Nguyên nhân bị trào ngược dạ dày: Hiểu để phòng ngừa hiệu quả

Trào ngược dạ dày là một trong những bệnh lý tiêu hóa phổ biến hiện nay. Theo thống kê, tỷ lệ người mắc bệnh ngày càng gia tăng, đặc biệt ở nhóm người trẻ do áp lực công việc, thói quen ăn uống và sinh hoạt chưa khoa học. Để có cách phòng tránh và điều trị phù hợp, việc hiểu rõ nguyên nhân bị trào ngược dạ dày là vô cùng quan trọng. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn nắm bắt chi tiết về nguyên nhân, biểu hiện cũng như cách khắc phục tình trạng này.

1. Nguyên nhân bị trào ngược dạ dày

Có nhiều yếu tố dẫn đến trào ngược dạ dày – thực quản. Dưới đây là những nguyên nhân thường gặp:

1.1. Yếu tố sinh lý và cấu trúc

Cơ thắt thực quản dưới suy yếu: Cơ thắt thực quản dưới (LES) có vai trò ngăn dịch vị từ dạ dày trào ngược lên thực quản. Khi cơ này bị yếu hoặc giãn bất thường, dịch axit dễ dàng trào ngược gây khó chịu.

Thoát vị hoành: Khi một phần dạ dày chui lên qua cơ hoành, chức năng ngăn trào ngược bị ảnh hưởng, tạo điều kiện để bệnh xuất hiện.

1.2. Thói quen ăn uống

Ăn quá no, ăn nhiều dầu mỡ, cay nóng hoặc uống rượu bia, cà phê, nước ngọt có gas… làm tăng tiết axit dạ dày, gây áp lực lên dạ dày và thực quản.

Ăn tối muộn hoặc nằm ngay sau khi ăn cũng là nguyên nhân khiến nhiều người nằm ngủ bị trào ngược dạ dày, gây ho, nghẹn, thậm chí thức giấc giữa đêm.

1.3. Yếu tố tâm lý

Căng thẳng, lo âu kéo dài khiến hệ thần kinh trung ương ảnh hưởng đến hoạt động của dạ dày, gây rối loạn nhu động và tăng tiết axit, từ đó làm tăng nguy cơ trào ngược.

1.4. Ảnh hưởng từ bệnh lý khác

Một số bệnh lý như viêm loét dạ dày – tá tràng, béo phì, tiểu đường, rối loạn nội tiết, hoặc sử dụng thuốc chống viêm, giảm đau kéo dài cũng có thể khiến người bị trào ngược dạ dày gặp tình trạng nặng hơn.

2. Những biểu hiện của trào ngược dạ dày

Việc nhận biết sớm các dấu hiệu giúp người bệnh chủ động thăm khám và điều trị kịp thời. Những biểu hiện của trào ngược dạ dày thường gồm:

Ợ chua, ợ nóng: Cảm giác nóng rát lan từ dạ dày lên ngực, thậm chí cổ họng, đặc biệt sau khi ăn hoặc khi nằm.

Buồn nôn và nôn: Xảy ra khi axit trào ngược lên họng gây kích thích.

Khó nuốt, vướng nghẹn: Do axit gây viêm, phù nề thực quản.

Ho khan kéo dài, khàn tiếng: Axit kích thích vùng hầu họng và thanh quản.

Đau tức ngực, dễ nhầm với bệnh tim mạch.

Ở một số trường hợp, người bệnh còn bị nằm ngủ bị trào ngược dạ dày khiến giấc ngủ chập chờn, cơ thể mệt mỏi, giảm chất lượng cuộc sống.

3. Những trường hợp nào dễ bị trào ngược dạ dày?

Không phải ai cũng có nguy cơ mắc bệnh như nhau. Một số nhóm đối tượng dễ thường xuyên bị trào ngược dạ dày gồm:

Người béo phì, thừa cân (do mỡ bụng tăng áp lực lên dạ dày).

Người hay căng thẳng, stress, mất ngủ.

Người có thói quen ăn nhanh, ăn khuya, hoặc dùng nhiều rượu bia.

Người lớn tuổi: cơ thắt thực quản dưới suy yếu dần theo tuổi tác.

Phụ nữ mang thai: do thay đổi nội tiết tố và áp lực thai nhi lên dạ dày.

Việc nhận diện sớm nhóm đối tượng nguy cơ giúp chúng ta chủ động điều chỉnh lối sống để hạn chế bệnh phát triển.

4. Tác hại khi trào ngược dạ dày kéo dài

Nếu không điều trị kịp thời, trào ngược dạ dày có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm:

Viêm loét, hẹp thực quản do axit bào mòn niêm mạc.

Viêm đường hô hấp trên: viêm họng, viêm thanh quản, viêm xoang.

Barrett thực quản: tình trạng biến đổi niêm mạc thực quản, làm tăng nguy cơ ung thư thực quản.

Ảnh hưởng tâm lý: mất ngủ, lo âu, mệt mỏi kéo dài.

Chính vì vậy, khi có các triệu chứng, người bệnh cần đi khám sớm để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

5. Cách khắc phục và phòng ngừa trào ngược dạ dày

Để cải thiện tình trạng bệnh, ngoài điều trị bằng thuốc theo chỉ định bác sĩ, người bệnh cần thay đổi thói quen sống:

5.1. Điều chỉnh chế độ ăn uống

Ăn uống điều độ, chia nhỏ bữa ăn, tránh ăn quá no.

Hạn chế thực phẩm nhiều dầu mỡ, cay nóng, chua, nước có gas.

Tránh uống rượu bia, cà phê, hút thuốc lá.

Bổ sung nhiều rau xanh, trái cây ít axit, ngũ cốc nguyên hạt.

5.2. Thay đổi thói quen sinh hoạt

Không nằm ngay sau khi ăn, nên đi lại nhẹ nhàng.

Khi ngủ, có thể kê cao gối hoặc đầu giường để hạn chế tình trạng nằm ngủ bị trào ngược dạ dày.

Giữ cân nặng hợp lý, tập luyện thể dục đều đặn.

Ngủ đủ giấc, giảm căng thẳng bằng yoga, thiền hoặc các hoạt động thư giãn.

5.3. Tuân thủ lộ trình điều trị do bác sĩ đưa ra

Người bệnh cần tuân thủ chỉ định từ bác sĩ, khám và điều trị theo phác đồ chuyên môn đã đưa ra, không tự ý mua thuốc để dùng. Việc dùng sai thuốc, sai cách sẽ làm tăng nặng bệnh và gây khó điều trị hơn. Với chẩn đoán trào ngược, người bệnh có thể được kê đơn thuốc ức chế tiết axit, thuốc bảo vệ niêm mạc hoặc chỉ định nội soi khi cần. Trong trường hợp biến chứng nặng, phẫu thuật có thể được cân nhắc.

Tóm lại, hiểu rõ nguyên nhân bị trào ngược dạ dày giúp mỗi người có biện pháp phòng tránh và điều chỉnh lối sống hợp lý. Đây là căn bệnh phổ biến nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát được nếu phát hiện sớm và thay đổi thói quen ăn uống, sinh hoạt khoa học. Vì vậy, nếu bạn hoặc người thân có những biểu hiện của trào ngược dạ dày như ợ nóng, buồn nôn, khó nuốt, ho kéo dài hoặc nằm ngủ bị trào ngược dạ dày, hãy thăm khám sớm. Việc điều trị kịp thời không chỉ cải thiện chất lượng cuộc sống mà còn phòng ngừa những biến chứng nguy hiểm về sau.