Phòng ngừa đột quỵ nhờ những thói quen đơn giản

Trong những năm gần đây, tỷ lệ người mắc và tử vong do đột quỵ tại Việt Nam ngày càng tăng, gây ra những hệ lụy nghiêm trọng cho sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng phần lớn các trường hợp có thể tránh được nếu chúng ta áp dụng những thay đổi tích cực trong sinh hoạt hằng ngày. Việc ngừa đột quỵ không nhất thiết phải bắt đầu từ những biện pháp y tế phức tạp, mà đôi khi chỉ cần duy trì một số thói quen đơn giản, lành mạnh. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về nguyên nhân, yếu tố nguy cơ và những bí quyết phòng tránh đột quỵ hiệu quả để bảo vệ bản thân cũng như những người thân yêu.

1. Hiểu đúng về đột quỵ và tầm quan trọng của việc phòng ngừa

1.1. Đột quỵ là gì?

Đột quỵ (hay tai biến mạch máu não) là tình trạng não bị tổn thương do nguồn máu cung cấp bị gián đoạn hoặc giảm đột ngột, khiến tế bào não không nhận đủ oxy và dưỡng chất. Trong vài phút, tế bào não có thể chết, gây ra những hậu quả nghiêm trọng về vận động, nhận thức, thậm chí đe dọa tính mạng.

1.2. Vì sao cần ngừa đột quỵ từ sớm?

Không phải ai cũng biết rằng hơn 80% trường hợp đột quỵ có thể phòng ngừa nếu kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ. Việc ngừa đột quỵ từ sớm không chỉ giảm tỷ lệ mắc bệnh mà còn giúp tăng khả năng phục hồi nếu chẳng may gặp phải. Đặc biệt, khi đã từng bị đột quỵ, nguy cơ tái phát sẽ cao hơn gấp nhiều lần.

2. Các yếu tố nguy cơ gây đột quỵ cần biết

2.1. Yếu tố không thể thay đổi

Một số yếu tố nguy cơ của đột quỵ gắn liền với đặc điểm sinh học và di truyền, chúng ta không thể tác động nhưng cần nhận biết để chủ động phòng ngừa. Trong đó, tuổi tác là yếu tố quan trọng, các thống kê cho thấy nguy cơ đột quỵ tăng dần sau tuổi 55 do hệ mạch máu dần lão hóa, mất đi sự đàn hồi. Giới tính cũng ảnh hưởng đến khả năng mắc bệnh, nam giới thường có tỷ lệ mắc cao hơn ở tuổi trung niên, trong khi phụ nữ sau mãn kinh lại dễ bị đột quỵ do giảm hormone estrogen bảo vệ tim mạch.

Ngoài ra, tiền sử gia đình cũng đóng vai trò đáng kể, nếu cha mẹ hoặc anh chị từng bị đột quỵ hay mắc bệnh tim mạch, con cháu có nguy cơ mắc bệnh cao hơn do sự di truyền về cấu trúc mạch máu và chuyển hóa. Một số nghiên cứu còn cho thấy người châu Á có tỷ lệ đột quỵ cao hơn, liên quan đến đặc điểm sinh lý và thói quen ăn uống.

Dù không thể thay đổi, việc hiểu rõ những yếu tố này giúp mỗi người nâng cao ý thức, tăng cường thăm khám định kỳ và chủ động điều chỉnh lối sống để giảm rủi ro tiềm ẩn.

2.2. Yếu tố có thể thay đổi

Khác với nhóm trên, các yếu tố nguy cơ có thể thay đổi lại chiếm phần lớn trong các ca đột quỵ và hoàn toàn có thể kiểm soát được bằng lối sống lành mạnh. Trong đó, huyết áp cao được xem là nguyên nhân gây đột quỵ hàng đầu vì tình trạng này làm mạch máu yếu đi, dễ vỡ hoặc tắc nghẽn. Tiểu đường và rối loạn mỡ máu cũng góp phần thúc đẩy xơ vữa động mạch, tăng khả năng hình thành cục máu đông.

Trong khi đó, thừa cân, béo phì gây áp lực lớn lên tim mạch và làm tăng nguy cơ các bệnh đi kèm. Những thói quen xấu như hút thuốc lá, uống nhiều rượu bia hay lối sống ít vận động đều làm máu lưu thông kém, tim mạch suy yếu và nguy cơ đột quỵ tăng lên đáng kể. Stress và mất ngủ kéo dài cũng là yếu tố quan trọng gây ảnh hưởng xấu đến huyết áp và hệ thần kinh.

Tuy nhiên chỉ cần thay đổi từng thói quen nhỏ như ăn uống hợp lý, tập thể dục đều đặn, bỏ thuốc lá và ngủ đủ giấc, chúng ta có thể giảm đáng kể nguy cơ đột quỵ và bảo vệ sức khỏe lâu dài.

3. Các phương pháp ngăn ngừa đột quỵ một cách hiệu quả

3.1 Thói quen ăn uống giúp ngừa đột quỵ

Các loại rau quả giàu chất xơ, vitamin, khoáng chất và chất chống oxy hóa giúp bảo vệ thành mạch máu, giảm cholesterol và hỗ trợ tuần hoàn máu tốt hơn. Vì vậy, ăn nhiều rau xanh và trái cây có thể đẩy lùi các yếu tố nguy cơ đột quỵ.

Ăn nhiều muối dễ dẫn đến huyết áp cao – yếu tố nguy cơ hàng đầu gây đột quỵ. Giảm lượng muối, đường và chất béo bão hòa trong khẩu phần hằng ngày sẽ giúp giảm áp lực lên tim và mạch máu.

Ngoài ra, việc bổ sung thực phẩm tốt cho tim mạch như cá béo (cá hồi, cá thu), các loại hạt, dầu oliu và ngũ cốc nguyên cám giúp giảm viêm, ổn định mạch máu và ngừa hình thành mảng xơ vữa.

3.2 Thực hiện lối sống lành mạnh để bảo vệ não bộ

Thừa cân khiến tim phải làm việc quá sức và dễ dẫn tới tiểu đường, tăng huyết áp – các yếu tố làm tăng nguy cơ đột quỵ. Duy trì chỉ số BMI hợp lý sẽ giúp cơ thể khỏe mạnh lâu dài.

Nguyên tắc 4 – 0 – 5 thường được áp dụng gồm:

– 0 thuốc lá, 0 rượu bia quá mức

– 4 nhóm thực phẩm: rau củ quả, ngũ cốc nguyên cám, protein lành mạnh, chất béo tốt

– 5 ngày vận động mỗi tuần, tối thiểu 30 phút/ngày, với các bộ môn như đi bộ, bơi lội, đạp xe hoặc yoga cũng có thể cải thiện huyết áp, tăng tuần hoàn máu và ngừa đột quỵ.

Ngoài ra, cần ngủ đủ giấc và quản lý tốt cảm xúc, tránh căng thẳng. Bởi thiếu ngủ và stress kéo dài sẽ gây rối loạn hormone, tăng áp lực máu và làm tổn thương mạch máu. Thư giãn bằng việc thiền, đọc sách hoặc nghe nhạc là những cách đơn giản giúp bạn cân bằng tinh thần.

3.3 Kiểm soát các bệnh lý nền và thăm khám định kỳ để ngừa đột quỵ

Huyết áp cao là “kẻ giết người thầm lặng” và là nguyên nhân hàng đầu gây đột quỵ. Do đó, đo huyết áp định kỳ, uống thuốc theo chỉ dẫn và duy trì chế độ ăn uống hợp lý là biện pháp phòng tránh đột quỵ hiệu quả.

Việc tuân thủ chế độ dinh dưỡng, luyện tập và dùng thuốc đều đặn sẽ giúp kiểm soát các chỉ số mỡ máu, đường huyết ở mức an toàn.

Bên cạnh đó, việc thăm khám định kỳ giúp phát hiện các yếu tố nguy cơ như hẹp động mạch cảnh, rối loạn nhịp tim, tăng huyết áp… từ đó can thiệp sớm trước khi xảy ra đột quỵ. Các phương pháp chẩn đoán hình ảnh chuyên sâu như siêu âm Doppler mạch máu, chụp CT hoặc MRI não giúp bác sĩ đánh giá tình trạng tuần hoàn máu não và cấu trúc mạch máu, hỗ trợ việc lập kế hoạch phòng ngừa cá nhân hóa.

Đột quỵ là bệnh lý nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể phòng tránh nếu chúng ta chủ động thay đổi lối sống và kiểm soát các yếu tố nguy cơ. Từ việc điều chỉnh chế độ ăn uống, duy trì vận động, quản lý stress cho đến thói quen khám sức khỏe định kỳ, mỗi bước nhỏ đều góp phần vào bức tường phòng vệ vững chắc cho não bộ. Ngay hôm nay, hãy bắt đầu xây dựng những thói quen đơn giản để ngừa đột quỵ, bảo vệ sức khỏe bản thân và người thân yêu, vì một cuộc sống dài lâu, trọn vẹn.