ban đầu dễ bị nhầm lẫn với nhiều bệnh lý khác.
1.1. Các triệu chứng quan trọng giúp nhận diện bệnh Parkinson
Có 4 dấu hiệu chính giúp nhận diện bệnh Parkinson:
– Run khi nghỉ: Người bệnh có thể bị run ở tay, chân hoặc cằm, ngay cả khi không vận động. Run thường bắt đầu từ một bên cơ thể trước khi lan sang bên còn lại.
– Cứng cơ: Các cơ bắp của người bệnh trở nên căng cứng, làm giảm phạm vi vận động và gây đau.
– Chậm vận động (Bradykinesia): Người bệnh gặp khó khăn trong việc bắt đầu hoặc duy trì chuyển động, làm chậm các hoạt động hàng ngày.
– Mất thăng bằng: Người bệnh thường trong trạng thái khom lưng, dễ mất thăng bằng và tăng nguy cơ té ngã.
Ngoài các triệu chứng vận động, bệnh còn có thể gây ra các vấn đề như rối loạn giấc ngủ, trầm cảm, suy giảm trí nhớ, táo bón, giảm khứu giác.
Các triệu chứng như run tay chân khi nghỉ, chậm vận động có thể giúp nhận diện và chẩn đoán bệnh Parkinson.
1.2. Các phương pháp chẩn đoán bệnh Parkinson và điều trị để kiểm soát
Chẩn đoán lâm sàng
Hiện nay, không có xét nghiệm đơn lẻ hay đặc hiệu nào có thể khẳng định chắc chắn bệnh Parkinson. Thay vào đó, bác sĩ sẽ dựa vào thăm khám lâm sàng để đánh giá triệu chứng và tiền sử bệnh của bệnh nhân. Một số bài kiểm tra đơn giản như yêu cầu bệnh nhân chạm ngón tay vào mũi, bước đi trên một đường thẳng hoặc xoay cổ tay có thể được thực hiện để đánh giá khả năng vận động.
Các phương pháp cận lâm sàng
Dù không thể khẳng định chắc chắn bệnh Parkinson, nhưng các xét nghiệm sinh hóa và chẩn đoán hình ảnh có thể giúp loại trừ các bệnh lý khác có triệu chứng tương tự:
– Chụp cộng hưởng từ (MRI) hoặc chụp cắt lớp vi tính (CT Scan): Giúp phát hiện các bệnh lý thần kinh khác như đột quỵ, u não.
– Xét nghiệm máu: Giúp loại trừ các bệnh lý khác như rối loạn tuyến giáp hoặc thiếu vitamin B12.
Một số trường hợp, bệnh nhân có thể cần chụp cắt lớp phóng xạ dopamine để đánh giá sự suy giảm dopamine trong não, hỗ trợ chẩn đoán chính xác hơn.
Thử nghiệm với thuốc Levodopa cũng là một trong những phương pháp chẩn đoán Parkinson. Nếu tình trạng bệnh cải thiện sau khi sử dụng thuốc này, đó có thể là dấu hiệu gợi ý bệnh Parkinson.
Thăm khám với chuyên gia Nội thần kinh giúp phát hiện sớm bệnh Parkinson và điều trị hiệu quả.
2. Điều trị bệnh Parkinson
Việc chẩn đoán và điều trị bệnh Parkinson không chỉ nhằm kiểm soát triệu chứng mà còn giúp cải thiện chất lượng sống của người bệnh. Các phương pháp điều trị bao gồm sử dụng thuốc, can thiệp phẫu thuật khi cần thiết và kết hợp các liệu pháp hỗ trợ.
2.1. Chẩn đoán và điều trị bệnh Parkinson bằng cách sử dụng thuốc
Nhóm thuốc làm tăng dopamine
Bệnh Parkinson liên quan đến sự suy giảm dopamine trong não, do vậy các loại thuốc có tác dụng bổ sung hoặc duy trì lượng dopamine thường được sử dụng để kiểm soát căn bệnh này:
– Levodopa/Carbidopa: Đây là thuốc giúp bổ sung dopamine trong não, khá hiệu quả trong điều trị Parkinson. Tuy nhiên, sử dụng lâu dài có thể gây rối loạn vận động. Như đã nói ở trên, thử nghiệm bằng thuốc Levodopa cũng là một phương pháp chẩn đoán Parkinson có thể được sử dụng.
– Dopamine Agonists (chất chủ vận dopamine): Nhóm thuốc này bắt chước tác động của dopamine, giúp kiểm soát triệu chứng mà không phụ thuộc vào Levodopa.
Nhóm thuốc ức chế enzyme phân hủy dopamine
– MAO-B Inhibitors (ức chế monoamine oxidase-B): Ngăn chặn sự phân hủy dopamine tự nhiên trong não, giúp kéo dài tác dụng của dopamine.
– COMT Inhibitors (ức chế Catechol-O-Methyltransferase): Tăng cường tác dụng của Levodopa bằng cách làm chậm quá trình phân hủy thuốc.
Thuốc điều chỉnh triệu chứng khác
Ngoài các thuốc ảnh hưởng đến dopamine, bác sĩ có thể kê thêm một số thuốc hỗ trợ:
– Thuốc kháng cholinergic: Giúp giảm triệu chứng run, nhưng có thể gây tác dụng phụ như suy giảm trí nhớ.
– Amantadine: Hỗ trợ kiểm soát các rối loạn vận động liên quan đến Parkinson.
Người bệnh lưu ý tuân thủ đơn thuốc của bác sĩ để tránh các tác dụng phụ và sự lệ thuộc vào thuốc về lâu dài.
2.2. Phẫu thuật trong điều trị bệnh Parkinson
Khi thuốc không còn hiệu quả hoặc bệnh tiến triển nặng, bác sĩ có thể xem xét can thiệp phẫu thuật cho bệnh nhân Parkinson:
– Kích thích não sâu (DBS – Deep Brain Stimulation): Phương pháp cấy ghép điện cực vào não nhằm kích thích vùng não bị ảnh hưởng, từ đó giúp giảm triệu chứng.
– Phẫu thuật phá hủy mô thần kinh: Một số thủ thuật có thể được thực hiện để giảm triệu chứng run và cứng cơ.
Một số loại thuốc được sử dụng để kiểm soát bệnh Parkinson.
2.3. Các liệu pháp hỗ trợ và chăm sóc bệnh nhân Parkinson
Bên cạnh việc sử dụng thuốc và phẫu thuật, các phương pháp hỗ trợ có thể giúp cải thiện chất lượng sống của bệnh nhân như:
– Vật lý trị liệu: Các bài tập giúp duy trì sự linh hoạt và sức mạnh cơ bắp.
– Liệu pháp ngôn ngữ: Hỗ trợ người bệnh duy trì khả năng nói chuyện rõ ràng.
– Chế độ dinh dưỡng: Ăn nhiều thực phẩm giàu chất xơ giúp giảm táo bón, uống đủ nước để ngăn ngừa mất nước.
– Hỗ trợ tâm lý: Bệnh Parkinson có thể gây trầm cảm, lo âu, do đó bệnh nhân cần được hỗ trợ tinh thần từ bác sĩ và gia đình.
Bệnh Parkinson là một rối loạn thoái hóa thần kinh gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến vận động và chất lượng sống. Tuy chưa có cách chữa khỏi hoàn toàn, nhưng với những tiến bộ trong y học, việc chẩn đoán và điều trị bệnh Parkinson sớm giúp kiểm soát triệu chứng và cải thiện cuộc sống của người bệnh. Bệnh nhân Parkinson cần tuân thủ hướng dẫn điều trị của bác sĩ, kết hợp thuốc, phẫu thuật (nếu cần) và các liệu pháp hỗ trợ để duy trì sức khỏe tốt nhất có thể. Bên cạnh đó, sự quan tâm và hỗ trợ từ gia đình đóng vai trò quan trọng giúp người bệnh đối mặt với những thách thức do căn bệnh này mang lại.
