Cảnh báo: Người mất ngủ thường xuyên có nguy cơ bị đột quỵ

Người mất ngủ thường xuyên không chỉ đối mặt với sự mệt mỏi, giảm tập trung và suy giảm hiệu suất làm việc, mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ sức khỏe nghiêm trọng, trong đó có đột quỵ. Nhiều nghiên cứu y học đã chỉ ra mối liên hệ chặt chẽ giữa tình trạng mất ngủ kéo dài và sự gia tăng nguy cơ hình thành cục máu đông, tăng huyết áp, rối loạn nhịp tim – những yếu tố có thể dẫn đến đột quỵ. Việc chủ quan với giấc ngủ có thể khiến bạn phải trả giá đắt bằng sức khỏe và tính mạng. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về mối nguy hiểm này, nguyên nhân, cơ chế tác động và các giải pháp bảo vệ bản thân.

1. Mối liên hệ giữa mất ngủ và đột quỵ

1.1 Thực trạng người mất ngủ dễ bị đột quỵ

Một nghiên cứu của Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA) cho thấy, những người ngủ ít hơn 6 tiếng mỗi đêm có nguy cơ đột quỵ cao hơn 4 lần so với người ngủ đủ giấc. Tình trạng mất ngủ mạn tính cũng được chứng minh liên quan đến tỷ lệ tử vong cao hơn do bệnh lý tim mạch và đột quỵ.

Ở những người mất ngủ thường xuyên, cơ thể sẽ không có đủ thời gian để tái tạo và phục hồi. Thiếu ngủ gây rối loạn hệ thần kinh tự chủ, làm tăng hoạt động của hệ giao cảm, từ đó làm tăng nhịp tim và huyết áp. Khi huyết áp cao kéo dài, thành mạch máu bị tổn thương, dễ dẫn đến xơ vữa và hình thành cục máu đông – nguyên nhân chính gây ra đột quỵ. Ngoài ra, thiếu ngủ còn làm tăng nồng độ cortisol, một loại hormone gây stress, làm mạch máu co lại và giảm lưu thông máu lên não.

1.2 Cơ chế sinh học của mất ngủ ảnh hưởng đến não bộ

Giấc ngủ là giai đoạn não bộ thực hiện quá trình dọn dẹp các chất độc hại tích tụ trong ngày, như beta-amyloid. Khi một người bị mất ngủ kéo dài, các chất này tồn đọng, làm suy giảm chức năng thần kinh và khả năng điều hòa tuần hoàn não. Hơn nữa, mất ngủ còn ảnh hưởng đến hệ miễn dịch, khiến cơ thể dễ viêm nhiễm mạch máu, góp phần gia tăng nguy cơ tắc nghẽn động mạch não.

2. Nguyên nhân khiến mất ngủ trở thành yếu tố nguy cơ đột quỵ

2.1 Ảnh hưởng đến huyết áp và tim mạch

Người mất ngủ thường có chỉ số huyết áp ban đêm không giảm, thậm chí cao hơn so với ban ngày. Điều này khiến hệ tim mạch phải hoạt động liên tục, làm tăng áp lực lên thành mạch và gia tăng nguy cơ xuất huyết não hoặc nhồi máu não.

2.2 Gây rối loạn nhịp sinh học

Cơ thể con người hoạt động theo một đồng hồ sinh học gọi là nhịp sinh học. Mất ngủ phá vỡ chu kỳ này, dẫn đến rối loạn tiết hormone như melatonin, cortisol và adrenaline. Sự mất cân bằng hormone ảnh hưởng trực tiếp đến huyết áp, đường huyết và khả năng đông máu – những yếu tố quan trọng trong cơ chế hình thành đột quỵ.

2.3 Liên quan đến rối loạn tâm lý

Căng thẳng, lo âu và trầm cảm là nguyên nhân phổ biến của mất ngủ, đồng thời cũng là yếu tố làm tăng nguy cơ đột quỵ. Khi trạng thái tâm lý bất ổn kéo dài, cơ thể liên tục trong tình trạng “báo động”, dễ dẫn tới tăng huyết áp và tổn thương mạch máu.

3. Dấu hiệu cảnh báo mất ngủ nguy hiểm

3.1 Người mất ngủ kèm theo mệt mỏi ban ngày

Mất ngủ không đơn thuần là khó đi vào giấc ngủ, mà còn bao gồm tình trạng tỉnh giấc nhiều lần, ngủ không sâu và thức dậy sớm. Nếu kèm theo cảm giác uể oải, buồn ngủ ban ngày, giảm tập trung, đây có thể là dấu hiệu sức khỏe đã bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

3.2 Mất ngủ kéo dài trên 3 tháng

Mất ngủ cấp tính thường xuất hiện khi thay đổi môi trường sống hoặc chịu áp lực công việc. Tuy nhiên, nếu tình trạng này kéo dài trên 3 tháng, bạn có thể đang mắc mất ngủ mạn tính – một yếu tố nguy cơ cao cho các biến chứng tim mạch, trong đó có đột quỵ.

4. Hậu quả lâu dài của mất ngủ đối với sức khỏe

Bên cạnh nguy cơ đột quỵ, mất ngủ kéo dài còn có thể gây suy giảm chức năng nhận thức. Não bộ thiếu thời gian nghỉ ngơi sẽ hoạt động kém hiệu quả, dẫn đến giảm trí nhớ, khó tập trung và phản ứng chậm. Về lâu dài, nguy cơ mắc bệnh Alzheimer và các bệnh thoái hóa thần kinh khác cũng tăng cao.

Ngoài ra, mất ngủ thường xuyên có thể gây ảnh hưởng xấu đến việc kiểm soát đường huyết, làm tăng nguy cơ tiểu đường type 2 – một yếu tố nguy cơ gián tiếp của đột quỵ.

5. Giải pháp cải thiện giấc ngủ và phòng ngừa đột quỵ

5.1 Xây dựng thói quen ngủ lành mạnh và khoa học

Người mất ngủ nên cố gắng đi ngủ và thức dậy vào cùng một khung giờ mỗi ngày, kể cả cuối tuần. Tránh sử dụng thiết bị điện tử ít nhất 30 phút trước khi ngủ để giảm ánh sáng xanh ảnh hưởng đến quá trình sản xuất melatonin.

5.2 Cải thiện chế độ dinh dưỡng để hỗ trợ giấc ngủ

Bữa tối nên nhẹ nhàng, hạn chế đồ cay nóng, nhiều dầu mỡ hoặc chứa caffeine. Bạn có thể bổ sung các thực phẩm giàu tryptophan như sữa ấm, chuối, yến mạch để hỗ trợ não bộ sản xuất serotonin và melatonin.

5.3 Thư giãn tinh thần trước khi ngủ rất quan trọng

Các phương pháp như thiền, hít thở sâu, nghe nhạc nhẹ hoặc đọc sách có thể giúp cơ thể thư giãn, dễ dàng đi vào giấc ngủ hơn. Đối với người mất ngủ lâu ngày, có thể cần tư vấn tâm lý hoặc trị liệu chuyên sâu.

Nếu thấy mất ngủ đi kèm đau ngực, hồi hộp, khó thở hoặc huyết áp tăng cao bất thường bạn cần đến cơ sở y tế ngay để được kiểm tra và loại trừ nguy cơ đột quỵ. Khi đã áp dụng các biện pháp vệ sinh giấc ngủ nhưng tình trạng vẫn không cải thiện, người mất ngủ cần được thăm khám để xác định nguyên nhân tiềm ẩn như bệnh tuyến giáp, rối loạn lo âu hay trầm cảm.

Mất ngủ không chỉ ảnh hưởng đến tinh thần và chất lượng cuộc sống, mà còn là yếu tố nguy hiểm dẫn đến đột quỵ. Người mất ngủ thường xuyên cần nhận thức rõ rủi ro này để chủ động điều chỉnh lối sống, cải thiện giấc ngủ và kiểm soát các yếu tố nguy cơ tim mạch. Giấc ngủ đủ và chất lượng chính là “liều thuốc” tự nhiên giúp bảo vệ não bộ và trái tim, giảm thiểu khả năng xảy ra những biến cố y khoa nghiêm trọng.