Trào ngược dạ dày thực quản (GERD) là một vấn đề sức khỏe phổ biến, ảnh hưởng đến nhiều người trên toàn thế giới. Một trong những biến chứng thường gặp của tình trạng này là viêm họng. Bài viết này sẽ đi sâu vào giải thích cơ chế dẫn đến tình trạng trào ngược dạ dày dẫn đến viêm họng.
Menu xem nhanh:
1. Sơ lược về trào ngược dạ dày thực quản (GERD)
Trào ngược dạ dày thực quản xảy ra khi axit từ dạ dày trào ngược lên thực quản, gây kích ứng niêm mạc thực quản và các bộ phận khác của đường hô hấp trên, bao gồm cả họng. Tình trạng này không chỉ gây khó chịu mà còn dẫn đến các biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời.
Axit dạ dày có nhiệm vụ quan trọng trong quá trình tiêu hóa, nhưng khi chúng trào ngược lên thực quản, chúng có thể gây ra các vấn đề như ợ chua, đau ngực và trong nhiều trường hợp, là viêm họng.
Trào ngược dạ dày thực quản xảy ra khi axit từ dạ dày trào ngược lên thực quản
2. Trào ngược dạ dày dẫn đến viêm họng theo cơ chế nào?
Viêm họng do trào ngược dạ dày (còn gọi là viêm họng trào ngược) là kết quả của quá trình phức tạp khi axit dạ dày trào ngược lên thực quản và tiếp tục đi lên phần trên của hệ thống hô hấp, bao gồm cả họng. Để hiểu rõ hơn về cơ chế này, chúng ta cần phân tích chi tiết các giai đoạn từ lúc axit dạ dày bắt đầu trào ngược cho đến khi nó gây ra viêm nhiễm ở họng.
2.1. Trào ngược dạ dày dẫn đến viêm họng giai đoạn 1: Bất thường ở LES
(Lower Esophageal Sphincter – LES) là một vòng cơ nằm ở đoạn cuối thực quản, ngay tại điểm nối giữa thực quản và dạ dày. Vai trò chính của LES là hoạt động như một van một chiều, cho phép thức ăn và chất lỏng đi từ thực quản xuống dạ dày nhưng ngăn không cho axit dạ dày và thức ăn từ dạ dày trào ngược lên thực quản.
Tuy nhiên, khi LES bị suy yếu hoặc hoạt động không đúng cách, nó có thể không đóng kín hoàn toàn sau khi thức ăn và dịch vị đã đi qua, dẫn đến tình trạng axit và các enzyme tiêu hóa từ dạ dày trào ngược lên thực quản. Nguyên nhân gây suy yếu LES có thể bao gồm thoát vị hoành, áp lực tăng lên dạ dày do béo phì, mang thai, hoặc thói quen ăn uống không khoa học.
2.2. Trào ngược dạ dày dẫn đến viêm họng giai đoạn 2: Trào ngược axit lên thực quản và họng
Khi LES không hoạt động hiệu quả, axit dạ dày có thể trào ngược lên thực quản. Thực quản không có lớp bảo vệ dày đặc như dạ dày, nên axit này dễ dàng gây kích ứng, viêm nhiễm, và tổn thương niêm mạc thực quản. Trong một số trường hợp, axit có thể tiếp tục đi lên trên qua họng, thanh quản, và thậm chí là lên cả vùng mũi và tai.
Axit dạ dày có tính ăn mòn mạnh, và khi nó tiếp xúc với niêm mạc họng, nó có thể phá hủy lớp bảo vệ niêm mạc này. Họng không được thiết kế để chịu đựng sự xâm lấn của axit, vì vậy, việc tiếp xúc kéo dài hoặc lặp đi lặp lại của axit với niêm mạc họng dẫn đến viêm nhiễm, sưng tấy và đau rát.
Khi LES bị suy yếu hoặc hoạt động không đúng cách, nó có thể không đóng kín hoàn toàn sau khi thức ăn và dịch vị đã đi qua
2.3. Trào ngược dạ dày dẫn đến viêm họng giai đoạn 3: Tác động của axit lên thực quản
Khi axit dạ dày trào ngược lên thực quản, nó có thể gây ra một loạt các phản ứng:
– Axit dạ dày kích thích các tế bào niêm mạc họng, gây ra phản ứng viêm. Phản ứng này dẫn đến sưng tấy, đỏ, và tạo cảm giác đau rát.
– Axit có thể kích thích phản xạ ho, làm người bệnh ho nhiều hơn, đặc biệt là vào ban đêm hoặc khi nằm. Phản xạ này là cơ chế tự bảo vệ của cơ thể để đẩy axit ra khỏi họng và ngăn ngừa việc nó tiếp tục xâm nhập vào đường hô hấp. Ho kéo dài có thể dẫn đến viêm họng, do niêm mạc họng bị tổn thương liên tục.
– Axit dạ dày có thể lan rộng đến vùng dây thanh quản, gây ra khàn giọng hoặc mất tiếng. Dây thanh quản rất nhạy cảm, và khi tiếp xúc với axit, nó dễ bị viêm nhiễm và tổn thương.
– Khi niêm mạc họng bị kích thích và viêm, người bệnh thường có cảm giác nghẹn ở cổ, như có vật gì đó mắc kẹt. Cảm giác này không chỉ gây khó chịu mà còn làm cho quá trình nuốt trở nên khó khăn hơn.
2.4. Trào ngược dạ dày dẫn đến viêm họng: Ảnh hưởng của trào ngược tái diễn
Viêm họng do trào ngược dạ dày thường không phải là một vấn đề nhất thời mà có xu hướng kéo dài nếu không được điều trị đúng cách. Việc tiếp xúc lặp đi lặp lại của axit dạ dày với niêm mạc họng có thể dẫn đến viêm họng mãn tính, gây ra nhiều khó chịu và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.
Trào ngược dạ dày tái diễn có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng hơn như:
– Viêm thực quản: Là tình trạng viêm nhiễm niêm mạc thực quản, có thể dẫn đến loét hoặc chảy máu. Viêm thực quản mãn tính cũng là yếu tố nguy cơ dẫn đến ung thư thực quản.
– Viêm thanh quản: Khi axit dạ dày xâm nhập vào thanh quản, nó có thể gây viêm nhiễm, dẫn đến khản giọng, mất tiếng, và trong trường hợp nặng, có thể gây ra hẹp thanh quản.
– Hẹp thực quản: Axit dạ dày có thể gây sẹo và hẹp thực quản, làm cho việc nuốt thức ăn trở nên khó khăn và đau đớn.
3. Yếu tố làm nặng thêm tình trạng viêm họng do trào ngược
Một số yếu tố có thể làm tình trạng viêm họng do trào ngược dạ dày trở nên nặng hơn, bao gồm:
– Thói quen ăn uống không hợp lý: Ăn uống không đúng cách, như ăn quá no, ăn ngay trước khi đi ngủ, hoặc tiêu thụ nhiều thực phẩm có tính axit, gia vị cay nóng, hoặc uống nhiều rượu bia có thể làm tăng nguy cơ trào ngược.
– Thói quen sống thiếu lành mạnh: Hút thuốc lá, thiếu vận động, căng thẳng kéo dài cũng là những yếu tố góp phần làm tăng trào ngược dạ dày và dẫn đến viêm họng.
– Không điều trị triệt để: Việc không điều trị hoặc điều trị không đúng cách trào ngược dạ dày có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng hơn, như viêm thực quản, loét thực quản, và tăng nguy cơ ung thư thực quản.
Béo phì cũng là một nguyên nhân gây trào ngược
4. Cách chẩn đoán trào ngược dạ dày dẫn đến viêm họng
Nếu bạn gặp các triệu chứng viêm họng kéo dài, đặc biệt là khi có các triệu chứng khác như ợ nóng, ho mãn tính, hoặc khó nuốt, bạn nên đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Việc điều trị sớm không chỉ giúp giảm triệu chứng mà còn ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng hơn như viêm thực quản, loét thực quản, hoặc thậm chí là ung thư thực quản.
Viêm họng do trào ngược dạ dày có thể được chẩn đoán thông qua các phương pháp Nội soi dạ dày thực quản, đo pH thực quản 24h, chụp X-quang, đo áp lực và nhu động thực quản,.. Trong đó, đo pH thực quản 24h là tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán GERD.
Trào ngược dạ dày dẫn đến viêm họng là một vấn đề sức khỏe không thể xem nhẹ. Hiểu rõ cơ chế và các yếu tố tăng nặng giúp bạn tìm ra cách phòng ngừa, giúp bạn kiểm soát và điều trị tình trạng này hiệu quả. Ngoài ra nếu bạn gặp phải các triệu chứng nghi ngờ liên quan đến trào ngược dạ dày, đừng ngần ngại tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn và điều trị kịp thời.
