Viêm họng cấp: Dấu hiệu, nguyên nhân và cách xử trí hiệu quả

Viêm họng cấp là một trong những bệnh lý đường hô hấp trên thường gặp, đặc biệt phổ biến khi thời tiết thay đổi hoặc khi cơ thể suy giảm sức đề kháng. Mặc dù đa số các trường hợp đều diễn biến nhẹ và có thể tự khỏi sau vài ngày, nhưng nếu không được điều trị đúng cách, viêm họng cấp vẫn tiềm ẩn nhiều nguy cơ biến chứng nghiêm trọng như viêm amidan, viêm tai giữa hay thậm chí thấp tim. Để có cái nhìn toàn diện và chủ động bảo vệ sức khỏe cho bản thân mình và những người xung quanh, việc bạn tìm hiểu kỹ các thông tin về căn bệnh này là điều hết sức cần thiết.

1. Viêm họng cấp là gì?

Viêm họng cấp là tình trạng niêm mạc họng bị viêm đột ngột, thường kéo dài không quá 7 ngày. Bệnh có thể xuất hiện đơn lẻ hoặc đi kèm với các bệnh lý khác như cảm lạnh, cúm, viêm VA hay viêm amidan. Đây là phản ứng của cơ thể khi bị tấn công bởi các tác nhân gây bệnh như virus, vi khuẩn hoặc các yếu tố kích thích từ môi trường như khói bụi, hóa chất, không khí lạnh.

1.1. Cơ chế hình thành viêm họng cấp

Khi niêm mạc họng tiếp xúc với các yếu tố gây hại, hệ miễn dịch lập tức kích hoạt phản ứng viêm để chống lại tác nhân xâm nhập. Điều này dẫn đến hiện tượng sưng, đỏ, nóng và đau tại vùng hầu họng. Mức độ phản ứng của cơ thể phụ thuộc vào loại tác nhân, sức đề kháng và tình trạng sức khỏe nền của mỗi người.

1.2. Các thể lâm sàng

Viêm họng cấp được chia thành nhiều thể khác nhau tùy theo biểu hiện và nguyên nhân gây bệnh. Trong đó, một số dạng viêm họng phổ biến dễ bắt gặp như:

– Viêm họng cấp do virus: Chiếm phần lớn các trường hợp. Bệnh thường tự giới hạn và ít gây biến chứng.
– Viêm họng cấp do vi khuẩn: Thường nặng hơn, điển hình là do liên cầu khuẩn nhóm A, dễ gây biến chứng nếu không điều trị đúng cách.
– Viêm họng mủ: Có thể kèm theo sự xuất hiện của các chấm mủ trắng ở thành sau họng và amidan, biểu hiện tình trạng nhiễm trùng mạnh.

2. Nhận biết viêm họng cấp

Việc sớm nhận diện các triệu chứng điển hình giúp người bệnh chủ động thăm khám và điều trị kịp thời, tránh để bệnh diễn tiến nặng hoặc kéo dài gây ảnh hưởng tới sức khỏe.

2.1. Triệu chứng viêm họng cấp

Trong giai đoạn khởi phát, người bệnh có thể cảm thấy ngứa rát cổ họng, sau đó nhanh chóng chuyển sang đau khi nuốt, khô miệng và khó nói. Các biểu hiện thường gặp trong giai đoạn này với người bệnh bao gồm:

– Đau rát họng và đặc biệt hơn cả là khi nuốt.
– Ho khan hoặc ho có đờm.
– Sốt nhẹ đến sốt cao, đôi khi kèm ớn lạnh.
– Sưng đỏ niêm mạc họng, amidan có thể to và đỏ.
– Mệt mỏi
– Đau đầu
– Đau nhức toàn thân.

2.2. Viêm họng cấp ở trẻ em và người lớn có gì khác biệt?

Ở trẻ nhỏ, viêm họng thường biểu hiện rầm rộ hơn so với người lớn, do sức đề kháng còn yếu và phản ứng miễn dịch chưa hoàn thiện. Trẻ có thể sốt cao, biếng ăn, quấy khóc, bỏ bú, hoặc nôn trớ. Trong khi đó, người lớn thường có triệu chứng nhẹ hơn nhưng chính điều này lại khiến họ dễ chủ quan dễ bỏ qua việc điều trị khiến bệnh kéo dài.

3. Nguyên nhân gây viêm họng cấp

3.1. Tác nhân gây bệnh

Phần lớn các trường hợp viêm họng cấp là do virus, đặc biệt là các chủng virus cảm lạnh như rhinovirus, coronavirus, adenovirus. Tuy nhiên, cũng không thể loại trừ các nguyên nhân khác có thể gây nên tình trạng viêm họng như:

– Vi khuẩn: Nhất là liên cầu khuẩn tan huyết beta nhóm A, tụ cầu, phế cầu.
– Nấm: Gặp ở người suy giảm miễn dịch, sử dụng kháng sinh kéo dài.
– Yếu tố kích thích: Hít phải khí độc, khói thuốc lá, bụi mịn, hóa chất công nghiệp.

3.2. Các yếu tố nguy cơ thúc đẩy viêm họng cấp

Không phải ai tiếp xúc với tác nhân gây bệnh cũng đều phát bệnh. Viêm họng thường xuất hiện ở những đối tượng có các yếu tố nguy cơ như:

– Thời tiết lạnh
– Thời tiết thay đổi đột ngột.
– Môi trường ô nhiễm hoặc tình trạng khói bụi thường xuyên.
– Suy giảm miễn dịch, thiếu ngủ, căng thẳng kéo dài.
– Thói quen dùng các thực phẩm – đồ uống lạnh thường xuyên.

4. Viêm họng cấp nguy hiểm không?

4.1. Biến chứng có thể gặp nếu viêm họng không được điều trị đúng cách

Viêm họng tuy không quá nguy hiểm nếu được xử trí đúng và kịp thời, nhưng trong nhiều trường hợp chủ quan, tự điều trị tại nhà bằng các phương pháp không phù hợp có thể dẫn tới các biến chứng như:

– Viêm amidan mạn tính: Gây khó thở, ảnh hưởng đến phát âm, ăn uống.
– Viêm tai giữa: Do vi khuẩn lan từ họng qua vòi nhĩ.
– Viêm xoang: Đặc biệt là ở trẻ nhỏ và người có cơ địa dị ứng.
– Thấp tim, viêm cầu thận: Biến chứng nặng của nhiễm liên cầu khuẩn nếu không điều trị triệt để.

4.2. Khi nào cần đến cơ sở y tế?

Người bệnh nên đến khám ngay tại các cơ sở y tế chuyên khoa nếu xuất hiện các dấu hiệu cảnh báo như:

– Sốt cao không hạ sau 48 giờ.
– Đau họng nghiêm trọng
– Khó nuốt, khó thở.
– Mủ hoặc máu trong đờm.
– Sưng hạch cổ, mệt mỏi kéo dài.

Việc thăm khám đúng chuyên khoa Tai Mũi Họng giúp chẩn đoán chính xác nguyên nhân gây viêm họng, từ đó bác sĩ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp, an toàn và hiệu quả.

5. Phòng – trị viêm họng cấp

5.1. Hướng dẫn điều trị

Tùy vào nguyên nhân gây bệnh mà cách điều trị sẽ khác nhau. Nếu là do virus, người bệnh chỉ cần nghỉ ngơi, tăng cường miễn dịch và điều trị triệu chứng. Trường hợp do vi khuẩn, bác sĩ có thể chỉ định dùng kháng sinh. Một số phương pháp hỗ trợ:

– Súc họng hằng ngày 2-3 lần bằng nước muối sinh lý ấm.
– Uống nhiều nước, tránh đồ uống có cồn, caffeine.
– Ăn uống đủ chất, ưu tiên thức ăn mềm, dễ nuốt.
– Nghỉ ngơi hợp lý, giữ ấm cổ họng.

Không nên tự ý mua thuốc điều trị viêm họng, đặc biệt là dùng kháng sinh không có chỉ định sẽ dẫn đến kháng thuốc và khó khăn trong điều trị các lần sau.

5.2. Biện pháp phòng ngừa tái phát viêm họng cấp

Để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh hoặc tái phát nhiều lần, người dân nên chú trọng đến các thói quen sống lành mạnh như:

– Giữ vệ sinh răng miệng, họng sạch sẽ mỗi ngày.
– Hạn chế tiếp xúc và phòng lây nhiễm với những người đang mắc bệnh hô hấp.
– Mang khẩu trang khi ra ngoài hoặc đến nơi đông người.
– Bổ sung vitamin C cũng như các loại trái cây tươi, rau xanh.
– Tiêm phòng đầy đủ các vaccine liên quan đến hô hấp.

Nhìn chung, viêm họng cấp là bệnh lý phổ biến và có thể gặp ở mọi lứa tuổi, đặc biệt khi điều kiện môi trường không thuận lợi. Mặc dù nhiều trường hợp có thể khỏi sau vài ngày, nhưng nếu chủ quan với viêm họng hoặc tự ý điều trị, bệnh này có thể tiến triển nặng và để lại biến chứng không mong muốn. Việc chủ động thăm khám khi có dấu hiệu nghi ngờ, tuân thủ điều trị từ bác sĩ và duy trì lối sống lành mạnh là những yếu tố then chốt giúp kiểm soát và phòng ngừa viêm họng hiệu quả.