Bệnh đột quỵ và dấu hiệu cần đặc biệt lưu ý
Bệnh đột quỵ là một trong những căn bệnh có nguy cơ hàng đầu gây tử vong và tàn phế trên toàn thế giới. Bệnh thường xảy ra đột ngột, không báo trước và để lại nhiều hậu quả nặng nề cho sức khỏe cũng như chất lượng cuộc sống. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu cảnh báo đột quỵ có vai trò vô cùng quan trọng, giúp người bệnh được cấp cứu và điều trị kịp thời, giảm thiểu tối đa biến chứng.
1. Nguyên nhân gây đột quỵ
1.1. Yếu tố ngoài
– Tuổi tác: Nguy cơ đột quỵ sẽ tăng dần theo từng độ tuổi. Sau 55 tuổi, cứ mỗi thập kỷ, khả năng mắc bệnh lại tăng gấp đôi.
– Giới tính: Nam giới thường có tỷ lệ bị đột quỵ cao hơn nữ giới.
– Tiền sử gia đình: Nếu trong gia đình có người từng bị bệnh đột quỵ, nguy cơ mắc bệnh ở thế hệ sau cũng cao hơn.
– Chủng tộc: Một số nghiên cứu cho thấy, người Mỹ gốc Phi có nguy cơ đột quỵ cao gần gấp đôi so với người da trắng.
1.2. Yếu tố bệnh lý và sức khỏe tác động đến bệnh đột quỵ
– Tiền sử bệnh đột quỵ: Người từng trải qua cơn đột quỵ trước đó có khả năng tái phát, đặc biệt trong vài tháng đầu. Nguy cơ này tồn tại trong khoảng 5 năm rồi giảm dần.
– Đái tháo đường: Bệnh tiểu đường làm tổn hại đến mạch máu, làm tăng nguy cơ xuất hiện cục máu đông gây tắc nghẽn não.
– Tim mạch: Các bệnh lý như rung nhĩ, bệnh van tim, suy tim… đều làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông dẫn đến đột quỵ.
– Tăng huyết áp: Huyết áp cao từ đó sẽ gây áp lực lớn lên thành động mạch, làm mạch dễ bị tổn thương hơn hoặc gây ra vỡ, đồng thời tạo điều kiện cho máu đông xuất hiện.
– Rối loạn mỡ máu: Cholesterol dư thừa bám vào thành mạch tạo mảng xơ vữa, thu hẹp hoặc tắc nghẽn dòng chảy của máu lên não.
– Thừa cân, béo phì: Trọng lượng cơ thể quá mức dễ kéo theo cao huyết áp, mỡ máu, tiểu đường – những yếu tố nguy cơ hàng đầu của đột quỵ.
1.3. Lối sống và thói quen xấu có thể dẫn đến bệnh đột quỵ
– Hút thuốc lá: Người hút thuốc có nguy cơ bệnh đột quỵ gấp đôi so với người không hút. Khói thuốc làm hỏng thành mạch, thúc đẩy xơ vữa động mạch và khiến tim phải hoạt động quá tải.
– Chế độ ăn uống không hợp lý: Ăn quá nhiều chất béo, đồ ăn nhanh, đường và ít rau xanh có thể gây cao huyết áp, mỡ máu, tiểu đường.
– Ít vận động: Lối sống thụ động làm tăng nguy cơ thừa cân, béo phì và các bệnh lý tim mạch.
– Rượu bia và chất kích thích: Uống nhiều rượu, lạm dụng chất kích thích cũng làm tăng khả năng xảy ra bệnh đột quỵ.
2. Dấu hiệu nhận biết đột quỵ
Triệu chứng của đột quỵ thường xuất hiện bất ngờ, có thể thoáng qua trong vài phút rồi biến mất, nhưng cũng có thể tái phát nhiều lần. Một số biểu hiện gồm:
– Suy giảm sức lực đột ngột: Cơ thể trở nên mệt lả, mất năng lượng, khuôn mặt bị tê rần, một bên mặt có thể xệ xuống khiến nụ cười bị lệch.
– Rối loạn vận động: Người bệnh khó hoặc không thể di chuyển tay chân, thậm chí bị liệt nửa người. Dấu hiệu đặc trưng là khi thử nâng hai tay cùng lúc, bệnh nhân không thể giữ cả hai cánh tay giơ lên quá đầu.
– Khó khăn trong giao tiếp: Giọng nói đột ngột thay đổi, nói ngọng, phát âm rời rạc hoặc không rõ chữ. Bạn có thể kiểm tra bằng cách cho người bệnh lặp lại một câu đơn giản, nếu không lặp lại được thì có nguy cơ cao đang trong cơn đột quỵ.
– Mất cân bằng và chóng mặt: Đột ngột hoa mắt, choáng váng, đi đứng loạng choạng, khả năng phối hợp các động tác suy giảm rõ rệt.
– Thay đổi thị lực: Nhìn mờ, thị lực giảm sút, thậm chí mất khả năng quan sát ở một hoặc cả hai mắt.
– Đau đầu dữ dội: Cơn đau đầu xuất hiện rất nhanh, dữ dội bất thường, có thể kèm theo buồn nôn hoặc nôn ói.
3. Cách phòng ngừa hiệu quả bệnh đột quỵ bạn nên biết
Đột quỵ thường liên quan đến các bệnh lý nền như tim mạch, tiểu đường hay rối loạn mỡ máu. Vì vậy, việc thay đổi lối sống, duy trì chế độ ăn uống khoa học và theo dõi sức khỏe định kỳ là những giải pháp quan trọng để hạn chế nguy cơ xảy ra bệnh.
3.1. Chế độ dinh dưỡng
Thực đơn hằng ngày có ảnh hưởng trực tiếp đến sự hình thành và tiến triển của nhiều bệnh lý gây bệnh đột quỵ. Một số chế độ ăn hợp lý sẽ góp phần bảo vệ mạch máu và tim mạch:
– Tăng cường rau xanh, trái cây, các loại hạt, ngũ cốc nguyên cám.
– Ưu tiên bổ sung protein từ thịt trắng, cá, hải sản, trứng thay cho thịt đỏ.
– Giảm thiểu thực phẩm chiên rán, đồ ăn nhanh, các món nhiều chất béo bão hòa.
– Hạn chế bánh kẹo ngọt, nước uống chứa nhiều đường.
– Uống đủ nước mỗi ngày, có thể kết hợp nước ép trái cây tươi hoặc sữa hạt.
3.2. Duy trì vận động thể chất
Hoạt động thể lực giúp máu lưu thông tốt hơn, tim khỏe mạnh và ổn định huyết áp. Nên dành khoảng 30 phút mỗi ngày, ít nhất 4 buổi/tuần để đi bộ nhanh, đạp xe, bơi lội hoặc các bài tập phù hợp với thể trạng.
3.3. Giữ ấm cơ thể khi trời lạnh
Nhiệt độ thấp dễ khiến huyết áp tăng cao, làm tăng áp lực lên thành mạch máu. Đặc biệt vào thời điểm giao mùa hoặc mùa đông, cần chú ý giữ ấm, nhất là ở người lớn tuổi hoặc người có bệnh nền.
3.4. Nói không với thuốc lá
Thuốc lá là yếu tố nguy cơ hàng đầu gây ra đột quỵ và nhiều bệnh mạn tính khác. Việc bỏ thuốc không chỉ tốt cho sức khỏe bản thân mà còn bảo vệ người xung quanh khỏi tác hại của khói thuốc. Theo nghiên cứu, sau 2 – 5 năm ngừng hút, nguy cơ đột quỵ gần như tương đương với người chưa từng hút thuốc.
3.5. Thăm khám sức khỏe định kỳ
Khám sức khỏe định kỳ sẽ giúp nhiều người phát hiện sớm các yếu tố nguy cơ như tăng huyết áp, tiểu đường hay rối loạn mỡ máu để có biện pháp điều trị kịp thời. Đặc biệt, những người có tiền sử đột quỵ hoặc đang mắc bệnh lý tim mạch – chuyển hóa càng cần theo dõi sát sao để phòng ngừa biến chứng.
Như vậy, bệnh đột quỵ là tình trạng nguy hiểm, có thể cướp đi tính mạng hoặc để lại di chứng suốt đời nếu không được phát hiện sớm và đưa đến cơ sở y tế để được xử trí kịp thời. Việc nắm rõ những dấu hiệu cần đặc biệt lưu ý sẽ giúp bạn chủ động bảo vệ bản thân và người thân trước nguy cơ đột quỵ. Bên cạnh đó, duy trì lối sống lành mạnh, kiểm soát tốt các bệnh lý nền như tăng huyết áp, tiểu đường, rối loạn mỡ máu cũng là chìa khóa trong phòng ngừa đột quỵ. Đừng chủ quan trước bất kỳ triệu chứng bất thường nào, bởi chỉ một phút chần chừ có thể phải trả giá bằng cả cuộc đời.
