Việc chăm sóc người bị tai biến có ý nghĩa quan trọng đối với quá trình phục hồi của bệnh nhân sau biến cố. Tuy nhiên không phải ai cũng biết cách chăm sóc người bị tai biến giúp người bệnh nhanh phục hồi. Cùng tìm hiểu về bệnh tai biến mạch máu não và cách chăm sóc cho người bệnh qua bài viết sau.
Menu xem nhanh:
1. Tai biến mạch máu não và vai trò của việc chăm sóc đối với người bị tai biến
Tai biến mạch máu não là tình trạng cấp cứu nguy hiểm xảy ra khi động mạch cung cấp máu cho một vùng não bị vỡ hoặc tắc đột ngột khiến cho não rơi vào tình trạng thiếu oxy và dinh dưỡng. Tế bào não khi đó bị tổn thương nghiêm trọng, thậm chí có thể chết chỉ sau vài phút.
Người bệnh có thể tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời, đúng cách. Ngay cả khi được cứu sống, bệnh nhân cũng có khó thể phục hồi ngay mà cần đến vài tháng, thậm chí là vài năm. Họ cũng dễ gặp phải các di chứng sau tai biến khiến việc phục hồi trở nên khó khăn hơn. Do vậy, cách chăm sóc sau tai biến rất quan trọng đối với việc hạn chế các di chứng, tăng khả năng phục hồi cho người bệnh. Các yếu tố bao gồm: chế độ dinh dưỡng, chế độ tập luyện, chế độ sinh hoạt.
Chăm sóc đúng cách là “chìa khóa” giúp người bệnh mau phục hồi sau tai biến.
2. Những lưu ý trong cách chăm sóc người bị tai biến
2.1 Đảm bảo chế độ dinh dưỡng
Chế độ dinh dưỡng không khoa học là một trong những nguyên nhân gây tai biến mạch máu não. Cụ thể, các loại thực phẩm quá nhiều đường, chất béo, muối, quá ít vitamin và khoáng chất,… có thể làm tăng nguy cơ tai biến. Do vậy, khi chăm sóc người bệnh tai biến, cần đặc biệt chú ý đến chế độ dinh dưỡng. Một chế độ lành mạnh đầy đủ, lành mạnh sẽ thúc đẩy quá trình phục hồi của người bệnh, ngăn ngừa nguy cơ tái phát.
Nhu cầu dinh dưỡng của người bệnh tai biến
Sau đây là nhu cầu dinh dưỡng cơ bản cho người bệnh tai biến mạch máu não:
– Đạm (protein): Lượng đạm được khuyến cáo ở mức 0,8g/kg cân nặng/ngày. Người bệnh tai biên nên bổ sung các loại thực phẩm chứa ít cholesterol và giàu đạm thực vật, đạm động vật.
– Chất béo: Lượng chất béo nên sử dụng cho bệnh nhân sau tai biến thường là 25 – 30g/ngày. Trong đó 1/3 là chất béo từ động vật và 2/3 là chất béo từ thực vật. Lượng chất béo này là cần thiết để đảm bảo hoạt động cho não bộ và các cơ quan trong cơ thể. Nghiên cứu cho thấy các loại axit béo trong dầu thực vật có khả năng làm giảm nguy cơ đột quỵ, hạn chế hình thành cục máu đông trong lòng mạch.
– Vitamin và chất khoáng: Hoa quả chín, rau củ, sữa… là những loại thực phẩm chứa nhiều kali, có tác dụng lợi tiểu, giảm huyết áp. Các nghiên cứu cũng cho thấy, những người bổ sung thường xuyên các loại vitamin và khoáng chất có ít nguy cơ mắc bệnh tim và đột quỵ hơn so với những người không dùng.
Ví dụ nếu mỗi ngày bổ sung ít nhất 300mcg axit folic thì nguy cơ đột quỵ sẽ giảm 20%. Dùng từ 136mcg/ngày chất này trở lên có thể giảm 13% nguy cơ mắc bệnh tim. Axit folic có nhiều trong rau xanh, các loại đậu, gạo, mỳ, các loại quả có vị chua,…
Cách ăn uống
– Nên cho bệnh nhân ăn những thức ăn dạng mềm, lỏng như súp, cháo, sữa… để dễ tiêu hóa, hấp thụ
– Chia nhỏ bữa ăn thành 3 – 4 bữa/ngày, tránh ăn quá no, gây áp lực cho hệ tiêu hóa
Ngoài ra, người bệnh tai biến nên giảm bớt năng lượng trong khẩu phần ăn để tránh tăng cân, từ đó giảm áp lực cho hệ tiêu hóa và tuần hoàn. Theo khuyến cáo, mức năng lượng đưa vào cơ thể nên trong khoảng 30 – 35 Kcal/ kg cân nặng/ngày. Các loại rau củ, khoai, đậu đỗ, cơm, mỳ, bún, miến là những thực phẩm có thể giúp bổ sung đầy đủ năng lượng cho bệnh nhân tai biến.
Bệnh nhân cũng nên hạn chế mức tối đa các đồ lên men, đồ muối chua (dưa, cà, hành muối, thịt hun khói, pa tê, xúc xích…), các chất gây kích thích (gia vị cay, nóng, rượu, trà, cà phê…).
Xây dựng thực đơn khoa học, lành mạnh cho người bệnh tai biến giúp đảm bảo năng lượng và hỗ trợ quá trình phục hồi của cơ thể.
2.2 Xây dựng chế độ tập luyện phù hợp là cách chăm sóc người bị tai biến hiệu quả
Việc tập luyện đúng cách có thể giúp não và các cơ quan trong cơ thể phục hồi nhanh hơn. Nếu điều kiện sức khỏe cho phép, bệnh nhân có thể tập luyện ngay từ những ngày đầu sau giai đoạn điều trị cấp tính.
Tập luyện khi ở viện
Trong những ngày đầu, hầu như các hoạt động tập luyện của người bệnh là thụ động, cần sự hỗ trợ của người thân, bao gồm:
– Thay đổi tư thế nằm mỗi giờ để chống loét
– Vệ sinh răng miệng thường xuyên, tốt nhất 2-3 lần/ngày
– Xoa bóp cơ bắp, vận động các khớp tay và chân giúp máu lưu thông, tránh cứng khớp, teo cơ
– Tập vận động nhẹ nhàng nhưng cố gắng duy trì thường xuyên
Tập luyện sau khi xuất viện
Sau khi xuất viện, bệnh nhân tai biến có thể tập vận động tại nhà hoặc tại phòng tập vật lý trị liệu. Các bài tập bao gồm:
– Phục hồi chức năng vận động: Người bệnh cần được tập cầm nắm các vật dụng quen thuộc, duỗi chân tay,… từ đơn giản đến phức tạp để khôi phục khả năng vận động.
– Phục hồi khả năng ngôn ngữ: Khoảng 20% bệnh nhân tai biến mạch máu não bị mất tiếng nói. Vì vậy, người bệnh cần được tập nói những câu từ đơn giản như đếm số, bảng chữ cái, ngày tháng,… đến mô tả đồ vật xung quanh hoặc đọc đoạn văn. Các chuyên gia khuyến cáo trong vòng 3 tháng đầu bệnh nhân nên luyện nói khoảng 40 – 100 giờ để sớm lấy lại khả năng giao tiếp.
Nguyên tắc tập luyện cho các bệnh nhân này là thực hiện các bài tập từ đơn giản đến phức tạp, khuyến khích bệnh nhân tự thực hiện với sự trợ giúp của thân nhân. Trong quá trình tập luyện, có thể sửa đổi một số vật dụng trong nhà cho phù hợp, giúp bệnh nhân tập luyện và di chuyển dễ dàng.
Chế độ tập luyện phù hợp không thể thiếu trong quá trình chăm sóc người bệnh tai biến.
2.3 Điều chỉnh chế độ sinh hoạt – Cách chăm sóc người bị tai biến cần chú ý
Các thói quen xấu có thể cản trở, làm giảm hiệu quả của quá trình phục hồi sau tai biến. Muốn tăng khả năng phục hồi, người bệnh cần chú ý:
– Từ bỏ thuốc lá, rượu bia, hạn chê ăn mặn…
– Uống thuốc đầy đủ theo đơn của bác sĩ và tái khám đúng hẹn
– Kiểm soát chặt chẽ các bệnh đi kèm như tăng huyết áp, đái tháo đường,…
– Chế độ làm việc, nghỉ ngơi khoa học, tránh căng thẳng, làm việc quá sức
– Đối với người cao tuổi, cần chú ý giữ ấm cơ thể khi thời tiết thay đổi, hạn chế tai biến tái phát
Trên đây là những lưu ý cơ bản trong cách chăm sóc người bệnh tai biến. Đây là một quá trình kéo dài, đòi hỏi sự kiên trì của cả bệnh nhân và những người thân. Trong quá trình phục hồi, nếu có khó khăn hoặc bất thường, người nhà nên chủ động liên hệ và tham khảo ý kiến từ các bác sĩ chuyên khoa để đảm bảo chăm sóc người bệnh tốt nhất.
