Đứt dây chằng chéo khớp gối: Chẩn đoán và điều trị
Đứt dây chằng chéo khớp gối có thể xảy ra trong thể thao, tai nạn sinh hoạt hay lao động. Đây không chỉ đơn thuần là một va chạm gây đau tức thời mà còn tiềm ẩn nguy cơ suy giảm chức năng vận động nghiêm trọng nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Vậy chấn thương này là gì, biểu hiện ra sao và xử trí như thế nào? Cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.
1. Đứt dây chằng chéo khớp gối là gì?
Dây chằng chéo là một cấu trúc quan trọng nằm sâu trong khớp gối, có vai trò giữ ổn định cho khớp khi vận động. Có hai loại chính là dây chằng chéo trước và dây chằng chéo sau. Đứt dây chằng chéo khớp gối là tình trạng các dải mô này bị tổn thương, đứt rách một phần hoặc hoàn toàn do các lực tác động mạnh lên vùng đầu gối.
Thông thường, người bệnh bị đứt dây chằng chéo do những chuyển động xoay gối đột ngột, như khi đá bóng, nhảy bật cao rồi tiếp đất sai tư thế, va chạm mạnh khi chơi thể thao đối kháng hoặc tai nạn trong sinh hoạt. Khi dây chằng bị đứt, khớp gối sẽ mất ổn định, gây khó khăn khi đi lại, thậm chí có thể dẫn đến thoái hóa khớp nếu không can thiệp sớm.
Đứt dây chằng chéo khớp gối có thể xảy ra trong thể thao, tai nạn sinh hoạt hay lao động.
2. Các loại chấn thương dây chằng ở khớp gối
Trong cấu trúc khớp gối, có bốn dây chằng chính giúp cố định và điều khiển vận động: dây chằng chéo trước, dây chằng chéo sau, dây chằng bên trong và dây chằng bên ngoài. Mỗi loại có nguy cơ chấn thương riêng, nhưng phổ biến vẫn là đứt dây chằng chéo trước. Đây là loại dây chằng chịu trách nhiệm chính trong việc kiểm soát chuyển động tiến-lùi và xoay của đầu gối.
Khi dây chằng chéo trước bị đứt, khớp gối sẽ mất đi trụ đỡ chính. Còn nếu tổn thương dây chằng chéo sau, người bệnh có thể gặp khó khăn trong việc gập gối hoặc đi lại trên địa hình không bằng phẳng. Tình trạng này thường phức tạp hơn khi đi kèm với tổn thương cả hai dây chằng, hoặc đứt thêm dây chằng bên trong hay bên ngoài, khiến khớp gối không còn vững chắc và gây mất cân bằng khi vận động.
3. Dấu hiệu nhận biết đứt dây chằng chéo khớp gối
3.1. Đau vùng đầu gối
– Cơn đau có thể xuất hiện ngay sau chấn thương hoặc tăng dần theo thời gian.
– Trong trường hợp nhẹ, người bệnh có thể không cảm thấy đau rõ rệt, nhưng sẽ thấy đau dọc theo dây chằng bên trong đầu gối.
– Một số người thấy khó khăn khi đứng dậy hoặc có cảm giác như đầu gối bị chèn ép.
Cơn đau có thể xuất hiện ngay sau chấn thương hoặc tăng dần theo thời gian
3.2. Đứt dây chằng chéo khớp gối gây sưng tấy trong 24 giờ đầu
– Sưng thường xảy ra nhanh chóng, trong vòng vài giờ sau chấn thương và đạt đỉnh trong 24 giờ đầu.
– Tình trạng này là do máu và dịch khớp tràn vào khoang khớp sau khi dây chằng bị rách.
– Người bệnh nên chườm lạnh và kê gối cao dưới chân để giảm sưng và giảm cảm giác khó chịu.
3.3. Di chuyển khó khăn, khớp gối lỏng lẻo
– Mặc dù vẫn có thể đi lại, người bệnh sẽ gặp khó khăn, đặc biệt là khi chống chân lên chân bị tổn thương.
– Nhiều người mô tả cảm giác như chân “bị rơi ra” hoặc đầu gối không còn chắc chắn.
– Đây là dấu hiệu đặc trưng cho thấy mất ổn định khớp do dây chằng không còn giữ được vị trí khớp như bình thường.
3.4. Hạn chế phạm vi chuyển động
– Người bệnh gặp khó khăn khi gập hoặc duỗi thẳng đầu gối, đặc biệt là khi leo cầu thang hoặc ngồi xổm.
– Có thể xuất hiện cảm giác căng cứng, co cứng khớp gối, kèm theo đau khi cố gắng vận động.
– Hạn chế vận động kéo dài nếu không được can thiệp sớm có thể dẫn đến teo cơ hoặc dính khớp.
4. Nguyên nhân gây đứt dây chằng chéo khớp gối
Dây chằng chéo khớp gối là cấu trúc có độ đàn hồi cao, nhưng không phải không thể bị đứt. Những tình huống gây áp lực quá lớn hoặc sai tư thế có thể khiến dây chằng chịu tải trọng vượt quá giới hạn, dẫn đến đứt rách. Các nguyên nhân phổ biến nhất bao gồm xoay gối đột ngột khi tiếp đất sau khi nhảy, đổi hướng nhanh trong lúc đang chạy hoặc va chạm trực tiếp vào gối khi chơi thể thao.
Ngoài ra, tai nạn giao thông và tai nạn lao động cũng là những nguyên nhân điển hình, khi đầu gối bị va đập mạnh hoặc đè nén bởi ngoại lực. Người có thể trạng yếu, cơ đùi không đủ khỏe hoặc thiếu dinh dưỡng cũng dễ bị tổn thương dây chằng hơn. Đặc biệt, những người chơi thể thao không mang bảo hộ đầy đủ hoặc tập luyện trên mặt sân trơn trượt, gồ ghề cũng làm tăng nguy cơ bị đứt dây chằng chéo khớp gối.
5. Chẩn đoán đứt dây chằng chéo khớp gối bằng phương pháp nào?
Khi nghi ngờ bị đứt dây chằng chéo khớp gối, bác sĩ sẽ thực hiện thăm khám lâm sàng để kiểm tra mức độ tổn thương. Đầu tiên, người bệnh sẽ được kiểm tra độ linh hoạt và phản ứng của khớp gối thông qua các động tác gập – duỗi và xoay nhẹ. Nếu có sự bất thường như đau dữ dội, lỏng khớp hoặc mất cân bằng khi di chuyển chân, đây là dấu hiệu đáng ngờ cho thấy có tổn thương ở dây chằng.
Để xác định chính xác mức độ đứt và phân biệt với các chấn thương khác, bác sĩ thường chỉ định chụp cộng hưởng từ (MRI). Phương pháp này cho hình ảnh chi tiết về các mô mềm, trong đó có dây chằng, sụn và cơ. MRI giúp xác định chính xác dây chằng nào bị rách, mức độ rách là một phần hay toàn phần.
Bên cạnh đó, chụp X-quang có thể được sử dụng để loại trừ khả năng gãy xương đi kèm. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể tiến hành nội soi khớp gối để quan sát trực tiếp và đánh giá tổn thương trong khớp nếu cần phẫu thuật.
Cần thăm khám để được chẩn đoán kịp thời và điều trị hiệu quả
6. Điều trị đứt dây chằng chéo khớp gối: Phương pháp nào hiệu quả?
Việc điều trị đứt dây chằng chéo khớp gối được bác sĩ chỉ định dựa vào mức độ nghiêm trọng của chấn thương, tình trạng sức khỏe của người bệnh.
– Với những trường hợp nhẹ, người bệnh có thể được chỉ định nghỉ ngơi, chườm lạnh, kê cao chân và sử dụng thuốc giảm đau để làm dịu triệu chứng.
– Một số trường hợp cần dùng thêm nẹp gối để cố định và giảm áp lực lên khớp, giúp dây chằng có thời gian hồi phục.
– Điều trị bằng thuốc chống viêm không steroid giúp kiểm soát cơn đau và sưng nề trong giai đoạn cấp tính.
– Song song với đó, vật lý trị liệu đóng vai trò quan trọng trong việc phục hồi chức năng vận động. Người bệnh sẽ được hướng dẫn các bài tập tăng cường cơ đùi, cải thiện độ linh hoạt của khớp và ngăn ngừa teo cơ do bất động lâu ngày.
Trong trường hợp dây chằng bị đứt hoàn toàn hoặc gây mất chức năng vận động nghiêm trọng, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật tái tạo dây chằng. Sau phẫu thuật, người bệnh cần tuân thủ chặt chẽ chương trình phục hồi chức năng từ 6 đến 12 tháng để đảm bảo trở lại vận động bình thường, thậm chí chơi thể thao như trước kia.
Đứt dây chằng chéo khớp gối là chấn thương không thể chủ quan bởi nó ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng vận động và chất lượng sống của người bệnh. Việc nhận biết sớm dấu hiệu, chẩn đoán chính xác và điều trị đúng hướng sẽ giúp phục hồi hiệu quả, tránh các biến chứng như lỏng khớp, thoái hóa khớp hay mất chức năng vĩnh viễn.
