Ợ lên nóng cổ, một triệu chứng thường gặp, có thể gây khó chịu và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Đây có thể là dấu hiệu của những vấn đề liên quan đến hệ tiêu hóa, đặc biệt là trào ngược dạ dày thực quản (GERD). Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về nguyên nhân gây ợ lên nóng cổ, cách chẩn đoán và các phương pháp điều trị hiệu quả để giảm bớt tình trạng này.
Menu xem nhanh:
1. Nguyên nhân gây ợ lên nóng cổ
Ợ lên nóng cổ thường xuất phát từ các vấn đề tiêu hóa, đặc biệt là hiện tượng trào ngược dạ dày. Khi axit dạ dày di chuyển ngược từ dạ dày lên thực quản và cổ họng, nó gây cảm giác nóng rát và khó chịu. Một số nguyên nhân cụ thể có thể dẫn đến hiện tượng này bao gồm:
1.1. Ợ lên nóng cổ do trào ngược dạ dày thực quản (GERD)
GERD là một trong số các nguyên nhân chính gây ợ nóng. Khi cơ vòng thực quản dưới (LES) không đóng chặt hoặc yếu đi, axit từ dạ dày dễ dàng trào ngược lên thực quản, gây ra triệu chứng ợ lên nóng cổ. Axit dạ dày kích thích niêm mạc thực quản, gây cảm giác nóng rát và đôi khi có thể lan tỏa lên cổ họng.
Ợ lên nóng cổ thường xuất phát từ các vấn đề tiêu hóa, đặc biệt là hiện tượng trào ngược dạ dày
1.2. Ăn uống không hợp lý
Một chế độ ăn uống không lành mạnh có thể làm tăng nguy cơ trào ngược dạ dày, dẫn đến ợ nóng. Các loại thực phẩm như đồ ăn chiên rán, thức ăn cay, cà phê, chocolate, và đồ uống có ga đều làm tăng sản xuất axit dạ dày, làm nặng hơn triệu chứng.
1.3. Béo phì
Người thừa cân, béo phì thường có áp lực lên vùng dạ dày cao hơn, khiến cho axit dễ bị đẩy lên thực quản và gây ra triệu chứng ợ lên nóng cổ.
1.4. Mang thai
Phụ nữ mang thai cũng có nguy cơ cao bị trào ngược axit dạ dày. Sự phát triển của thai nhi tạo áp lực lên dạ dày và làm thay đổi hormone, khiến cho cơ vòng thực quản yếu đi, từ đó dẫn đến ợ nóng.
Phụ nữ mang thai cũng có nguy cơ cao bị trào ngược axit dạ dày
1.5. Căng thẳng và lo âu
Căng thẳng tinh thần có thể làm giảm chức năng tiêu hóa, dẫn đến các vấn đề về dạ dày, trong đó có ợ nóng. Khi hệ thần kinh bị kích thích, sản xuất axit dạ dày có thể tăng lên và gây ra các triệu chứng trào ngược.
1.6. Sử dụng thuốc
Một số loại thuốc, như thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs), thuốc giãn cơ và thuốc chống trầm cảm, có thể gây tác dụng phụ là ợ nóng. Những loại thuốc này có thể ảnh hưởng đến cơ vòng thực quản và gia tăng sản xuất axit trong dạ dày.
1.7. Ợ lên nóng cổ do một số bệnh lý
Ợ lên nóng cổ không chỉ xuất phát từ trào ngược dạ dày thực quản (GERD) mà còn có thể do một số bệnh lý khác.
– Viêm thực quản là tình trạng niêm mạc thực quản bị viêm do axit trào ngược hoặc nhiễm trùng, gây ra cảm giác nóng rát ở cổ.
– Thoát vị hoành cũng có thể là nguyên nhân khi một phần dạ dày bị đẩy lên vùng ngực, làm axit dễ dàng trào ngược.
– Viêm họng mãn tính có thể gây ra triệu chứng ợ nóng nếu viêm do trào ngược axit hoặc nhiễm khuẩn.
– Rối loạn vận động thực quản xảy ra khi thực quản không hoạt động đúng cách, làm khó tiêu hóa thức ăn và gây trào ngược axit.
Ngoài ra, viêm loét dạ dày và loét tá tràng cũng liên quan đến việc tăng tiết axit dạ dày, làm tăng nguy cơ trào ngược, gây ra triệu chứng nóng rát. Những bệnh lý này đều ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa và yêu cầu chẩn đoán chính xác để điều trị kịp thời, tránh biến chứng.
2. Chẩn đoán ợ lên nóng cổ
Chẩn đoán chính xác mới có thể đưa ra được phương pháp điều trị phù hợp. Dưới đây là các phương pháp chẩn đoán phổ biến cho triệu chứng ợ lên nóng cổ:
2.1. Khám lâm sàng
Bác sĩ sẽ thăm khám và hỏi về triệu chứng cụ thể, tiền sử bệnh lý, cũng như chế độ ăn uống của bệnh nhân. Điều này giúp bác sĩ xác định mức độ nghiêm trọng của triệu chứng và xác định các yếu tố nguy cơ.
2.2. Nội soi thực quản – dạ dày
Đây là phương pháp khá phổ biến để kiểm tra tình trạng niêm mạc thực quản, dạ dày và tá tràng. Nội soi giúp bác sĩ phát hiện các dấu hiệu viêm loét hoặc tổn thương do trào ngược axit gây ra.
2.3. Đo pH thực quản 24h
Đo pH thực quản 24 giờ là phương pháp chuyên sâu để đánh giá mức độ trào ngược axit dạ dày. Bác sĩ sẽ đặt một ống mỏng qua mũi xuống thực quản để ghi lại mức độ axit và tần suất axit trào lên trong suốt 24 giờ. Phương pháp này cung cấp thông tin chi tiết về tình trạng trào ngược, giúp bác sĩ xác định xem có phải triệu chứng ợ nóng là do axit gây ra hay không.
2.4. Đo nhu động thực quản (HRM – High Resolution Manometry)
Đây là phương pháp hiện đại, giúp đo lường sự co bóp và áp lực của thực quản. Khi đo HRM, bác sĩ sẽ sử dụng một ống nhỏ để đưa vào thực quản và ghi lại các cử động của cơ vòng thực quản. Phương pháp này rất hữu ích trong việc chẩn đoán chức năng của cơ vòng thực quản dưới (LES), đặc biệt đối với những bệnh nhân có triệu chứng ợ nóng mà không rõ nguyên nhân. HRM giúp phát hiện những bất thường trong nhu động thực quản, xác định xem có phải sự co bóp yếu của thực quản đã gây ra hiện tượng ợ nóng hay không.
Hiện nay, TCI đang là 1 trong số ít bệnh viện đã ứng dụng thành công công nghệ đo pH thực quản 24h và đo HRM trong chẩn đoán và điều trị tình trạng ợ lên nóng cổ nói riêng và bệnh lý liên quan đến thực quản nói chung.
TCI đang là 1 trong số ít bệnh viện đã ứng dụng thành công công nghệ đo pH thực quản 24h và đo HRM
4. Điều trị ợ lên nóng cổ
Việc điều trị phụ thuộc vào nguyên nhân và tình trạng cụ thể của bệnh nhân, có thể bao gồm thay đổi lối sống, sử dụng thuốc hoặc can thiệp y tế.
3.1. Thay đổi lối sống
– Thay đổi chế độ ăn uống: Một trong những bước quan trọng để kiểm soát ợ lên nóng cổ là điều chỉnh chế độ ăn uống. Bệnh nhân nên tránh những thực phẩm gây kích ứng như đồ ăn chiên rán, đồ uống có cồn, cafein, chocolate và thức ăn cay. Đồng thời, ăn chậm và nhai kỹ, chia nhỏ bữa ăn trong ngày để giảm bớt áp lực lên dạ dày.
– Duy trì cân nặng lý tưởng: Người bị béo phì nên giảm cân để giảm bớt áp lực lên vùng bụng và dạ dày, từ đó giảm triệu chứng ợ nóng.
– Tránh căng thẳng: Căng thẳng có thể làm nặng hơn triệu chứng ợ nóng. Việc duy trì tinh thần thoải mái và thực hiện các bài tập giảm stress như yoga hoặc thiền có thể giúp kiểm soát bệnh tốt hơn.
– Nâng cao đầu khi ngủ: Việc nâng cao đầu giường khi ngủ giúp ngăn axit dạ dày trào lên thực quản, từ đó giảm triệu chứng ợ lên nóng cổ vào ban đêm.
3.2. Sử dụng thuốc hoặc can thiệp phẫu thuật (nếu cần)
Một số loại thuốc có thể được sử dụng để điều trị triệu chứng ợ lên nóng cổ như thuốc kháng axit, thuốc ức chế bơm proton (PPI), thuốc kháng H2 giảm lượng axit sản xuất trong dạ dày và giảm triệu chứng trào ngược.
Trong trường hợp các phương pháp điều trị trên không mang lại hiệu quả, bệnh nhân có thể được bác sĩ chỉ định thực hiện một số phẫu thuật.
Ợ lên nóng cổ là triệu chứng phổ biến nhưng có thể là dấu hiệu của các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng như trào ngược dạ dày thực quản. Để điều trị hiệu quả, việc chẩn đoán chính xác qua các phương pháp hiện đại như đo pH thực quản 24 giờ và đo HRM là rất quan trọng. Ngoài ra, thay đổi lối sống, sử dụng thuốc và trong trường hợp cần thiết, can thiệp y tế đều là những giải pháp hữu hiệu giúp kiểm soát và ngăn ngừa tình trạng này.
