Tác dụng phụ của thuốc giảm đau: Những rủi ro không nên xem nhẹ

Thuốc giảm đau giúp cải thiện nhanh cảm giác khó chịu, nhưng đi kèm đó là nhiều nguy cơ tiềm ẩn nếu sử dụng không đúng cách. Hiểu rõ tác dụng phụ của thuốc giảm đau sẽ giúp người dùng chủ động phòng tránh biến chứng, bảo vệ gan, thận, dạ dày và sức khỏe tổng thể khi điều trị đau nhức.

1. Các tác dụng phụ của thuốc giảm đau

Thuốc giảm đau giúp cải thiện nhanh tình trạng đau nhức, nhưng nếu dùng không đúng cách có thể gây ra nhiều rủi ro cho sức khỏe. Các tác dụng phụ thuốc giảm đau chính là:

1.1. Tác dụng phụ của thuốc giảm đau nhóm opioid (thuốc kê đơn)

Opioid thường được dùng trong các trường hợp đau nặng như sau phẫu thuật, chấn thương nặng hoặc đau do ung thư. Tuy nhiên, đây là nhóm thuốc tiềm ẩn nhiều nguy cơ.

Tác dụng phụ thường gặp của thuốc giảm đau opioid gồm:

Buồn ngủ, chóng mặt;
Buồn nôn, nôn;
Táo bón;
Tăng cảm giác đau khi dùng kéo dài.

Biến chứng nghiêm trọng có thể gặp:

Lệ thuộc và nghiện thuốc;
Quá liều gây thở chậm, mất ý thức, nguy hiểm tính mạng;
Suy hô hấp;
Cần tăng liều để đạt hiệu quả (hiện tượng dung nạp thuốc).

Tác dụng phụ lâu dài của thuốc giảm đau opioid:

Táo bón mạn tính;
Suy giảm miễn dịch;
Trầm cảm;
Rối loạn giấc ngủ, rối loạn chức năng tình dục;
Tăng nguy cơ nghiện và quá liều.

tác dụng phụ của thuốc giảm đau — Tác dụng phụ của thuốc giảm đau không nên xem nhẹ

1.2. Tác dụng phụ thuốc giảm đau Acetaminophen (Paracetamol)

Paracetamol là thuốc giảm đau – hạ sốt phổ biến, nhưng dùng quá liều hoặc kéo dài có thể gây hại gan nghiêm trọng.

Tác dụng phụ của thuốc giảm đau paracetamol thường gặp gồm:

Buồn nôn, nôn, khó chịu dạ dày;
Đổ mồ hôi bất thường;
Chóng mặt, lú lẫn.

Tác dụng phụ nghiêm trọng cần đặc biệt lưu ý:

Phát ban, ngứa, bong tróc da (hiếm nhưng nguy hiểm);
Phản ứng phản vệ: sưng mặt, môi, cổ họng, khó thở;
Vàng da, vàng mắt do tổn thương gan;
Tổn thương gan nặng hoặc suy gan với biểu hiện đau hạ sườn phải, bụng chướng, nôn ra máu.

1.3. Tác dụng phụ của thuốc giảm đau kháng viêm không steroid (NSAID)

Nhóm NSAID bao gồm ibuprofen, aspirin, naproxen và một số thuốc kê đơn khác. Đây là nhóm thuốc được dùng khá phổ biến nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro.

Tác dụng phụ thuốc giảm đau NSAID thường gặp gồm:

Đau dạ dày, buồn nôn, khó tiêu;
Loét dạ dày – tá tràng, xuất huyết tiêu hóa khi dùng lâu dài.

Nhóm thuốc giảm đau này có thể ảnh hưởng đến các cơ quan khác như:

Tim mạch: tăng huyết áp, nặng thêm suy tim, phù chân;
Gan – thận: tăng nguy cơ tổn thương gan và suy thận;
Dễ bầm tím, chảy máu kéo dài;
Ù tai (thường gặp khi dùng aspirin liều cao).

Tóm lại, uống thuốc giảm đau có tác dụng phụ gì còn phụ thuộc vào loại thuốc, liều dùng và thời gian sử dụng. Các tác dụng phụ của thuốc giảm đau có thể nhẹ nhưng cũng có thể đe dọa tính mạng nếu lạm dụng hoặc dùng sai cách. Vì vậy, bạn nên dùng thuốc đúng liều, đúng chỉ định và tham khảo ý kiến bác sĩ nếu cần sử dụng thuốc giảm đau trong thời gian dài.

2. Các lưu ý giúp dùng thuốc giảm đau an toàn

Để thuốc giảm đau phát huy hiệu quả mà vẫn hạn chế rủi ro, người dùng cần hiểu rõ từng nhóm thuốc và áp dụng đúng cách giảm tác dụng phụ của thuốc giảm đau phù hợp.

2.1. Thuốc giảm đau kê đơn nhóm Opioid

Opioid thường được dùng cho các cơn đau nặng và cần đặc biệt thận trọng ngay từ lần kê đơn đầu tiên. Một số tác dụng phụ như buồn nôn, chóng mặt, buồn ngủ thường xuất hiện trong vài ngày đầu và có thể giảm dần khi cơ thể thích nghi. Tuy nhiên, táo bón và ngứa da lại có xu hướng kéo dài suốt thời gian dùng thuốc.

Để hạn chế khó chịu, bác sĩ có thể kê sẵn thuốc chống nôn khi bắt đầu điều trị. Người bệnh nên uống nhiều nước, tăng rau xanh và trái cây. Trong nhiều trường hợp cần phối hợp thêm thuốc làm mềm phân hoặc thuốc nhuận tràng.

Ngoài ra, opioid có thể ảnh hưởng đến khả năng lái xe và tập trung, đặc biệt khi mới dùng hoặc tăng liều. Người bệnh cần tránh rượu bia và các thuốc có tác dụng an thần khác, vì sự kết hợp này làm tăng nguy cơ ức chế thần kinh trung ương.

2.2. Acetaminophen (Paracetamol)

Paracetamol khá phổ biến nhưng không nên chủ quan. Nếu dùng vài ngày mà triệu chứng không cải thiện hoặc nặng hơn, cần đi khám. Nhiều thuốc cảm cúm, giảm đau phối hợp đã chứa sẵn paracetamol, nên việc dùng đồng thời nhiều loại thuốc rất dễ dẫn đến quá liều.

Người dùng cần đặc biệt cảnh giác với các dấu hiệu tổn thương gan như đau vùng bụng trên, nước tiểu sẫm màu, phân nhạt, buồn nôn, mệt mỏi bất thường hoặc vàng da, vàng mắt – khi đó phải đi khám ngay. Tránh uống rượu khi dùng liều cao hoặc dùng nhiều lần trong ngày. Nếu nghi ngờ quá liều, cần đến cơ sở y tế càng sớm càng tốt, ngay cả khi chưa có triệu chứng rõ ràng.

2.3. Thuốc kháng viêm không steroid (NSAID)

NSAID thường gây tác dụng phụ ở đường tiêu hóa như đau dạ dày, ợ nóng, trào ngược. Trường hợp nặng có thể dẫn đến loét hoặc chảy máu tiêu hóa, biểu hiện bằng đau bụng dữ dội, phân đen hoặc có máu – cần ngừng thuốc và đi khám ngay.

Một cách giảm tác dụng phụ của thuốc giảm đau nhóm NSAID là uống thuốc sau bữa ăn, hạn chế rượu bia và có thể dùng kèm thuốc bảo vệ dạ dày theo chỉ định bác sĩ. Với người có nguy cơ cao, bác sĩ có thể đổi sang thuốc chọn lọc COX-2 hoặc phối hợp thuốc ức chế bơm proton để giảm nguy cơ loét và xuất huyết.

Ngoài ra, NSAID còn làm tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim và đột quỵ, nguy cơ này có thể xuất hiện sớm và tăng dần theo thời gian dùng thuốc, nên không tự ý dùng kéo dài.

Tóm lại, để hạn chế tối đa tác dụng phụ của thuốc giảm đau, người dùng cần hiểu rõ loại thuốc mình đang sử dụng, tuân thủ đúng liều lượng và thời gian theo hướng dẫn của bác sĩ hoặc dược sĩ. Khi xuất hiện các dấu hiệu bất thường trong quá trình dùng thuốc, người bệnh nên ngưng sử dụng và đi khám sớm để được tư vấn kịp thời, đảm bảo hiệu quả giảm đau nhưng vẫn an toàn cho sức khỏe lâu dài.

Nguồn thông tin tham khảo: Mskcc.org, Fountainhillsrecovery.com, Ncbi.nlm.nih.gov, Nida.nih.gov, Hss.edu, Fpm.ac.uk, My.clevelandclinic.org, Verywellhealth.com