Cách kiểm tra thoái hóa khớp gối và phương pháp điều trị

Việc kiểm tra thoái hóa khớp gối đóng vai trò quan trọng trong chẩn đoán sớm và xây dựng phác đồ điều trị hiệu quả. Bệnh thoái hóa khớp gối thường tiến triển âm thầm, khiến người bệnh chỉ phát hiện khi khớp đã bị tổn thương đáng kể. Nhận biết sớm các dấu hiệu và áp dụng phương pháp kiểm tra phù hợp sẽ giúp bác sĩ xác định mức độ thoái hóa, nguyên nhân gây bệnh và lựa chọn hướng điều trị tối ưu. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ các cách kiểm tra tình trạng khớp gối và những phương pháp điều trị phổ biến hiện nay.

1. Đặc điểm và nguyên nhân thoái hóa khớp gối

1.1. Khái niệm và đặc điểm của thoái hóa khớp gối

Thoái hóa khớp gối là tình trạng sụn khớp và xương dưới sụn bị bào mòn theo thời gian, làm giảm khả năng vận động và gây đau nhức. Đây là một bệnh lý mạn tính thường gặp ở người trung niên và cao tuổi, nhưng ngày càng phổ biến ở người trẻ do lối sống ít vận động hoặc chấn thương thể thao.

1.2. Nguyên nhân dẫn đến thoái hóa khớp gối

Nguyên nhân của thoái hóa khớp gối có thể đến từ quá trình lão hóa tự nhiên, chấn thương, thừa cân hoặc các bệnh lý viêm khớp. Ngoài ra, di truyền và các yếu tố nghề nghiệp cũng ảnh hưởng đáng kể đến nguy cơ mắc bệnh.

2. Các cách kiểm tra thoái hóa khớp gối

2.1. Khám lâm sàng để kiểm tra thoái hóa khớp gối

Thông thường, các bác sĩ sẽ quan sát dáng đi, kiểm tra khả năng vận động và xác định điểm đau quanh khớp. Việc kiểm tra này giúp đánh giá mức độ cứng khớp, tình trạng sưng tấy hoặc biến dạng khớp gối.

2.2. Chụp X-quang

Chụp X-quang là phương pháp phổ biến để kiểm tra thoái hóa khớp gối. Hình ảnh X-quang cho thấy những dấu hiệu điển hình của bệnh như khe khớp bị thu hẹp, gai xương hoặc biến dạng xương dưới sụn.

2.3. Chụp cộng hưởng từ (MRI)

MRI cho phép quan sát rõ hơn cấu trúc sụn, dây chằng và mô mềm quanh khớp. Phương pháp này hữu ích trong trường hợp cần đánh giá tổn thương ở giai đoạn sớm khi X-quang chưa phát hiện rõ.

2.4. Siêu âm kiểm tra thoái hóa khớp gối

Siêu âm giúp kiểm tra dịch khớp, phát hiện tình trạng viêm hoặc tổn thương mô mềm. Đây là phương pháp chẩn đoán các bệnh lý an toàn, không xâm lấn và có thể thực hiện nhiều lần.

2.5. Xét nghiệm dịch khớp

Bác sĩ có thể chọc hút dịch khớp để phân tích, loại trừ nguyên nhân viêm khớp do gout, nhiễm trùng hay bệnh lý khác.

3. Cách đánh giá mức độ thoái hóa của khớp gối

3.1. Phân loại theo thang điểm Kellgren – Lawrence

Kết quả kiểm tra thoái hóa khớp gối thường được đánh giá theo thang điểm này, chia từ độ 1 đến độ 4, dựa trên hình ảnh X-quang và biểu hiện lâm sàng. Theo đó độ 1 là thoái hóa nhẹ, chưa ảnh hưởng nhiều đến vận động. Độ 4 là thoái hóa nặng, khe khớp gần như mất hoàn toàn, gây đau liên tục.

3.2. Đánh giá dựa trên chức năng vận động

Ngoài hình ảnh học, bác sĩ sẽ đo lường khả năng gập – duỗi gối, thời gian đứng lên hoặc đi lại để xác định ảnh hưởng của bệnh đến sinh hoạt hàng ngày.

4. Phương pháp điều trị khớp gối bị thoái hoá

4.1. Điều trị không dùng thuốc

– Vật lý trị liệu: Các bài tập kéo giãn, tăng sức mạnh cơ đùi và cải thiện độ linh hoạt của khớp giúp giảm đau và cải thiện vận động. Có thể kết hợp với chườm nóng, chườm lạnh để giảm sưng viêm.

– Thay đổi lối sống: Người bệnh nên giảm cân nếu thừa cân, hạn chế các hoạt động gây áp lực mạnh lên khớp gối như leo cầu thang nhiều, chạy nhảy quá sức. Chế độ dinh dưỡng giàu canxi, vitamin D và omega-3 giúp bảo vệ sụn khớp.

4.2. Điều trị bằng thuốc

Paracetamol, NSAID hoặc các thuốc bôi ngoài da có thể giúp giảm triệu chứng đau nhức. Tuỳ theo từng giai đoạn bệnh, các bác sĩ sẽ chỉ định thuốc phù hợp cho bệnh nhân để hạn chế tác dụng phụ.

Tiêm corticoid hoặc acid hyaluronic vào khớp cũng có thể giúp giảm viêm và bôi trơn khớp trong thời gian ngắn, cải thiện khả năng vận động.

4.3. Điều trị ngoại khoa

Khi điều trị nội khoa không mang lại hiệu quả, các phương pháp phẫu thuật như nội soi khớp, thay khớp gối nhân tạo có thể được sử dụng để loại bỏ mảnh sụn vỡ hoặc sửa chữa cấu trúc khớp giúp bệnh nhân lấy lại khả năng vận động và giảm đau lâu dài. Tuỳ mức độ thoái hóa trung bình hay nặng, các phương pháp này sẽ được áp dụng phù hợp.

5. Phòng ngừa hiệu quả và theo dõi tình trạng khớp gối sau điều trị

5.1. Tái khám định kỳ

Việc tái khám định kỳ đóng vai trò then chốt trong quá trình quản lý thoái hóa khớp gối. Bởi sau khi đã trải qua điều trị bằng thuốc, vật lý trị liệu hay phẫu thuật, khớp gối vẫn có nguy cơ tái phát hoặc tiến triển nặng hơn nếu không được theo dõi sát sao.

Thông thường, bệnh nhân nên quay lại bệnh viện sau mỗi 3 – 6 tháng để bác sĩ đánh giá tình trạng khớp qua thăm khám lâm sàng và các phương pháp chẩn đoán hình ảnh cần thiết như X-quang hoặc MRI. Nhờ đó, bác sĩ có thể kịp thời điều chỉnh phác đồ điều trị, thay đổi liều thuốc, bổ sung các bài tập phục hồi hoặc tư vấn thêm về chế độ sinh hoạt.

Ngoài ra, việc tái khám còn giúp phát hiện sớm các biến chứng tiềm ẩn như biến dạng khớp, tràn dịch khớp hay viêm tái phát, từ đó tránh được nguy cơ phải can thiệp ngoại khoa phức tạp hơn.

5.2. Duy trì chế độ luyện tập hợp lý cho khớp gối

Tập luyện đều đặn, đúng cách là yếu tố quan trọng để duy trì chức năng khớp gối sau điều trị. Người bệnh nên ưu tiên các bài tập nhẹ nhàng, ít gây áp lực lên khớp như đi bộ trên nền phẳng, đạp xe tại chỗ hoặc bơi lội. Những hoạt động này giúp tăng cường sức mạnh cơ bắp quanh khớp gối, cải thiện độ linh hoạt và giảm nguy cơ cứng khớp.

Tuy nhiên, cần tránh các môn thể thao có cường độ cao, gây va chạm mạnh hoặc xoắn vặn khớp như bóng đá, tennis hay chạy bộ đường dài. Việc tập luyện quá sức có thể khiến khớp tổn thương nặng thêm, làm giảm hiệu quả điều trị.

Ngoài việc tập luyện, người bệnh có thể kết hợp thêm các phương pháp hỗ trợ như yoga, dưỡng sinh hay các bài tập kéo giãn đơn giản tại nhà để tăng tuần hoàn máu và giảm áp lực lên khớp. Điều quan trọng là phải duy trì thói quen này lâu dài, tập luyện vừa sức và lắng nghe cơ thể, dừng lại khi thấy khớp có dấu hiệu đau bất thường.

Kiểm tra thoái hóa khớp gối là bước không thể bỏ qua để phát hiện sớm và điều trị kịp thời, tránh để bệnh tiến triển gây hạn chế vận động nghiêm trọng. Việc kết hợp nhiều phương pháp chẩn đoán, lựa chọn phác đồ điều trị phù hợp và duy trì lối sống lành mạnh sẽ giúp bảo vệ khớp gối lâu dài, mang lại chất lượng cuộc sống tốt hơn cho người bệnh.