Nhận biết các thuốc xịt giãn phế quản thường gặp

Hen phế quản hay bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD) là những căn bệnh hô hấp phổ biến, gây ra các triệu chứng khó chịu như khó thở, thở khò khè, tức ngực. Trong phác đồ điều trị, thuốc xịt giãn phế quản là một trong những trợ thủ quan trọng, giúp mở rộng đường thở, giảm nhanh các triệu chứng và hỗ trợ kiểm soát bệnh lâu dài. Bài viết này sẽ cung cấp những thông tin chi tiết về các loại thuốc giãn phế quản, tác dụng cũng như những lưu ý quan trọng khi sử dụng để đảm bảo hiệu quả điều trị.

1. Tìm hiểu thuốc xịt giãn phế quản là gì?

1.1. Tác dụng của thuốc giãn phế quản cần biết

Thuốc xịt giãn phế quản là một nhóm thuốc được sử dụng để điều trị các bệnh lý hô hấp như hen suyễn, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD) và một số tình trạng phổi khác. Cơ chế hoạt động của thuốc là giúp thư giãn các dải cơ bị siết chặt quanh đường thở (phế quản). Khi các cơ này được thư giãn, không khí có thể đi vào và ra khỏi phổi dễ dàng hơn, giúp người bệnh cảm thấy dễ thở và thoải mái hơn.

Ngoài ra, thuốc giãn phế quản còn có tác dụng giúp làm sạch chất nhầy trong phổi. Khi đường thở mở rộng, chất nhầy sẽ di chuyển tự do hơn, cho phép người bệnh ho và đẩy chất nhầy ra khỏi cơ thể một cách dễ dàng.

Thuốc chủ yếu được bào chế dưới dạng bình xịt hoặc dung dịch dùng cho máy khí dung để tác dụng trực tiếp và nhanh chóng lên đường hô hấp.

1.2. Thuốc giãn phế quản tác dụng nhanh

Thuốc xịt giãn phế quản tác dụng nhanh còn được gọi là thuốc cắt cơn, thuốc cấp cứu. Loại này được thiết kế để làm giảm nhanh các triệu chứng hen cấp hoặc khó thở đột ngột. Thuốc thường phát huy tác dụng chỉ vài phút sau khi hít và kéo dài hiệu quả khoảng 2–4 giờ. Ngoài ra, thuốc cũng được sử dụng trước khi vận động mạnh để ngăn ngừa co thắt phế quản do gắng sức.

Dạng bình xịt cầm tay là lựa chọn tiện lợi, nhưng thuốc cũng có thể dùng dạng dung dịch qua máy khí dung để xử trí tại nhà. Tuy nhiên, việc lạm dụng thuốc xịt tác dụng nhanh (sử dụng nhiều hơn hai lần mỗi tuần) là một dấu hiệu cho thấy bệnh hen của chưa được kiểm soát tốt và cần tham khảo bác sĩ để điều chỉnh phác đồ.

1.3. Thuốc xịt giãn phế quản tác dụng chậm

Ngược lại với thuốc tác dụng nhanh, thuốc xịt giãn phế quản tác dụng chậm được dùng để kiểm soát bệnh lâu dài, chứ không phải để cắt cơn cấp tính. Các loại thuốc này có thời gian tác dụng kéo dài từ 12 đến 24 giờ, phù hợp cho việc điều trị duy trì và kiểm soát các triệu chứng hen hoặc COPD ở mức độ trung bình đến nặng.

Thuốc tác dụng chậm thường được chỉ định sử dụng kết hợp với corticoid dạng hít để điều trị hen phế quản. Hầu hết các loại thuốc này được dùng hai lần mỗi ngày. Tuy nhiên, do thời gian khởi phát tác dụng chậm, nhóm thuốc này không thích hợp để sử dụng trong các cơn hen cấp tính.

2. Các loại thuốc xịt giãn phế quản thường gặp

2.1. Nhóm thuốc Beta 2-agonists có tác dụng ngắn và dài

Beta 2-agonists được chia thành 2 loại: tác dụng ngắn (SABA) và tác dụng dài (LABA).

– SABA: giúp mở nhanh đường thở, giảm tức ngực và khó thở chỉ trong 15-20 phút, hiệu quả kéo dài 4-6 giờ. Ngoài việc dùng khi lên cơn hen, SABA còn được khuyên dùng trước khi tập luyện để phòng ngừa cơn co thắt do vận động

– LABA: dùng 2 lần mỗi ngày để kiểm soát bệnh lâu dài. LABA luôn được khuyến cáo phối hợp với corticosteroid dạng hít để giảm viêm đường thở. Ngoài tác dụng duy trì, LABA cũng có thể hỗ trợ giảm triệu chứng do gắng sức ở một số bệnh nhân.

2.2. Nhóm thuốc kháng cholinergic

Thuốc kháng cholinergic hoạt động bằng cách ngăn chặn acetylcholine, một loại chất dẫn truyền thần kinh khiến cơ đường thở co lại.

– Ipratropium bromide có sẵn ở dạng bình xịt và dung dịch khí dung, có thể sử dụng tới 4 lần một ngày.

– Tiotropium bromide có dạng bình xịt, có thể dùng một lần hoặc bốn lần mỗi ngày tùy theo chỉ định của bác sĩ.

Mặc dù không phải là thuốc cắt cơn tác dụng nhanh, các thuốc kháng cholinergic vẫn rất hiệu quả trong việc kiểm soát các triệu chứng hen khó trị.

2.3. Nhóm thuốc theophylline tác dụng dài

Theophylline là thuốc giãn phế quản tác dụng kéo dài, giúp giảm mức độ nghiêm trọng của triệu chứng và cải thiện khả năng hô hấp. Tuy nhiên, thuốc có thể gây tác dụng phụ như buồn nôn, rối loạn nhịp tim, kích thích thần kinh hoặc xuất huyết dạ dày. Người mắc bệnh tuyến giáp, động kinh, bệnh tim hoặc sức khỏe yếu cần đặc biệt thận trọng và chỉ dùng khi có chỉ định rõ ràng từ bác sĩ.

3. Thông tin chú ý khi sử dụng thuốc giãn phế quản

3.1. Khi dùng thuốc xịt giãn phế quản cần lưu ý những điều gì?

Để đảm bảo an toàn và tối ưu hiệu quả khi dùng thuốc xịt giãn phế quản, người bệnh nên thực hiện đúng chỉ dẫn của bác sĩ về cách dùng và liều lượng, vì nếu sử dụng không đúng cách, thuốc có thể gây ra những tác dụng phụ không mong muốn. Trước khi điều trị, hãy thông báo đầy đủ tiền sử bệnh lý như tim mạch, cường giáp, tăng huyết áp hay tiểu đường, vì một số loại thuốc có thể chống chỉ định hoặc cần điều chỉnh liều. Tuyệt đối không tự ý thay đổi loại thuốc, tăng hoặc giảm liều mà chưa có chỉ định y khoa, đồng thời tránh sử dụng các sản phẩm trôi nổi, không rõ nguồn gốc để giảm thiểu rủi ro cho sức khỏe.

3.2. Tác dụng phụ cần biết khi dùng thuốc giãn phế quản

Cũng như các loại thuốc khác, thuốc xịt giãn phế quản có thể gây ra một số tác dụng phụ. Mức độ nghiêm trọng của tác dụng phụ đôi khi phụ thuộc vào liều lượng thuốc, nhưng cũng có thể xuất hiện với liều nhỏ. Các tác dụng phụ có thể khác nhau tùy thuộc vào loại thuốc (nhóm Beta 2-agonists hay kháng cholinergic) và có thể bao gồm: tim đập nhanh, run tay, lo lắng, khô miệng, ho, buồn nôn, đau đầu hoặc giảm kali máu.

Trong một số trường hợp hiếm gặp, thuốc giãn phế quản có thể gây tác dụng ngược lại, làm tình trạng co thắt phế quản trở nên tồi tệ hơn. Nếu gặp bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, người bệnh cần liên hệ ngay với bác sĩ để được xử lý kịp thời

Thuốc xịt giãn phế quản đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát và điều trị các bệnh hô hấp. Việc hiểu rõ về các loại thuốc xịt, cách dùng và những lưu ý quan trọng sẽ giúp người bệnh sử dụng thuốc an toàn và hiệu quả hơn. Bên cạnh việc dùng thuốc, người bệnh nên duy trì lối sống lành mạnh, tránh tác nhân kích phát (khói thuốc, bụi, hóa chất), tập luyện nhẹ nhàng và tái khám định kỳ để kiểm soát bệnh hiệu quả.