Trào ngược dạ dày ợ nóng là nỗi ám ảnh của nhiều người, không chỉ gây khó chịu mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe lâu dài. Vậy nguyên nhân nào khiến hiện tượng này xảy ra và làm thế nào để giảm thiểu tình trạng ợ nóng? Cùng tìm hiểu những thông tin cần thiết để bảo vệ sức khỏe dạ dày trong bài viết này!
Menu xem nhanh:
1. Trào ngược dạ dày ợ nóng: Cơ chế hình thành
Trào ngược dạ dày thực quản (GERD) là một bệnh lý tiêu hóa thường gặp, xảy ra khi dịch dạ dày, đặc biệt là axit, bị đẩy ngược lên thực quản, gây tổn thương và kích ứng niêm mạc thực quản. Cơ chế gây ra ợ nóng khi trào ngược dạ dày bắt nguồn từ sự suy yếu của cơ vòng thực quản dưới (LES), cơ này đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa sự trào ngược của axit dạ dày lên thực quản. Khi cơ LES không hoạt động bình thường, axit dạ dày dễ dàng trào lên thực quản, gây ra cảm giác nóng rát ở vùng ngực, thậm chí lan lên cổ họng.
1.1. Cảm giác nóng rát trong ngực
Khi axit dạ dày trào ngược lên thực quản, nó sẽ gây ra cảm giác nóng rát, thường xuất hiện mạnh mẽ hơn sau khi ăn, khi nằm hoặc khi cúi người. Triệu chứng này đặc biệt dễ nhận biết và có thể kéo dài từ vài phút đến vài giờ, làm cho bệnh nhân cảm thấy rất khó chịu.
1.2. Các yếu tố khác làm tăng nguy cơ trào ngược dạ dày
Ngoài sự suy yếu của cơ vòng thực quản dưới, các yếu tố như chế độ ăn uống không lành mạnh, béo phì, hút thuốc, và stress cũng đóng góp vào việc gia tăng nguy cơ trào ngược dạ dày.
Trào ngược ợ nóng là nỗi ám ảnh của nhiều người, không chỉ gây khó chịu mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe lâu dài.
2. Nguyên nhân ợ nóng gây ra bởi trào ngược dạ dày
Ợ nóng do trào ngược dạ dày xảy ra khi cơ vòng thực quản dưới (LES) không đóng kín hoàn toàn, khiến dịch dạ dày dễ dàng trào lên thực quản. Các nguyên nhân gây suy yếu cơ vòng này có thể kể đến:
2.1. Chế độ ăn uống không lành mạnh
Các thực phẩm như cà chua, cam, thực phẩm cay, chiên rán, đồ ăn nhanh, đồ uống có cồn, caffein có thể kích thích dạ dày sản xuất nhiều axit hơn, dẫn đến trào ngược và ợ nóng.
2.2. Béo phì và thừa cân
Khi cơ thể thừa cân, áp lực lên dạ dày sẽ tăng lên, khiến cơ vòng thực quản dưới bị suy yếu và làm gia tăng nguy cơ trào ngược dạ dày.
2.3. Hút thuốc và stress
Nicotine trong thuốc lá làm giảm khả năng hoạt động của cơ vòng thực quản dưới, đồng thời tăng sản xuất axit dạ dày. Căng thẳng và lo âu cũng có thể làm thay đổi thói quen ăn uống, từ đó làm tăng sản xuất axit.
3. Đặc điểm nhận biết trào ngược ợ nóng
Các triệu chứng của trào ngược dạ dày và ợ nóng rất dễ nhận biết. Dưới đây là những dấu hiệu đặc trưng mà người bệnh thường gặp phải:
3.1. Cảm giác nóng rát vùng ngực và cổ họng
Cảm giác nóng rát, đặc biệt là sau khi ăn, khi nằm hoặc khi cúi người, là dấu hiệu đặc trưng của ợ nóng do trào ngược dạ dày.
3.2. Khó nuốt hoặc vướng ở cổ họng
Trào ngược dạ dày có thể làm tổn thương niêm mạc thực quản, gây cảm giác nuốt vướng, khó chịu hoặc đau đớn khi nuốt thức ăn.
3.3. Ợ chua và ợ hơi
Bệnh nhân có thể gặp phải cảm giác ợ chua hoặc ợ hơi, đây là dấu hiệu của việc axit từ dạ dày lên thực quản gây ra sự khó chịu.
Cảm giác nóng rát, đặc biệt là sau khi ăn, khi nằm hoặc khi cúi người, là dấu hiệu đặc trưng của ợ nóng do trào ngược dạ dày.
4. Phân biệt ợ nóng do trào ngược và ợ nóng do nguyên nhân khác
Không phải lúc nào ợ nóng cũng xuất phát từ trào ngược dạ dày. Để phân biệt, ta cần chú ý đến các yếu tố sau:
4.1. Ợ nóng do trào ngược dạ dày
– Thời điểm xuất hiện: Thường xảy ra sau khi ăn, khi nằm hoặc khi cúi người.
– Tính chất và tần suất: Ợ nóng do trào ngược dạ dày có thể xuất hiện thường xuyên, đặc biệt vào buổi tối.
– Cảm giác kèm theo: Đau ngực, khó nuốt và ợ chua là những dấu hiệu phổ biến đi kèm.
4.2. Ợ nóng do nguyên nhân khác
– Vấn đề tim mạch: Đôi khi ợ nóng có thể là dấu hiệu của một cơn đau thắt ngực.
– Tác dụng phụ của thuốc: Một số thuốc có thể gây ra triệu chứng ợ nóng.
– Lo âu, căng thẳng: Stress kéo dài cũng có thể dẫn đến triệu chứng ợ nóng do sự thay đổi trong quá trình tiêu hóa.
5. Cách chẩn đoán chính xác trào ngược dạ dày ợ nóng
Để xác định chính xác nguyên nhân gây ra ợ nóng, bác sĩ sẽ thực hiện một số xét nghiệm và thăm khám.
5.1. Thăm khám lâm sàng
Bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng của bệnh nhân, bao gồm tần suất và mức độ của các cơn ợ nóng, cảm giác đau rát ở ngực, khó nuốt, hay trào ngược thức ăn hoặc dịch dạ dày. Các yếu tố nguy cơ như thói quen ăn uống, tình trạng béo phì, hút thuốc, hoặc sử dụng thuốc sẽ được xem xét. Bác sĩ cũng sẽ kiểm tra sức khỏe tổng quát và có thể yêu cầu xét nghiệm thêm nếu cần.
5.2. Nội soi dạ dày
Đây là phương pháp quan trọng để kiểm tra tình trạng thực tế của niêm mạc dạ dày và thực quản. Nội soi cho phép phát hiện các tổn thương do trào ngược dạ dày, như viêm loét dạ dày, tổn thương thực quản hoặc các biến chứng như Barrett thực quản. Quá trình này giúp bác sĩ đánh giá mức độ nặng của bệnh và đưa ra phương pháp điều trị phù hợp.
5.3. Đo áp lực nhu động thực quản HRM
Phương pháp này giúp đánh giá chức năng nhu động thực quản và khả năng đóng mở của cơ thắt thực quản dưới. Đo HRM cho phép phát hiện các bất thường trong cơ chế co bóp của thực quản và giúp xác định nếu bệnh nhân gặp phải các vấn đề như rối loạn vận động thực quản, là một yếu tố góp phần gây trào ngược dạ dày. Kết quả đo HRM có thể giúp phân biệt trào ngược dạ dày do vấn đề cơ học hay do tăng tiết acid.
5.4. Đo pH thực quản 24 giờ
Phương pháp này giúp đánh giá mức độ acid trong thực quản trong suốt 24 giờ. Bằng cách gắn một ống cảm biến pH vào thực quản, bác sĩ có thể xác định mức độ trào ngược acid từ dạ dày lên thực quản và xác định tần suất, thời gian của các đợt trào ngược acid. Đây là phương pháp hiệu quả để chẩn đoán trào ngược dạ dày và ợ nóng, đặc biệt trong các trường hợp bệnh nhân không có triệu chứng rõ ràng.
Để xác định chính xác nguyên nhân gây ra ợ nóng, bác sĩ sẽ thực hiện một số xét nghiệm và thăm khám.
6. Điều trị tình trạng ợ nóng trào ngược dạ dày
Điều trị ợ nóng do trào ngược bao gồm thay đổi lối sống, sử dụng thuốc và phẫu thuật trong những trường hợp nghiêm trọng.
6.1. Thay đổi lối sống
– Điều chỉnh chế độ ăn uống: Hạn chế thực phẩm cay, nóng, chiên rán, và đồ uống có cồn, gas.
– Giảm cân: Giảm thừa cân sẽ giúp giảm áp lực lên dạ dày và cải thiện tình trạng bệnh.
– Tư thế ngủ: Nâng cao đầu giường khi ngủ giúp ngăn ngừa axit dạ dày trào ngược.
6.2. Sử dụng thuốc
– Thuốc ức chế bơm proton (PPI): Giúp giảm sản xuất axit dạ dày và bảo vệ niêm mạc thực quản.
– Thuốc kháng histamin H2: Giảm lượng axit trong dạ dày.
– Thuốc chống axit: Giúp trung hòa axit dạ dày và giảm cảm giác ợ nóng ngay lập tức.
Tuy nhiên việc sử dụng thuốc cần thăm khám và uống theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa.
6.3. Phẫu thuật
Phẫu thuật có thể là lựa chọn cuối cùng nếu các phương pháp điều trị không hiệu quả. Các phương pháp phẫu thuật như Nissen fundoplication giúp tạo hình cơ vòng thực quản dưới, ngăn ngừa trào ngược.
Trào ngược dạ dày gây ợ nóng có thể kiểm soát được nếu phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Việc thay đổi lối sống kết hợp với điều trị bằng thuốc hoặc phẫu thuật sẽ giúp bệnh nhân giảm thiểu các triệu chứng và phòng ngừa các biến chứng nghiêm trọng.
