Ợ hơi tiêu chảy là dấu hiệu bệnh gì? Chớ nên chủ quan

Ợ hơi và tiêu chảy là hai triệu chứng tiêu hóa khá phổ biến, thường được xem là hiện tượng bình thường. Tuy nhiên, khi cả hai biểu hiện xuất hiện cùng lúc, tần suất kéo dài hoặc lặp đi lặp lại nhiều lần, đó có thể là dấu hiệu cảnh báo vấn đề nghiêm trọng hơn trong hệ tiêu hóa hoặc liên quan đến rối loạn khác trong cơ thể. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ nguyên nhân, cách nhận biết và giải pháp xử lý hiệu quả tình trạng ợ hơi tiêu chảy.

1. Khi nào ợ hơi tiêu chảy là dấu hiệu bình thường?

1.1. Do chế độ ăn uống không hợp lý

Thực tế, một số trường hợp ợ hơi tiêu chảy xuất hiện do ăn uống không điều độ. Ăn quá nhanh, nhai không kỹ, sử dụng nhiều thực phẩm chiên rán, cay nóng hoặc thực phẩm dễ gây kích ứng như hải sản, sữa động vật, nước uống có gas đều có thể khiến dạ dày hoạt động quá tải, dẫn đến đầy hơi, sinh khí và kích thích ruột gây tiêu chảy.

1.2. Do thay đổi môi trường, sinh hoạt

Di chuyển đến nơi có khí hậu, nguồn nước, thực phẩm khác với môi trường quen thuộc dễ khiến hệ tiêu hóa chưa kịp thích nghi. Đây là lý do nhiều người bị “rối loạn tiêu hóa du lịch” – biểu hiện bằng tiêu chảy và đầy hơi. Trường hợp này thường chỉ kéo dài 1–2 ngày và sẽ tự cải thiện khi cơ thể thích nghi lại.

2. Những nguyên nhân bệnh lý liên quan đến ợ hơi tiêu chảy

Khi tình trạng ợ hơi tiêu chảy kéo dài, xuất hiện liên tục trong nhiều ngày hoặc đi kèm các biểu hiện khác như sốt, đau quặn bụng, buồn nôn, người mệt lả… thì cần nghĩ đến khả năng do bệnh lý gây ra. Dưới đây là những nguyên nhân cần đặc biệt lưu ý.

2.1. Nhiễm khuẩn đường ruột

Vi khuẩn, virus hoặc ký sinh trùng xâm nhập qua thực phẩm hoặc nguồn nước không đảm bảo có thể tấn công đường tiêu hóa gây viêm. Các triệu chứng điển hình là tiêu chảy nhiều lần trong ngày, đau bụng âm ỉ hoặc từng cơn, buồn nôn, có thể sốt nhẹ. Khí sinh ra nhiều hơn do quá trình lên men bất thường trong ruột gây ợ hơi khó chịu.

2.2. Hội chứng ruột kích thích

Hội chứng ruột kích thích (IBS) là một rối loạn chức năng tiêu hóa mãn tính không rõ nguyên nhân cụ thể. Người mắc thường xuyên bị tiêu chảy, táo bón hoặc luân phiên cả hai, kèm theo đau bụng, đầy hơi, ợ hơi tiêu chảy bất thường và có cảm giác không đi tiêu hết. IBS không nguy hiểm nhưng gây ảnh hưởng đáng kể đến sinh hoạt hằng ngày.

2.3. Không dung nạp lactose

Lactose là loại đường đôi có trong sữa và các sản phẩm từ sữa. Những người không có đủ enzyme lactase để phân giải đường này sẽ gặp tình trạng đầy bụng, ợ hơi tiêu chảy ngay sau khi tiêu thụ sữa, đặc biệt là sữa tươi nguyên chất. Đây là rối loạn phổ biến ở người châu Á.

2.4. Viêm đại tràng

Viêm đại tràng cấp hoặc mãn tính đều gây ra các rối loạn tiêu hóa rõ rệt, trong đó có ợ hơi tiêu chảy. Người bệnh có thể đi ngoài nhiều lần trong ngày, phân sống, kèm chất nhầy hoặc máu, đau bụng âm ỉ, khó chịu sau khi ăn. Nếu không điều trị đúng cách, bệnh có thể dẫn đến loét đại tràng hoặc biến chứng nguy hiểm hơn.

2.5. Trào ngược dạ dày thực quản kèm tình trạng tiêu chảy

Trào ngược thường chỉ được nhắc đến với các triệu chứng ợ hơi, ợ chua, buồn nôn hoặc nóng rát ngực. Tuy nhiên, một số trường hợp nặng, khi axit trào ngược kéo dài kết hợp với rối loạn vận động dạ dày có thể dẫn đến tiêu chảy kèm theo, nhất là sau khi ăn thức ăn nhiều dầu mỡ hoặc chất kích thích.

3. Nhận diện tình trạng cần đi khám sớm

Không phải lúc nào ợ hơi tiêu chảy cũng là biểu hiện nhẹ nhàng. Cần đi khám chuyên khoa khi gặp các dấu hiệu dưới đây:

– Ợ hơi nhiều lần trong ngày, dai dẳng và không thuyên giảm sau thay đổi chế độ ăn

– Tiêu chảy kéo dài trên 3 ngày, đi ngoài hơn 3 lần/ngày

– Phân lỏng, có máu, chất nhầy hoặc màu đen

– Đau bụng dữ dội, sốt, buồn nôn, mệt mỏi

– Sụt cân không rõ nguyên nhân hoặc cảm giác chán ăn kéo dài

Những biểu hiện này có thể là dấu hiệu của bệnh lý đường tiêu hóa nghiêm trọng như viêm loét dạ dày, nhiễm trùng ruột, viêm đại tràng mạn hoặc thậm chí ung thư.

4. Phương pháp kiểm tra và chẩn đoán chính xác ợ hơi tiêu chảy

4.1. Khám lâm sàng

Bác sĩ sẽ hỏi kỹ về tần suất ợ hơi, đặc điểm phân, thời điểm xuất hiện triệu chứng, chế độ ăn uống gần đây, tiền sử bệnh lý và các biểu hiện đi kèm. Đây là bước đầu quan trọng để khoanh vùng nguyên nhân nghi ngờ.

4.2. Nội soi dạ dày và đại tràng

Nội soi giúp quan sát trực tiếp tình trạng niêm mạc dạ dày, tá tràng, đại tràng… nhằm phát hiện các tổn thương, ổ viêm, loét, polyp hoặc dấu hiệu trào ngược – những yếu tố liên quan chặt chẽ đến ợ hơi tiêu chảy kéo dài.

4.3. Xét nghiệm phân và máu

Phân tích mẫu phân có thể giúp xác định nguyên nhân nhiễm khuẩn, nhiễm ký sinh trùng, phát hiện máu ẩn trong phân hoặc dấu hiệu viêm. Xét nghiệm máu giúp kiểm tra tình trạng nhiễm trùng, thiếu máu hoặc rối loạn miễn dịch liên quan.

4.4. Đo pH thực quản 24h và đo áp lực cơ vòng thực quản (HRM)

Trường hợp nghi ngờ trào ngược dạ dày, bác sĩ có thể chỉ định đo pH thực quản để xác định chính xác mức độ axit trào ngược. HRM giúp kiểm tra chức năng co bóp và vận động của thực quản – những yếu tố thường bị rối loạn ở người mắc trào ngược lâu ngày.

5. Cách xử trí khi bị ợ hơi tiêu chảy

5.1. Điều chỉnh chế độ ăn

– Hạn chế thực phẩm khó tiêu, nhiều dầu mỡ, cay nóng, thức ăn nhanh

– Tránh sử dụng các loại nước có gas, rượu bia, cà phê

– Ăn chậm, nhai kỹ, chia nhỏ bữa ăn

– Bổ sung nhiều chất xơ từ rau xanh, trái cây tươi

– Uống đủ nước (nên sử dụng nước ấm, nước điện giải nếu tiêu chảy kéo dài)

5.2. Sử dụng thuốc theo chỉ định

Không tự ý dùng thuốc cầm tiêu chảy hoặc chống đầy hơi khi chưa rõ nguyên nhân. Việc lạm dụng thuốc có thể che lấp triệu chứng và khiến việc điều trị sau này khó khăn hơn. Hãy hỏi ý kiến bác sĩ để được kê đơn phù hợp.

5.3. Chủ động thăm khám và kiểm tra định kỳ

Nếu tình trạng ợ hơi tiêu chảy tái diễn nhiều lần trong tháng, bạn nên chủ động đi khám chuyên khoa tiêu hóa để xác định rõ nguyên nhân và điều trị dứt điểm. Tầm soát định kỳ bằng nội soi hoặc xét nghiệm chức năng tiêu hóa giúp phát hiện sớm những rối loạn tiềm ẩn.

6. Cách phòng ngừa tình trạng ợ hơi tiêu chảy hiệu quả

– Giữ vệ sinh an toàn thực phẩm, luôn tập thói quen ăn chín uống sôi

– Rửa tay sạch sẽ  trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh

– Tránh ăn các món lạ khi đi du lịch hoặc đến nơi không quen thuộc

– Duy trì ăn uống điều độ, đúng giờ

– Tập thể dục đều đặn để hỗ trợ nhu động ruột và cải thiện tiêu hóa

– Kiểm soát stress vì căng thẳng có thể làm nặng thêm các bệnh tiêu hóa chức năng

Ợ hơi kèm tiêu chảy không phải lúc nào cũng nguy hiểm, nhưng khi xuất hiện thường xuyên hoặc có dấu hiệu bất thường đi kèm, bạn nên cảnh giác. Việc chủ động lắng nghe cơ thể, điều chỉnh lối sống và khám đúng chuyên khoa sẽ giúp ngăn ngừa và điều trị hiệu quả tình trạng ợ hơi tiêu chảy, từ đó bảo vệ hệ tiêu hóa khỏe mạnh lâu dài.