Ợ nóng trào ngược acid là một hiện tượng thường gặp ở nhiều người, đặc biệt sau bữa ăn. Cảm giác nóng rát từ vùng ngực lên cổ họng không chỉ gây khó chịu mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống nếu kéo dài. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về ợ nóng trào ngược acid, nguyên nhân, cách chẩn đoán và phương pháp điều trị hiệu quả.
Menu xem nhanh:
1. Ợ nóng trào ngược acid là gì?
Ợ nóng trào ngược acid xảy ra khi dịch vị dạ dày và các enzym tiêu hóa, chảy ngược từ dạ dày lên thực quản. Do thực quản không có lớp màng bảo vệ giống dạ dày, acid sẽ gây ra cảm giác nóng rát còn gọi là ợ nóng. Trào ngược này thường xuất hiện sau khi ăn, đặc biệt là khi bạn nằm hoặc cúi xuống.
Biểu hiện phổ biến của ợ nóng trào ngược acid có thể kể đến:
– Cảm giác nóng rát vùng ngực: Triệu chứng điển hình là cảm giác nóng rát sau xương ức, đôi khi kéo dài lên cổ họng.
– Khó nuốt: Acid có thể làm viêm và sưng tấy thực quản, gây khó khăn khi nuốt.
Ợ nóng trào ngược acid gây ra nhiều biểu hiện phiền toái đến con người
– Ợ hơi, ợ chua: Người bị trào ngược acid thường hay ợ hơi, kèm theo vị chua trong miệng.
– Ho mãn tính: Trào ngược acid có thể gây kích thích dây thần kinh ho, dẫn đến ho mãn tính, đặc biệt vào ban đêm.
– Đau họng hoặc khàn tiếng: Khi acid tiếp xúc với cổ họng và thanh quản, chúng có thể gây kích ứng và viêm nhiễm.
2. Nguyên nhân gây ợ nóng trào ngược acid
Có nhiều nguyên nhân gây ợ nóng và trào ngược acid, chủ yếu liên quan đến cơ thắt thực quản dưới (LES), một cơ nằm giữa thực quản và dạ dày. Khi cơ này hoạt động không đúng cách, nó không đóng kín, cho phép acid từ dạ dày trào ngược lên.
– Thực phẩm và đồ uống: Các loại thực phẩm như cà phê, socola, đồ chiên rán, thực phẩm có nhiều acid (như cam, chanh) có thể gây giãn cơ thắt thực quản.
– Thói quen ăn uống: Ăn quá no, ăn sát giờ đi ngủ hoặc ăn thực phẩm cay nóng cũng làm tăng nguy cơ trào ngược acid.
– Thừa cân, béo phì: Áp lực từ dạ dày tăng lên khi bạn thừa cân có thể đẩy acid ngược lên thực quản.
– Stress và căng thẳng: Tình trạng này có thể làm tăng tiết acid trong dạ dày.
– Các bệnh lý: Thoát vị cơ hoành, một bệnh lý khiến dạ dày chui qua cơ hoành, có thể gây ra trào ngược acid.
3. Cách chẩn đoán ợ nóng trào ngược acid
Chẩn đoán trào ngược acid và ợ nóng thường dựa trên triệu chứng lâm sàng và một số phương pháp kiểm tra y khoa tiêu biểu như sau:
3.1. Nội soi thực quản – dạ dày
Nội soi là phương pháp phổ biến nhất để kiểm tra tình trạng trào ngược acid. Bác sĩ sẽ đưa một ống nội soi qua miệng xuống thực quản và dạ dày để quan sát bên trong. Qua hình ảnh, bác sĩ có thể xác định sự tổn thương của thực quản do acid gây ra.
3.2. Đo pH thực quản 24h chẩn đoán ợ nóng trào ngược acid
Đo pH thực quản 24 giờ là một phương pháp chẩn đoán giúp theo dõi mức độ axit trong thực quản liên tục suốt 24 giờ. Quá trình này giúp đánh giá xem bệnh nhân có bị trào ngược dạ dày thực quản (GERD) hay không và mức độ nghiêm trọng của nó. Phương pháp này được thực hiện bằng cách đưa một ống nhỏ có cảm biến pH qua mũi vào thực quản, hoặc sử dụng một thiết bị không dây gắn vào niêm mạc thực quản.
Bệnh nhân sẽ mang thiết bị này trong suốt 24 giờ để ghi lại các thay đổi của axit. Đo pH thực quản là công cụ hữu ích trong việc xác định mối liên quan giữa trào ngược và các triệu chứng như ợ chua, ợ nóng hoặc ho mãn tính, từ đó giúp bác sĩ đưa ra phác đồ điều trị chính xác.
Đo pH thực quản 24h xác định mối liên quan giữa trào ngược và các triệu chứng như ợ chua, ợ nóng
3.3. Đo áp lực cơ thắt thực quản (HRM)
Đo áp lực cơ thắt thực quản (HRM) là một phương pháp chẩn đoán hiện đại, giúp đánh giá chức năng của thực quản và các cơ vòng thực quản. HRM được thực hiện bằng cách đưa một ống mỏng có cảm biến áp lực vào thực quản thông qua mũi, từ đó ghi lại hoạt động cơ vòng và cơ thực quản trong quá trình nuốt. Kỹ thuật này thường được chỉ định để chẩn đoán các rối loạn vận động thực quản như trào ngược dạ dày thực quản (GERD), khó nuốt, achalasia, hoặc các trường hợp đau ngực không do bệnh lý tim mạch.
HRM cung cấp dữ liệu chi tiết, giúp bác sĩ đánh giá chính xác chức năng của thực quản, từ đó đưa ra phương pháp điều trị phù hợp, đặc biệt khi các triệu chứng không thuyên giảm với các biện pháp điều trị thông thường.
3.4. X-quang thực quản
Phương pháp này giúp phát hiện các bất thường về cấu trúc thực quản, chẳng hạn như thoát vị cơ hoành, qua đó xác định nguyên nhân dẫn đến trào ngược acid.
4. Phương pháp điều trị ợ nóng trào ngược acid
Điều trị ợ nóng trào ngược acid bao gồm thay đổi lối sống, sử dụng thuốc và trong một số trường hợp nặng, có thể cần can thiệp phẫu thuật.
4.1. Thay đổi lối sống
Đối với những trường hợp nhẹ hoặc mới xuất hiện, thay đổi lối sống có thể giúp giảm triệu chứng và ngăn ngừa trào ngược.
– Thay đổi thói quen ăn uống bằng cách giảm các loại thực phẩm gây kích thích như cà phê, rượu, đồ ăn cay, chua và chiên rán, ăn bữa nhỏ, không nằm ngay sau khi ăn.
– Duy trì cân nặng hợp lý: Giảm cân có thể làm giảm áp lực lên dạ dày, giúp giảm trào ngược.
– Nâng cao đầu khi ngủ: Nâng đầu giường cao khoảng 15-20cm giúp ngăn acid chảy ngược lên thực quản khi ngủ.
– Không mặc quần áo quá chật: Áo quần bó sát gây áp lực lên bụng, dễ dẫn đến trào ngược acid.
Bệnh nhân cần giảm các loại thực phẩm gây kích thích như cà phê, rượu, đồ ăn cay,…
4.2. Sử dụng thuốc
Nếu thay đổi lối sống không hiệu quả, bác sĩ có thể kê toa một số loại thuốc để giảm triệu chứng.
– Thuốc kháng acid: Giúp trung hòa acid trong dạ dày, giảm cảm giác nóng rát.
– Thuốc ức chế bơm proton (PPI): Loại thuốc này làm giảm lượng acid do dạ dày sản xuất ra, giúp ngăn ngừa tình trạng trào ngược.
– Thuốc kháng histamin H2: Giúp giảm lượng acid do dạ dày tiết ra, tương tự PPI nhưng có tác dụng nhanh hơn trong thời gian ngắn.
4.3. Phẫu thuật
Trong trường hợp nặng, khi các phương pháp điều trị khác không hiệu quả, bác sĩ có thể đề xuất một số can thiệp ngoại khoa thích hợp để ngăn trào ngược.
Nếu bạn thường xuyên gặp triệu chứng ợ nóng, kéo dài nhiều tuần hoặc kèm theo các triệu chứng như đau ngực, khó nuốt, ho mãn tính hoặc giảm cân không rõ nguyên nhân, hãy đến gặp bác sĩ. Các triệu chứng này có thể là dấu hiệu của bệnh trào ngược dạ dày-thực quản (GERD) hoặc các vấn đề khác nghiêm trọng hơn.
Ợ nóng trào ngược acid không chỉ gây khó chịu mà còn có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời. Việc chẩn đoán và điều trị đúng cách là điều cần thiết để kiểm soát tình trạng này.
