Biến chứng của trào ngược dạ dày: Nguy hiểm nếu chủ quan!

Biến chứng của trào ngược dạ dày trên thực tế có thể nguy hiểm hơn bạn nghĩ. Nhiều người đã cho rằng bệnh trào ngược chỉ là một chứng rối loạn nhẹ, có thể tự khỏi. Nhưng các hệ lụy của bệnh có thể rất nghiêm trọng nếu không được điều trị đúng cách và kịp thời. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ những biến chứng nguy hiểm của trào ngược dạ dày, dấu hiệu cảnh báo và hướng điều trị, phòng ngừa hiệu quả.

1. Vì sao trào ngược dạ dày dễ gây biến chứng?

Trào ngược dạ dày (hay trào ngược dạ dày – thực quản) là một bệnh lý tiêu hóa phổ biến, xảy ra khi dịch vị acid trong dạ dày trào ngược lên thực quản, gây ra cảm giác nóng rát, ợ chua, ợ hơi hoặc đau tức ngực. Tình trạng trào ngược xảy ra khi cơ thắt thực quản dưới (LES) – “cửa van” ngăn acid dạ dày trào ngược – bị suy yếu hoặc mở không đúng lúc. Khi đó, acid và dịch tiêu hóa sẽ tiếp xúc thường xuyên với niêm mạc thực quản.

Nếu tình trạng này diễn ra lâu dài mà không được kiểm soát, lớp niêm mạc thực quản sẽ bị viêm, tổn thương, loét và thậm chí biến đổi tế bào. Đây chính là nguyên nhân chính gây ra các biến chứng của trào ngược dạ dày.

Một số yếu tố khiến bệnh dễ tiến triển nặng hơn như:

Thói quen ăn uống không lành mạnh (ăn cay, uống cà phê, rượu bia).

Hút thuốc lá.

Thừa cân, béo bụng.

Căng thẳng kéo dài.

Dùng thuốc giảm đau, kháng viêm trong thời gian dài.

2. Các biến chứng của trào ngược dạ dày thường gặp

2.1. Viêm thực quản do trào ngược

Đây là biến chứng phổ biến nhất của trào ngược dạ dày. Acid dịch vị làm tổn thương lớp niêm mạc thực quản, dẫn đến viêm, sưng, loét và đau rát khi nuốt.

Triệu chứng: Cảm giác nóng rát sau xương ức; Nuốt vướng, nuốt đau; Ợ chua, đắng miệng; Ho khan, khàn tiếng, đặc biệt vào buổi sáng. Nếu không được điều trị, viêm thực quản có thể tiến triển sang các dạng nặng hơn như loét thực quản hoặc chít hẹp thực quản.

2.2. Hẹp thực quản (chít hẹp)

Khi viêm thực quản kéo dài, các mô sẹo hình thành trong quá trình lành vết loét sẽ khiến đường kính thực quản bị thu hẹp. Đây là một biến chứng của trào ngược dạ dày mạn tính rất khó chịu.

Biểu hiện:

Nuốt nghẹn, đặc biệt khi ăn thức ăn đặc.

Cảm giác vướng ở cổ họng.

Dễ bị nôn trớ, sút cân nhanh.

Trong nhiều trường hợp, người bệnh phải can thiệp bằng nội soi nong thực quản để mở rộng đường ăn uống.

2.3. Barrett thực quản – tiền ung thư nguy hiểm

Một trong những biến chứng nguy hiểm nhất của trào ngược dạ dày là Barrett thực quản. Khi acid dạ dày trào ngược kéo dài, các tế bào niêm mạc thực quản bị kích thích và biến đổi bất thường, trở thành dạng tế bào giống như trong dạ dày.

Tình trạng này được xem là tiền ung thư, vì khoảng 0,5 – 1% người mắc Barrett thực quản có thể tiến triển thành ung thư thực quản tuyến.

Dấu hiệu nhận biết sớm thường mờ nhạt, chỉ phát hiện qua nội soi và sinh thiết mô thực quản. Vì vậy, những người bị trào ngược mạn tính cần nội soi định kỳ 1 – 2 năm/lần để tầm soát.

2.4. Loét hoặc chảy máu thực quản

Khi acid ăn mòn niêm mạc quá mức, vùng tổn thương có thể bị loét sâu và chảy máu. Người bệnh có thể xuất hiện:

Đau ngực dữ dội.

Nôn ra máu hoặc chất nôn màu nâu sẫm.

Phân đen, mùi hôi tanh.

Mệt mỏi, thiếu máu.

Đây là tình trạng khẩn cấp, cần được điều trị tại bệnh viện ngay để cầm máu và phục hồi niêm mạc.

2.5. Ảnh hưởng đến hô hấp và tai mũi họng

Không chỉ gây hại cho hệ tiêu hóa, trào ngược dạ dày còn ảnh hưởng đến đường hô hấp trên. Acid và hơi dạ dày có thể trào lên họng, thanh quản, xoang, gây:

Viêm họng mạn tính.

Viêm xoang, ho kéo dài.

Khàn tiếng, mất tiếng.

Hen suyễn, đặc biệt về đêm.

Đây là dạng trào ngược dạ dày ngoài thực quản (LPR) – thường bị chẩn đoán nhầm là bệnh hô hấp nên rất khó phát hiện.

2.6. Ung thư thực quản

Đây là biến chứng nghiêm trọng nhất của trào ngược dạ dày kéo dài và không kiểm soát. Khi tế bào thực quản bị tổn thương liên tục và biến đổi thành tế bào Barrett, chúng có thể phát triển ác tính.

Dấu hiệu cảnh báo:

Nuốt nghẹn, đau rát khi ăn.

Sút cân không rõ nguyên nhân.

Đau ngực, nôn ra máu.

Giọng nói thay đổi.

Ung thư thực quản có tiên lượng xấu nếu phát hiện muộn. Tuy nhiên, nếu được phát hiện sớm từ giai đoạn Barrett thực quản, cơ hội điều trị khỏi hoàn toàn là rất cao.

3. Cách phòng ngừa biến chứng của trào ngược dạ dày

Để ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm kể trên, người bệnh cần điều trị trào ngược dạ dày sớm và toàn diện, kết hợp giữa thuốc, dinh dưỡng và lối sống.

3.1. Điều trị y khoa

Thuốc ức chế tiết acid (như omeprazole, esomeprazole, pantoprazole…) giúp giảm acid, bảo vệ niêm mạc.

Thuốc trung hòa acid (antacid) giúp giảm nhanh ợ chua, nóng rát.

Thuốc tăng cường vận động dạ dày giúp thức ăn tiêu hóa nhanh, giảm trào ngược.

Nội soi theo dõi định kỳ để phát hiện sớm biến chứng, đặc biệt với người bị viêm thực quản nặng hoặc Barrett thực quản.

Lưu ý: Người bệnh không nên tự ý dùng thuốc kéo dài, cần tuân theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa.

3.2. Chế độ ăn uống hợp lý

Chế độ ăn là yếu tố quyết định đến hiệu quả điều trị trào ngược.
Người bệnh nên ăn nhiều rau xanh, trái cây ít chua. Cần chia nhỏ bữa ăn, tránh ăn quá no. Uống nhiều nước ấm, hạn chế nước lạnh, nước có gas. Bên cạnh đó cần giữ cân nặng ổn định.

Đồng thời, người bệnh cần tránh sử dụng các thức ăn chiên rán, cay nóng, nhiều dầu mỡ. Hạn chế tối đa, hoặc kiêng cà phê, trà đặc, rượu bia, và không nên nằm ngay sau khi ăn.

3.3. Thay đổi lối sống

Kê cao đầu giường 10–15 cm để giảm trào ngược về đêm.

Tập thể dục nhẹ nhàng (đi bộ, yoga, hít thở sâu).

Giảm căng thẳng, ngủ đủ giấc.

Bỏ thuốc lá, vì nicotine làm giãn cơ thắt thực quản.

4. Đến khám chuyên khoa Tiêu hóa sớm nếu có các triệu chứng sau

Nuốt nghẹn, nuốt đau, sụt cân nhanh.

Nôn ra máu hoặc phân đen.

Đau ngực dữ dội, ho kéo dài không rõ nguyên nhân.

Triệu chứng trào ngược kéo dài hơn 3 tháng không cải thiện dù đã dùng thuốc.

Phát hiện và điều trị sớm sẽ giúp ngăn chặn biến chứng của trào ngược dạ dày và bảo vệ sức khỏe hệ tiêu hóa lâu dài.

Tóm lại, trào ngược dạ dày không chỉ là một rối loạn tiêu hóa thông thường. Nếu chủ quan, bệnh có thể dẫn đến hàng loạt biến chứng nguy hiểm như viêm, loét, hẹp, Barrett thực quản và thậm chí ung thư thực quản.

Vì vậy, đừng xem nhẹ những dấu hiệu như ợ chua, nóng rát ngực, nuốt nghẹn. Hãy chủ động đi khám sớm, tuân thủ điều trị và điều chỉnh lối sống. Sức khỏe tiêu hóa ổn định chính là nền tảng cho một cơ thể khỏe mạnh và chất lượng cuộc sống tốt hơn.