Trào ngược dạ dày gây ho kéo dài là tình trạng không hiếm gặp nhưng lại thường bị nhầm lẫn với các bệnh lý hô hấp thông thường. Nhiều người chỉ tập trung điều trị triệu chứng ho mà không biết rằng gốc rễ lại nằm ở hệ tiêu hóa. Vậy làm sao để nhận biết và xử lý đúng cách? Cùng tìm hiểu ngay sau đây.
Menu xem nhanh:
1. Trào ngược dạ dày gây ho kéo dài – khi đường tiêu hóa khiến bạn ho mãi không dứt
Nhiều người ngạc nhiên khi biết rằng trào ngược dạ dày có thể là nguyên nhân khiến bạn ho dai dẳng suốt nhiều tuần. Ho – vốn là triệu chứng quen thuộc của các bệnh hô hấp như cảm cúm, viêm phổi – lại có thể bắt nguồn từ… dạ dày. Nghe có vẻ kỳ lạ, nhưng thực tế đây là một tình trạng phổ biến, thường bị bỏ qua vì dễ bị nhầm lẫn.
1.1. Vì sao một vấn đề tiêu hóa lại gây ra triệu chứng hô hấp?
Thực quản và khí quản nằm rất gần nhau trong cơ thể. Khi dịch dạ dày trào ngược lên thực quản, chúng có thể tiếp xúc với thanh quản hoặc thậm chí lan đến họng. Acid trong dịch dạ dày có khả năng kích thích mạnh mẽ niêm mạc vùng này, dẫn đến phản xạ ho – cơ chế tự vệ để loại bỏ chất lạ ra khỏi đường hô hấp.
Trong trường hợp này, tuy nguyên nhân nằm ở hệ tiêu hóa, nhưng hậu quả lại biểu hiện ở hệ hô hấp.
1.2. Cơ chế nào khiến bạn bị ho kéo dài?
Không giống như cơn ho do virus hoặc vi khuẩn gây viêm đường hô hấp, ho do trào ngược thường âm thầm, kéo dài và lặp đi lặp lại. Mỗi lần bạn nằm xuống hoặc sau khi ăn no, lượng acid dễ dàng trào ngược lên thực quản, gây kích thích cổ họng. Nếu tình trạng này diễn ra trong thời gian dài, vùng họng và thanh quản bị tổn thương mạn tính, dẫn đến ho không dứt.
Nhiều người ngạc nhiên khi biết rằng trào ngược dạ dày có thể là nguyên nhân khiến bạn ho dai dẳng suốt nhiều tuần
2. Dấu hiệu nhận biết ho kéo dài do trào ngược – đừng nhầm lẫn với cảm cúm thông thường
Việc phân biệt ho do trào ngược và ho do cảm lạnh hay viêm họng rất quan trọng vì cách điều trị hoàn toàn khác nhau. Dưới đây là những dấu hiệu đặc trưng giúp bạn nhận diện.
2.1. Ho kéo dài dai dẳng nhưng không sốt, không đờm
Người bệnh thường bị ho khan, ho từng cơn mà không kèm theo sốt hoặc tiết dịch đờm. Điều này khiến họ nghĩ rằng chỉ là viêm họng nhẹ và tự mua thuốc ho dùng, nhưng không hiệu quả.
2.2. Ho tăng lên về đêm hoặc sau ăn
Vị trí nằm ngang khi ngủ tạo điều kiện cho acid dạ dày dễ dàng trào lên. Vì vậy, nhiều người ho dữ dội vào ban đêm, giấc ngủ bị gián đoạn. Tình trạng ho cũng có thể xuất hiện ngay sau khi ăn no, đặc biệt nếu bạn ăn đồ cay, béo, chua hoặc nằm ngay sau khi ăn.
2.3. Kèm theo ợ hơi, nóng rát ngực, cảm giác nghẹn
Ho do trào ngược không đi một mình. Nó thường đi kèm các triệu chứng tiêu hóa như ợ hơi liên tục, cảm giác nóng rát vùng giữa ngực (do acid kích thích niêm mạc thực quản) hoặc cảm giác nghẹn khi nuốt. Những dấu hiệu này là “manh mối” quan trọng giúp xác định nguồn gốc của cơn ho.
3. Khi nào ho kéo dài là dấu hiệu cảnh báo?
Dù ban đầu không nguy hiểm, nhưng nếu ho kéo dài do trào ngược không được điều trị kịp thời, nó có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng.
3.1. Những biểu hiện nguy hiểm không thể chủ quan
Nếu bạn gặp các triệu chứng sau đây cùng với ho kéo dài, hãy đến bác sĩ ngay:
– Ho kèm khàn tiếng, đặc biệt là vào buổi sáng
– Sụt cân không rõ nguyên nhân
– Đau ngực, nôn hoặc nôn ra máu
– Cảm giác nuốt vướng, nghẹn thường xuyên
Đây có thể là dấu hiệu cho thấy trào ngược đã tiến triển nặng hoặc có biến chứng nghiêm trọng.
3.2. Trào ngược lâu ngày – đường tới viêm thực quản, hẹp thực quản, thậm chí ung thư
Dịch vị dạ dày chứa acid mạnh. Nếu thường xuyên tiếp xúc với niêm mạc thực quản, nó có thể gây viêm loét, dẫn đến xơ hóa, hình thành mô sẹo gây hẹp thực quản. Một số trường hợp phát triển thành thực quản Barrett – tình trạng tiền ung thư – và cuối cùng là ung thư biểu mô tuyến thực quản.
Dù ban đầu không nguy hiểm, nhưng nếu ho kéo dài do trào ngược không được điều trị kịp thời, nó có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng.
4. Phân biệt ho do trào ngược và ho do bệnh lý hô hấp
Việc nhận diện đúng nguyên nhân gây ho giúp bạn tránh điều trị sai hướng.
4.1. Ho có đờm, sốt, khó thở – dấu hiệu điển hình của bệnh lý phổi
Nếu bạn bị ho kèm theo sốt, đờm vàng/xanh, khó thở, đau tức ngực thì có khả năng bạn đang bị viêm phế quản, viêm phổi hoặc hen suyễn. Những bệnh lý này cần điều trị bằng kháng sinh hoặc thuốc chuyên biệt.
4.2. Trào ngược dạ dày gây ho kéo dài thường âm thầm, dễ bị bỏ qua
Khác với bệnh lý phổi, ho do trào ngược thường không có triệu chứng cấp tính, không đờm, không sốt, chỉ là cảm giác khô rát cổ, ho dai dẳng, dễ bị người bệnh xem nhẹ. Điều này làm trì hoãn chẩn đoán đúng và khiến bệnh kéo dài dai dẳng.
5. Chẩn đoán ho do trào ngược dạ dày như thế nào?
Để xác định chính xác nguyên nhân gây ho kéo dài, người bệnh cần trải qua một số phương pháp thăm khám chuyên sâu.
5.1. Khám lâm sàng và khai thác triệu chứng
Bác sĩ sẽ hỏi bạn về tiền sử bệnh lý tiêu hóa, thời điểm ho xảy ra, các triệu chứng đi kèm (ợ chua, nóng rát ngực, ho nhiều về đêm…). Việc này giúp khoanh vùng nguyên nhân.
5.2. Nội soi tiêu hóa – chìa khóa xác định nguyên nhân
Phương pháp này giúp quan sát trực tiếp niêm mạc thực quản và dạ dày, đánh giá mức độ viêm, loét hoặc biến đổi bất thường. Đây là xét nghiệm cơ bản nhưng rất cần thiết trong chẩn đoán trào ngược dạ dày.
5.3. Đo pH thực quản 24h
Thiết bị đo pH được gắn vào thực quản để ghi lại lượng acid trào lên trong suốt 24 giờ. Phương pháp này cực kỳ chính xác, đặc biệt hữu ích trong các trường hợp trào ngược không điển hình hoặc bệnh nhân không có triệu chứng tiêu hóa rõ rệt.
5.4. Đo áp lực thực quản (HRM) – đánh giá chức năng cơ vòng thực quản
Đây là phương pháp hiện đại giúp đo lực co bóp và hoạt động của cơ vòng thực quản dưới – bộ phận ngăn dịch vị trào ngược. HRM giúp phát hiện tình trạng cơ vòng yếu hoặc đóng mở bất thường, từ đó hỗ trợ chẩn đoán chính xác trào ngược là nguyên nhân gây ho kéo dài, đặc biệt khi các xét nghiệm khác chưa rõ ràng.
Để xác định chính xác nguyên nhân gây ho kéo dài, người bệnh cần trải qua một số phương pháp thăm khám chuyên sâu.
6. Làm gì khi bạn bị ho kéo dài không rõ nguyên nhân?
Cách tốt nhất để giải quyết tình trạng ho kéo dài là xác định đúng nguyên nhân và điều trị tận gốc.
6.1. Không nên tự ý dùng thuốc ho
Việc lạm dụng thuốc ho có thể che lấp triệu chứng thật và làm trầm trọng thêm tình trạng trào ngược, vì một số thuốc làm giãn cơ vòng thực quản dưới – yếu tố chính khiến acid dễ trào lên.
6.2. Gặp bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa là cần thiết
Nếu bạn đã điều trị ho thông thường nhưng không hiệu quả, hãy chuyển hướng sang kiểm tra tiêu hóa. Việc phát hiện trào ngược từ sớm sẽ giúp điều trị hiệu quả hơn, tránh biến chứng.
6.3. Điều trị trào ngược đúng cách, dứt điểm cơn ho
Bác sĩ có thể chỉ định thuốc kháng acid, thuốc ức chế bơm proton, cải thiện nhu động dạ dày… tùy theo mức độ bệnh. Khi acid được kiểm soát, các cơn ho cũng sẽ thuyên giảm rõ rệt.
7. Gợi ý cách hỗ trợ cải thiện trào ngược giúp giảm ho kéo dài
Ngoài thuốc, bạn có thể chủ động thay đổi thói quen sinh hoạt để hỗ trợ quá trình điều trị và giảm triệu chứng ho.
7.1. Điều chỉnh thói quen ăn uống và sinh hoạt
– Ăn chậm, nhai kỹ, chia nhỏ bữa ăn
– Không ăn sát giờ đi ngủ (tốt nhất nên ăn trước ngủ tối thiểu 2 giờ)
– Tránh các thực phẩm dễ gây trào ngược như: rượu bia, cà phê, socola, bạc hà, đồ chiên rán
7.2. Nâng cao đầu giường khi ngủ – mẹo nhỏ nhưng hiệu quả lớn
Ngủ với đầu cao hơn thân khoảng 15–20cm giúp trọng lực hỗ trợ hạn chế acid trào ngược ban đêm – thời điểm hay xảy ra cơn ho nhất.
7.3. Tránh các thực phẩm kích thích trào ngược
Nên kiêng: cam quýt, nước ép có tính acid, hành tỏi, thực phẩm nhiều gia vị cay nóng. Những món ăn này làm giãn cơ thắt thực quản, khiến acid dễ trào lên hơn.
Trào ngược dạ dày gây ho kéo dài là một tình trạng dễ bị xem nhẹ nhưng lại tiềm ẩn nhiều nguy cơ. Thay vì chỉ chăm chăm điều trị triệu chứng ho, bạn nên quan tâm tới nguyên nhân sâu xa bên trong hệ tiêu hóa. Một buổi khám chuyên khoa, một lần nội soi, hay một xét nghiệm đo pH thực quản có thể giúp bạn tìm ra câu trả lời và chấm dứt cơn ho “không mời mà đến” này.
