Trào ngược nuốt vướng: dấu hiệu cảnh báo không nên bỏ qua

Trào ngược dạ dày là tình trạng phổ biến, nhưng khi kèm theo triệu chứng nuốt vướng, người bệnh không nên chủ quan. Cảm giác khó nuốt, vướng nghẹn nơi cổ họng có thể là biểu hiện của tổn thương niêm mạc thực quản do acid gây ra, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và chất lượng sống. Vậy trào ngược nuốt vướng có nguy hiểm không, nguyên nhân từ đâu, cách điều trị thế nào? Bài viết sau đây sẽ làm rõ hơn vấn đề này nhé.

1. Vì sao trào ngược gây cảm giác nuốt vướng?

1.1. Cơ chế tổn thương thực quản do trào ngược

Trong điều kiện bình thường, cơ vòng thực quản dưới hoạt động như một “van đóng mở”, chỉ cho phép thức ăn đi xuống dạ dày. Tuy nhiên, khi cơ vòng này bị suy yếu, acid và dịch tiêu hóa có thể trào ngược lên thực quản, gây kích ứng, viêm loét và làm thay đổi cấu trúc niêm mạc tại đây.

Khi niêm mạc thực quản bị viêm, người bệnh sẽ cảm thấy đau rát, nóng sau xương ức, kèm theo cảm giác vướng nghẹn mỗi khi nuốt. Đây chính là biểu hiện của trào ngược nuốt vướng, xảy ra khi niêm mạc thực quản phù nề, cản trở quá trình nuốt trơn tru bình thường.

1.2. Khi trào ngược tiến triển thành hẹp thực quản

Nếu tình trạng viêm thực quản kéo dài mà không được điều trị hiệu quả, cơ thể sẽ phản ứng lại bằng cách tạo sẹo. Những vết sẹo này khiến lòng thực quản bị hẹp lại theo thời gian, gây nên tình trạng nuốt nghẹn rõ rệt hơn, nhất là khi ăn đồ đặc hoặc khô. Trào ngược kéo dài còn làm tăng nguy cơ biến chứng thành thực quản Barrett – yếu tố tiền ung thư nguy hiểm.

2. Những biểu hiện đi kèm trào ngược nuốt vướng cần chú ý

2.1. Cảm giác vướng cổ, khó nuốt tăng dần

Ở giai đoạn đầu, người bệnh thường mô tả là “nuốt không trơn”, “nuốt có cảm giác cộm cổ”, hoặc phải uống nước để trôi thức ăn. Khi trào ngược kéo dài, cảm giác vướng tăng dần, có thể gây đau mỗi khi nuốt.

2.2. Ợ nóng, ợ chua thường xuyên

Người bệnh hay cảm thấy nóng rát ngực, chua miệng, đặc biệt sau bữa ăn hoặc khi nằm nghỉ. Đây là những dấu hiệu điển hình của trào ngược dạ dày – thực quản.

2.3. Ho khan kéo dài, khàn tiếng, cảm giác vướng đờm

Dịch trào ngược có thể làm kích thích vùng họng, thanh quản, gây ho dai dẳng, khàn tiếng hoặc cảm giác đờm nhưng không khạc ra được. Đây là biểu hiện trào ngược ảnh hưởng đến đường hô hấp trên.

3. Nguyên nhân khiến người bị trào ngược dễ bị nuốt vướng

3.1. Do ăn uống và sinh hoạt hàng ngày thiếu khoa học

Ăn quá no, ăn đêm muộn, thường xuyên dùng thực phẩm cay nóng, chiên rán hoặc chất kích thích như rượu, bia, cà phê khiến dạ dày tăng tiết acid. Đây là yếu tố làm trầm trọng thêm tình trạng trào ngược và gây tổn thương thực quản.

3.2. Stress kéo dài và thói quen nằm ngay sau ăn

Căng thẳng kéo dài làm rối loạn hoạt động của hệ thần kinh thực vật, ảnh hưởng đến nhu động thực quản và dạ dày. Ngoài ra, nằm ngay sau khi ăn cũng là nguyên nhân thường gặp khiến acid dễ trào ngược lên trên.

3.3. Do bệnh lý trào ngược mãn tính không được điều trị triệt để

Không ít người chỉ điều trị triệu chứng tạm thời mà không kiểm soát nguyên nhân gốc rễ. Điều này khiến tình trạng trào ngược tái phát nhiều lần, gây biến chứng viêm thực quản, loét, thậm chí hẹp thực quản dẫn đến trào ngược nuốt vướng rõ rệt hơn theo thời gian.

4. Làm gì khi bị trào ngược nuốt vướng?

4.1. Thăm khám sớm để xác định chính xác nguyên nhân

Cảm giác nuốt vướng không chỉ xuất phát từ trào ngược mà còn có thể do các bệnh lý nguy hiểm như u thực quản, hẹp thực quản do ung thư hoặc viêm mãn tính. Vì vậy, khi có dấu hiệu kéo dài, người bệnh cần đến cơ sở y tế để kiểm tra.

Các phương pháp chẩn đoán bao gồm:

– Nội soi thực quản – dạ dày – tá tràng: giúp quan sát trực tiếp niêm mạc thực quản và phát hiện viêm, loét, hẹp, khối u.

– Đo pH thực quản 24 giờ: xác định mức độ acid trào ngược trong suốt ngày.

– Đo áp lực thực quản (HRM): đánh giá vận động của thực quản và chức năng cơ vòng dưới thực quản.

4.2. Tuân thủ điều trị theo phác đồ chuyên khoa

Tùy vào mức độ tổn thương, bác sĩ có thể kê đơn thuốc ức chế tiết acid, thuốc tăng nhu động tiêu hóa, chống viêm niêm mạc thực quản. Trong một số trường hợp bị hẹp thực quản nặng, người bệnh có thể cần nong thực quản hoặc can thiệp ngoại khoa.

4.3. Điều chỉnh chế độ ăn uống, sinh hoạt hàng ngày

Đây là yếu tố bắt buộc trong quá trình điều trị. Người bệnh nên:

– Ăn uống đúng giờ, chia nhỏ bữa, tránh nằm sau ăn ít nhất 2 giờ.

– Hạn chế thực phẩm gây kích thích acid: đồ chua, cay, rượu bia, cà phê, nước ngọt có gas.

– Ngủ kê cao đầu khoảng 15–20cm để hạn chế acid trào ngược về đêm.

– Giảm căng thẳng, tập thể dục nhẹ nhàng thường xuyên để tăng cường tiêu hóa.

5. Biến chứng tiềm ẩn nếu không điều trị trào ngược nuốt vướng

5.1. Viêm loét và hẹp thực quản

Khi acid tiếp xúc thường xuyên với niêm mạc thực quản, vùng tổn thương dễ loét, để lại sẹo và dẫn đến hẹp thực quản. Điều này khiến nuốt vướng trầm trọng, thậm chí khó nuốt cả nước.

5.2. Nguy cơ thực quản Barrett

Đây là tình trạng biến đổi tế bào lót thực quản thành dạng giống tế bào ruột do tiếp xúc lâu dài với acid. Thực quản Barrett là yếu tố làm tăng nguy cơ ung thư thực quản.

5.3. Tăng nguy cơ hô hấp mạn tính

Trào ngược lâu ngày dễ gây viêm họng, viêm thanh quản, viêm phế quản do dịch acid lạc vào đường thở. Người bệnh có thể bị ho kéo dài, khàn tiếng, hen suyễn nặng hơn nếu có tiền sử dị ứng hô hấp.

6. Khi nào cần gặp bác sĩ ngay?

– Nuốt vướng kèm đau ngực, sụt cân không rõ nguyên nhân.

– Nuốt nghẹn tăng dần, không chỉ với thức ăn đặc mà cả nước.

– Có dấu hiệu ho máu, nôn ra máu hoặc phân đen.

– Đã điều trị trào ngược nhưng triệu chứng không thuyên giảm sau vài tuần.

Đây là những dấu hiệu cảnh báo bệnh lý nghiêm trọng, cần được khám chuyên sâu để loại trừ nguy cơ ung thư thực quản hoặc các biến chứng nặng.

7. Chủ động phòng ngừa trào ngược nuốt vướng từ sớm

Dù là người khỏe mạnh hay đã từng bị trào ngược, việc chủ động phòng tránh luôn cần thiết. Một lối sống lành mạnh, chế độ ăn uống hợp lý, giảm stress và kiểm tra sức khỏe định kỳ sẽ giúp hạn chế nguy cơ mắc bệnh và bảo vệ thực quản lâu dài.

Nếu bạn thuộc nhóm có nguy cơ cao (hay ợ chua, ăn uống không khoa học, hút thuốc lá…), nên chủ động kiểm tra nội soi định kỳ theo hướng dẫn của bác sĩ, để phát hiện sớm tổn thương và điều trị hiệu quả.

Trào ngược nuốt vướng không chỉ gây khó chịu mà còn tiềm ẩn nhiều rủi ro sức khỏe nếu không được phát hiện và xử trí đúng cách. Đừng xem nhẹ cảm giác vướng nghẹn cổ họng – hãy chủ động lắng nghe cơ thể và tìm đến sự hỗ trợ y tế khi cần thiết.