Giác mạc dẹt và những điều cần biết
Giác mạc dẹt, hay còn gọi là keratoconus, là một rối loạn mắt hiếm gặp nhưng nếu không được nhận biết và can thiệp sớm, bệnh có thể gây tổn hại nghiêm trọng đến khả năng nhìn. Tình trạng này xảy ra khi giác mạc – lớp màng trong suốt ở phía trước mắt – trở nên mỏng dần và biến dạng, tạo thành hình nón thay vì hình vòm tròn đều như bình thường. Sự thay đổi này khiến ánh sáng đi vào mắt bị bẻ cong bất thường, dẫn đến tầm nhìn mờ và méo mó. Dù không phải là bệnh lý phổ biến, giác mạc dẹt có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi, đặc biệt ở thanh thiếu niên và người trưởng thành trẻ.
1. Giác mạc dẹt là gì?
Giác mạc là lớp ngoài cùng của mắt, đóng vai trò như một thấu kính giúp tập trung ánh sáng lên võng mạc để tạo ra hình ảnh rõ nét. Trong trường hợp giác mạc dẹt, cấu trúc của giác mạc bị suy yếu, khiến nó không thể duy trì hình dạng vòm bình thường. Thay vào đó, giác mạc phình ra phía trước, tạo thành hình nón. Sự biến dạng này làm ánh sáng bị tán xạ, gây ra các vấn đề về thị lực như nhìn mờ, nhìn đôi hoặc méo mó hình ảnh.
Giác mạc dẹt thường ảnh hưởng đến cả hai mắt, nhưng mức độ nghiêm trọng có thể khác nhau giữa hai bên. Bệnh tiến triển chậm, thường bắt đầu ở độ tuổi thanh thiếu niên hoặc đầu tuổi 20, và có thể ổn định sau một thời gian hoặc tiếp tục xấu đi nếu không được điều trị. Mặc dù nguyên nhân chính xác vẫn chưa được xác định hoàn toàn, các yếu tố như di truyền, dị ứng hoặc thói quen dụi mắt thường xuyên được cho là góp phần vào sự phát triển của bệnh.
2. Nguyên nhân – triệu chứng
2.1. Nguyên nhân của tình trạng giác mạc dẹt
Nguyên nhân chính xác của giác mạc dẹt vẫn là chủ đề nghiên cứu, nhưng các nhà nghiên cứu cho rằng sự tương tác giữa yếu tố gen và môi trường có vai trò quyết định. Nếu trong gia đình bạn có người từng mắc giác mạc dẹt, nguy cơ bạn bị bệnh sẽ cao hơn. Một số nghiên cứu chỉ ra rằng sự mất cân bằng trong các enzyme hoặc protein trong giác mạc có thể làm suy yếu cấu trúc của nó, dẫn đến tình trạng biến dạng.
Ngoài yếu tố di truyền, các thói quen như dụi mắt mạnh và thường xuyên cũng có thể làm tăng nguy cơ. Những người mắc các bệnh lý liên quan đến dị ứng, chẳng hạn như viêm da dị ứng, viêm mũi dị ứng hoặc hen suyễn, thường có xu hướng dụi mắt nhiều hơn, từ đó làm tổn thương giác mạc. Tiếp xúc lâu dài với tia UV mà không có biện pháp bảo vệ mắt, hoặc sử dụng kính áp tròng không đúng cách, cũng có thể góp phần làm giác mạc yếu đi. Ngoài ra, một số rối loạn mô liên kết như hội chứng Ehlers-Danlos hoặc hội chứng Marfan cũng liên quan đến nguy cơ cao mắc giác mạc dẹt.
2.2. Triệu chứng của giác mạc dẹt
– Mờ mắt và méo mó hình ảnh
Một trong những dấu hiệu sớm nhất của giác mạc dẹt là thị lực bị mờ hoặc méo mó. Người bệnh có thể nhận thấy rằng các vật thể trông không rõ nét, đặc biệt là khi nhìn từ xa. Ví dụ, khi đọc các biển báo giao thông hoặc nhìn các vật thể nhỏ, hình ảnh có thể bị biến dạng, khiến các đường thẳng trông cong hoặc lượn sóng. Triệu chứng này thường trở nên rõ rệt hơn khi bệnh tiến triển, gây khó khăn trong các hoạt động hàng ngày như lái xe hoặc đọc sách.
Không giống như các tật khúc xạ thông thường như cận thị hay viễn thị, tình trạng mờ mắt do giác mạc dẹt không thể được khắc phục hoàn toàn bằng kính mắt thông thường. Người bệnh có thể cảm thấy tầm nhìn thay đổi liên tục, khiến việc điều chỉnh kính trở nên khó khăn.
– Cảm giác khó chịu với ánh sáng mạnh và hiện tượng lóa mắt
Người mắc giác mạc dẹt thường nhạy cảm hơn với ánh sáng, đặc biệt là ánh sáng mạnh như ánh nắng mặt trời hoặc đèn pha ô tô. Hiện tượng chói sáng xảy ra khi ánh sáng bị tán xạ trong mắt do giác mạc không đều, tạo ra các quầng sáng hoặc lóa xung quanh nguồn sáng. Điều này có thể khiến việc lái xe vào ban đêm trở nên đặc biệt khó khăn, vì ánh sáng từ các phương tiện khác có thể gây lóa mắt, làm giảm khả năng quan sát.
Triệu chứng này thường đi kèm với cảm giác khó chịu hoặc đau nhẹ khi tiếp xúc với ánh sáng mạnh. Nếu bạn nhận thấy mình phải nheo mắt hoặc che mắt khi ra ngoài trời nắng, đây có thể là dấu hiệu cần được chú ý.
– Gặp trở ngại khi sử dụng kính mắt hoặc kính áp tròng.
Một đặc điểm nổi bật của giác mạc dẹt là khó khăn trong việc duy trì thị lực ổn định với kính mắt hoặc kính áp tròng thông thường. Người bệnh có thể cần thay đổi độ kính thường xuyên, nhưng ngay cả khi sử dụng kính mới, thị lực vẫn không được cải thiện đáng kể. Điều này xảy ra do hình dạng giác mạc thay đổi liên tục, khiến các thấu kính thông thường không thể bù đắp chính xác cho sự méo mó.
Trong một số trường hợp, kính áp tròng mềm không còn hiệu quả, và người bệnh cần chuyển sang sử dụng kính áp tròng cứng thấm khí (RGP) hoặc kính áp tròng chuyên biệt để điều chỉnh thị lực. Nếu bạn nhận thấy việc đeo kính không còn mang lại tầm nhìn rõ ràng như trước, hãy đến gặp bác sĩ nhãn khoa để kiểm tra.
– Mắt kích ứng
Mặc dù giác mạc dẹt không gây đau nghiêm trọng, một số người bệnh có thể cảm thấy kích ứng hoặc khó chịu ở mắt, đặc biệt nếu họ có thói quen dụi mắt thường xuyên. Cảm giác cộm, ngứa hoặc khô mắt cũng có thể xuất hiện, đặc biệt ở những người mắc các bệnh dị ứng kèm theo. Trong trường hợp bệnh tiến triển nặng, giác mạc có thể bị sẹo, gây ra cảm giác đau nhẹ hoặc giảm thị lực nghiêm trọng hơn.
Giác mạc dẹt là một rối loạn mắt phức tạp nhưng có thể được quản lý hiệu quả nếu được phát hiện sớm. Các triệu chứng như mờ mắt, nhạy cảm với ánh sáng, khó khăn khi đeo kính hoặc cảm giác kích ứng đều là những dấu hiệu cảnh báo cần được chú ý. Bằng cách hiểu rõ về bệnh, thực hiện các biện pháp phòng ngừa và thăm khám định kỳ, bạn có thể bảo vệ thị lực và duy trì chất lượng cuộc sống. Nếu bạn nghi ngờ mình có các triệu chứng của giác mạc dẹt, hãy đến gặp bác sĩ nhãn khoa để được thăm khám chi tiết và nhận tư vấn phù hợp. Đôi mắt là tài sản quý giá, và việc chăm sóc chúng đúng cách sẽ giúp bạn tận hưởng một thế giới rõ ràng và tươi đẹp.
