Bệnh trào ngược dạ dày – thực quản (GERD) là một vấn đề phổ biến về tiêu hóa, ảnh hưởng đến hàng triệu người trên thế giới. Do vậy khi gặp các biểu hiện, dấu hiệu nhận biết như nuốt nghẹn, nuốt vướng, ợ chua, đau rát ngực… mọi người thường nghĩ đến là bị GERD. Thế nhưng cũng có những bệnh lý gây triệu chứng tương tự GERD chẳng hạn như co thắt tâm vị, co thắt thực quản lan tỏa… Thậm chí người bệnh lầm tưởng là GERD và điều trị liên tục trong thời gia dài nhưng không có biến chuyển tích cực. Đo HRM (High-Resolution Esophageal Manometry) thực quản là một kỹ thuật hiện đại giúp khẳng định các triệu chứng tương tự GERD có phải do GERD hay không, cung cấp thông tin chính xác về chức năng của thực quản., đặc biệt là các bệnh lý liên quan đến rối loạn nuốt. Bài viết này sẽ đi sâu vào kỹ thuật đo HRM thực quản, cơ chế hoạt động và vai trò của nó trong chẩn đoán khẳng định các triệu chứng tương tự GERD có phải do GERD.
Menu xem nhanh:
1. Đo HRM là gì?
Đo HRM là một phương pháp đo lường áp lực trong lòng thực quản với độ phân giải cao. Kỹ thuật này sử dụng một ống thông chứa nhiều cảm biến áp lực để ghi nhận chi tiết sự co bóp và thư giãn của thực quản. HRM cung cấp hình ảnh rõ nét và chính xác về hoạt động của cơ vòng thực quản trên (UES) và dưới (LES), cùng với các cơ khác trong thực quản.
2. Cơ chế hoạt động của đo áp lực và nhu động thực quản độ phân giải cao HRM
Đo HRM thực quản được thực hiện bằng cách đưa một ống thông qua mũi vào thực quản và dạ dày. Ống thông này chứa nhiều cảm biến áp lực được sắp xếp theo chiều dài của nó. Khi bệnh nhân nuốt, các cảm biến sẽ ghi lại áp lực sinh ra từ hoạt động co bóp của thực quản. Dữ liệu này được truyền tới một máy tính và hiển thị dưới dạng biểu đồ áp lực thời gian thực.
3. GERD và các triệu chứng tương tự GERD
GERD thường gây ra các triệu chứng như ợ nóng, ợ chua, đau ngực và khó nuốt. Tuy nhiên, các triệu chứng này cũng có thể xuất hiện ở nhiều bệnh lý khác như rối loạn chức năng cơ vòng thực quản dưới (achalasia), co thắt thực quản, và bệnh lý thần kinh thực quản. Do đó, việc phân biệt các triệu chứng này có phải do GERD hoặc là do các bệnh lý kể trên là rất quan trọng để có phương pháp điều trị phù hợp.
4. Vai trò của đo HRM trong việc khẳng định các bệnh lý có triệu chứng tương tự GERD
Đo HRM thực quản giúp các bác sĩ hiểu rõ hơn về hoạt động của thực quản và cơ vòng thực quản dưới. Kỹ thuật này cung cấp thông tin chi tiết về:
– Áp lực tại cơ vòng thực quản dưới (LES)
– Hoạt động co bóp của thân thực quản
– Sự phối hợp giữa các cơ thực quản khi nuốt
Những thông tin này rất quan trọng trong việc khẳng định các triệu chứng tương tự GERD có phải do GERD hay do các rối loạn khác có triệu chứng tương tự. Chẳng hạn như:
4.1 Rối loạn vận động thực quản
– Co thắt tâm vị: Đây là một rối loạn vận động thực quản, trong đó cơ vòng thực quản dưới (LES) không giãn ra khi nuốt, dẫn đến thức ăn bị mắc kẹt trong thực quản. HRM giúp xác định chính xác sự bất thường trong hoạt động của LES và nhu động thực quản.
– Co thắt thực quản lan tỏa: Đây là tình trạng co thắt không đều và bất thường của thực quản, gây ra cơn đau ngực và khó nuốt. HRM có thể phát hiện và phân biệt được các sóng nhu động bất thường này.
HRM là tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán chứng co thắt tâm vị (Achalasia)
4.2 Rối loạn co thắt thực quản
– Thực quản Jackhammer: Đây là tình trạng co thắt quá mức và mạnh mẽ của thực quản, gây ra đau và khó nuốt. HRM giúp chẩn đoán tình trạng này bằng cách đo áp lực cao bất thường trong thực quản khi nuốt.
– Thực quản Nutcracker: Đây là tình trạng thực quản co thắt quá mạnh nhưng đều đặn, gây ra đau ngực và khó nuốt. HRM có thể đo được áp lực rất cao trong thực quản, giúp xác định bệnh lý này.
4.3 Rối loạn chức năng thực quản
– Vận động thực quản không hiệu quả: Đây là tình trạng nhu động thực quản yếu, không đủ mạnh để đẩy thức ăn xuống dạ dày. HRM giúp đánh giá mức độ và tính chất của các sóng nhu động yếu này.
– Thoát vị hoành: Dù không trực tiếp chẩn đoán thoát vị hoành, HRM có thể giúp phát hiện các dấu hiệu bất thường liên quan đến chức năng cơ học của thực quản mà thoát vị hoành gây ra.
4.4 Đo HRM chẩn đoán nguyên nhân chứng khó nuốt (Dysphagia)
HRM là công cụ hữu ích trong việc xác định nguyên nhân cơ học của chứng nuốt khó. Các bất thường về nhu động hoặc áp lực thực quản thường là nguyên nhân gây ra chứng nuốt khó, và HRM giúp bác sĩ xác định chính xác các bất thường này.
4.5 Các bệnh lý khác
– EGJOO: Đây là tình trạng tắc nghẽn dòng chảy ở vùng nối thực quản-dạ dày, do cơ vòng thực quản dưới không giãn ra hoàn toàn. HRM giúp xác định áp lực tăng cao bất thường ở vùng nối này.
– Xơ cứng bì hệ thống: Đây là bệnh lý tự miễn dịch gây ra xơ hóa và cứng cơ, bao gồm cả cơ thực quản. HRM giúp phát hiện các rối loạn nhu động do xơ hóa thực quản.
5. Vai trò của đo HRM đối với GERD
HRM đo lường chức năng của cơ thắt thực quản dưới (LES), giúp xác định liệu LES có hoạt động bình thường hay không. Bệnh nhân bị GERD thường có LES yếu, không thể ngăn chặn axit dạ dày trào ngược lên thực quản, dẫn đến các triệu chứng như ợ nóng và viêm thực quản.
HRM đánh giá áp lực và chức năng của LES, giúp xác định liệu cơ quan này có hoạt động bình thường hay không
6. Lợi ích và hạn chế của đo áp lực và nhu động thực quản độ phân giải cao
7.1 Lợi ích của đo HRM
– Chẩn đoán chính xác: Đo HRM cung cấp thông tin chi tiết và chính xác về hoạt động của thực quản, giúp bác sĩ lâm sàng khẳng định các triệu chứng tương tự GERD có phải xuất phát từ GERD hay không.
– Đánh giá chức năng thực quản: Kỹ thuật này giúp đánh giá toàn diện chức năng của thực quản và cơ vòng thực quản dưới, từ đó đưa ra phương pháp điều trị phù hợp.
7.2 Hạn chế của đo HRM
– Gây một chút khó chịu cho bệnh nhân: Quá trình đưa ống thông qua mũi vào thực quản có thể gây một chút khó chịu cho bệnh nhân (bệnh nhân đã được gây tê mũi trước khi đưa ống catheter vào). Ngoài ra, trong quá trình thực hiện bệnh nhân cần thực hiện nuốt theo chỉ dẫn của bác sĩ hoặc kỹ thuật viên thực hiện.
– Chưa có sẵn tại nhiều cơ sở: Đo HRM là một kỹ thuật hiện đại, nhưng không có sẵn tại nhiều các cơ sở y tế. TCI là một trong số ít cơ sở y tế tại Miền Bắc đầu tư trang thiết bị máy móc đo HRM của Mỹ.
Thu Cúc TCI là một trong số ít các đơn vị thực hiện đo áp lực và nhu động thực quản độ phân giải cao, và đặc biệt sử dụng máy móc từ Mỹ.
Đo HRM thực quản là một kỹ thuật tiên tiến, cung cấp thông tin chi tiết về hoạt động của thực quản và cơ vòng thực quản dưới. Kỹ thuật này đóng vai trò quan trọng trong việc phân biệt triệu chứng tương tự GERD là do các rối loạn thực quản hay có thể là bệnh trào ngược, từ đó giúp đưa ra phương pháp điều trị chính xác và hiệu quả. Mặc dù có một số hạn chế như gây khó chịu cho bệnh nhân và chưa có sẵn ở nhiều cơ sở y tế, nhưng lợi ích mà đo HRM mang lại là rất lớn, đặc biệt trong việc chẩn đoán và điều trị các bệnh lý thực quản.
