Trào ngược dạ dày gây nấc cụt: Nguyên nhân và cách khắc phục

Trào ngược dạ dày gây nấc cụt là tình trạng thường gặp với không ít người. Mặc dù nấc cụt thường vô hại và tự hết sau vài phút, nhưng khi kết hợp với trào ngược dạ dày thực quản (GERD), tình trạng này có thể kéo dài và gây nhiều bất lợi cho người bệnh.

1. Vì sao trào ngược dạ dày gây nấc cụt?

Trào ngược dạ dày xảy ra khi dịch vị dạ dày, bao gồm axit và enzym tiêu hóa, trào ngược lên thực quản. Khi axit dạ dày tiếp xúc với niêm mạc thực quản, nó có thể kích thích dây thần kinh hoành – dây thần kinh điều khiển cơ hoành. Sự kích thích này dẫn đến co thắt cơ hoành không kiểm soát, gây ra nấc cụt. Nấc cụt là một hiện tượng phổ biến, thường xảy ra khi cơ hoành – cơ nằm giữa ngực và bụng – co thắt đột ngột, khiến dây thanh âm đóng lại nhanh chóng, tạo ra âm thanh đặc trưng.

Ngoài ra, các yếu tố sau cũng có thể góp phần gây nấc cụt ở người bị trào ngược dạ dày:

Ăn uống không khoa học: Tiêu thụ thực phẩm cay, chua, nhiều dầu mỡ, cà phê, rượu bia có thể làm tăng tiết axit dạ dày, kích thích cơ hoành.

Căng thẳng: Stress có thể làm rối loạn hoạt động của hệ thần kinh, ảnh hưởng đến cơ hoành và gây nấc cụt.

Tư thế sai sau ăn: Nằm ngay sau khi ăn hoặc ăn quá no có thể làm tăng áp lực lên dạ dày, dẫn đến trào ngược và nấc cụt.

Trào ngược dạ dày gây nấc là triệu chứng khá quen thuộc với nhiều người.

2. Tác động của nấc cụt kéo dài

Nếu nấc cụt kéo dài do trào ngược dạ dày sẽ không chỉ gây khó chịu mà còn có thể ảnh hưởng xấu đến chất lượng giấc ngủ. Cụ thể, tình trạng nấc cụt diễn ra vào ban đêm có thể làm gián đoạn giấc ngủ, dẫn đến mệt mỏi và giảm năng suất làm việc. Nấc kéo dài cũng làm hạn chế khả năng ăn uống: Cảm giác nấc liên tục có thể làm người bệnh chán ăn, dẫn đến thiếu hụt dinh dưỡng. Ngoài ra, nấc còn ảnh hưởng đến việc giao tiếp: Nấc cụt liên tục có thể làm gián đoạn cuộc trò chuyện, gây mất tự tin.

Nấc cụt do trào ngược dạ dày có thể nghiêm trọng hơn, tùy thuộc vào tần suất, mức độ kéo dài và các triệu chứng kèm theo. Nấc cụt sẽ không nghiêm trọng nếu chỉ xảy ra thỉnh thoảng, sau khi ăn no hoặc ăn nhanh. Hoặc nấc kéo dài dưới vài phút, tự hết mà không cần can thiệp, không đi kèm các triệu chứng khác như đau ngực, khó nuốt, ợ chua liên tục, tức bụng. Ở các trường hợp này, nấc cụt chỉ là một biểu hiện nhẹ của rối loạn tiêu hóa, và không đáng lo ngại nếu biết cách điều chỉnh ăn uống và sinh hoạt.

Tuy nhiên, nếu nấc do trào ngược mà kéo dài hoặc xảy ra liên tục nhiều ngày. Đặc biệt nếu kèm theo các triệu chứng sau thì có thể là dấu hiệu bệnh lý cần điều trị:

– Nấc kéo dài trên 48 giờ (gọi là nấc mạn tính): Có thể do trào ngược axit làm kích thích dây thần kinh hoành hoặc dây thần kinh lang. Tình trạng này có thể gây viêm loét thực quản, sưng niêm mạc hoặc thậm chí ảnh hưởng đến đường hô hấp.

– Đau tức ngực, khó nuốt, ho kéo dài, khàn giọng: Đây có thể là biểu hiện của trào ngược dạ dày thực quản nặng hoặc viêm thanh quản, viêm thực quản do axit gây tổn thương kéo dài.

– Ảnh hưởng đến ăn uống và giấc ngủ: Khi nấc xảy ra thường xuyên ban đêm, làm mất ngủ, chán ăn, dẫn đến suy nhược cơ thể.

– Không đáp ứng với mẹo trị nấc thông thường: Dù áp dụng nhiều biện pháp như uống nước, nín thở, thay đổi tư thế,… nhưng vẫn không cải thiện. Đây là dấu hiệu cảnh báo nên đi khám sớm.

Đo pH thực quản 24h giúp chẩn đoán chính xác bệnh trào ngược.

3. Phương pháp khắc phục trào ngược dạ dày gây nấc

Một số biện pháp thông thường giúp giảm tình trạng nấc cụt do trào ngược dạ dày bao gồm:

3.1. Chẩn đoán sớm và dùng thuốc điều trị ngăn trào ngược dạ dày gây nấc

Nếu nấc cụt diễn ra thường xuyên hơn bình thường, bạn nên thăm khám với bác sĩ tiêu hóa để được chẩn đoán đúng nguyên nhân và mức độ bệnh. Trong các phương pháp chẩn đoán hình ảnh liên quan, đo pH thực quản 24h được xem là tiêu chuẩn vàng xác định chính xác bệnh trào ngược.

Sau khi có kết quả chẩn đoán, tùy theo tình trạng bệnh, bác sĩ có thể kê đơn một số loại thuốc như: Thuốc ức chế bơm proton (PPI) giúp giảm tiết axit dạ dày, thuốc kháng histamin H2 giúp giảm tiết axit và giảm triệu chứng trào ngược. Cùng với đó là thuốc làm tăng trương lực cơ thắt dưới thực quản, giúp ngăn ngừa trào ngược.

3.2. Thay đổi lối sống và chế độ ăn giúp giảm trào ngược dạ dày gây nấc

Việc thực hiện cách sinh hoạt và ăn uống phù hợp, có lợi sẽ góp phần hạn chế tình trạng trào ngược gây nấc cụt. Cụ thể, cần ăn chậm, nhai kỹ để giúp giảm áp lực lên dạ dày và hạn chế trào ngược. Người bệnh cũng nên tránh thực phẩm kích thích: Hạn chế tiêu thụ đồ cay, chua, nhiều dầu mỡ, cà phê, rượu bia. Chia nhỏ các bữa ăn giúp dạ dày tiêu hóa tốt hơn và giảm nguy cơ trào ngược. Lưu ý, không nằm ngay sau khi ăn mà nên đợi ăn xong ít nhất 2-3 giờ trước khi nằm để tránh trào ngược. Nên nâng đầu giường khi ngủ giúp ngăn axit dạ dày trào ngược lên thực quản.

3.3. Áp dụng các mẹo hỗ trợ giảm nấc cụt

Uống từng ngụm nước nhỏ: Giúp làm dịu cơ hoành và giảm co thắt.

Hít thở sâu: Hít vào sâu, giữ hơi trong vài giây rồi thở ra từ từ để ổn định cơ hoành.

Bịt tai trong vài phút: Có thể giúp thay đổi áp lực trong khoang ngực và giảm nấc cụt.

Ngửi tiêu bột: Kích thích hắt hơi, giúp giảm co thắt cơ hoành.

Thăm khám sớm nếu bị nấc thường xuyên do trào ngược

4. Phòng ngừa nấc cụt do trào ngược dạ dày

Để phòng ngừa nấc cụt do trào ngược dạ dày, người bệnh nên:

Duy trì cân nặng hợp lý: Thừa cân có thể tăng áp lực lên dạ dày, gây trào ngược.

Giảm căng thẳng: Thực hiện các biện pháp thư giãn như yoga, thiền, hoặc tập thể dục nhẹ nhàng.

Thực hiện chế độ ăn uống lành mạnh: Ăn uống khoa học, tránh thức khuya và các thực phẩm kích thích.

Thăm khám định kỳ: Kiểm tra sức khỏe định kỳ để phát hiện và điều trị kịp thời các vấn đề liên quan đến trào ngược dạ dày.

Theo các chuyên gia, nếu bạn bị nấc cụt kéo dài trên 24–48 giờ, hoặc kèm triệu chứng rối loạn tiêu hóa nghiêm trọng, hãy đi khám chuyên khoa tiêu hóa. Việc điều trị dứt điểm trào ngược dạ dày sẽ giúp loại bỏ nguyên nhân gây nấc cụt. Đừng chủ quan, vì nếu để lâu, trào ngược dạ dày có thể gây các biến chứng như: Viêm thực quản, hẹp thực quản, barrett thực quản (tiền ung thư).

Nấc cụt do trào ngược dạ dày thực quản là một triệu chứng thường gặp, có thể gây khó chịu và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Tuy nhiên, với việc thay đổi lối sống, chế độ ăn uống hợp lý và áp dụng các biện pháp khắc phục phù hợp, người bệnh có thể kiểm soát và giảm thiểu tình trạng này. Nếu triệu chứng kéo dài hoặc nghiêm trọng, người bệnh nên thăm khám bác sĩ để được tư vấn và điều trị kịp thời.