Viêm amidan cấp là một bệnh lý tai mũi họng phổ biến, gây ra nhiều triệu chứng khó chịu như đau họng, sốt, hoặc khó nuốt. Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể dẫn đến biến chứng nguy hiểm như áp xe quanh amidan hoặc viêm cầu thận. Tuy nhiên, với phương pháp điều trị viêm amidan cấp an toàn và hiệu quả, người bệnh có thể nhanh chóng phục hồi và giảm nguy cơ tái phát. Cùng TCI tìm hiểu về vấn đề này và có phương pháp đối phó với viêm amidan đúng cách.

1. Tổng quan về viêm amidan cấp

1.1. Amidan và chức năng của amidan

Amidan là các mô lympho nằm ở hai bên họng, thuộc hệ thống miễn dịch. Chúng đóng vai trò như “cửa ngõ” bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây bệnh xâm nhập qua đường hô hấp. Ở trẻ em, amidan thường phát triển mạnh và có kích thước lớn hơn người trưởng thành.

Khi hoạt động bình thường, amidan tiêu diệt vi khuẩn, virus và ngăn chặn sự xâm nhập của chúng vào các cơ quan sâu hơn trong hệ hô hấp. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, chính amidan lại bị nhiễm trùng, dẫn đến viêm amidan.

Hình ảnh minh họa về viêm amidan

1.2. Nguyên nhân viêm amidan cấp

Viêm amidan cấp thường do nhiều tác nhân gây ra:

– Vi khuẩn: Streptococcus pyogenes (liên cầu khuẩn nhóm A) là nguyên nhân khá phổ biến. Ngoài ra còn có Staphylococcus aureus và Haemophilus influenzae và một số vi khuẩn khác.

– Virus: Adenovirus, coronavirus, rhinovirus, virus cúm và virus Epstein-Barr cũng có thể gây viêm amidan cấp, thường kèm theo các triệu chứng của cảm lạnh.

– Nấm: Mặc dù hiếm gặp hơn, nhưng trong một số trường hợp, viêm amidan cấp cũng có thể do nấm Candida gây ra, đặc biệt ở những người có hệ miễn dịch suy giảm.

Ngoài ra, một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc viêm amidan cấp như: tiếp xúc với người bệnh, môi trường ô nhiễm, thời tiết thay đổi đột ngột, hệ miễn dịch suy giảm, mệt mỏi kéo dài, hút thuốc lá hoặc tiếp xúc với khói thuốc lá.

2. Chẩn đoán viêm amidan cấp

2.1. Triệu chứng lâm sàng

Khi bị viêm amidan cấp, người bệnh thường xuất hiện các triệu chứng:

– Đau vùng họng, đặc biệt đau hơn khi nuốt
– Amidan sưng to, đỏ, có thể xuất hiện những đốm mủ trắng hoặc vàng
– Sốt cao (38-40°C), kèm theo ớn lạnh
– Hơi thở hôi, khàn tiếng, ho, sổ mũi
– Đau đầu, mệt mỏi, chán ăn
– Cảm giác vùng hạch bạch huyết ở cổ sưng to và đau

2.2. Các xét nghiệm cận lâm sàng

Để chẩn đoán chính xác và có phương pháp điều trị viêm amidan cấp phù hợp, trong một số trường hợp bác sĩ có thể chỉ định:

– Test nhanh phát hiện Streptococcus: Giúp xác định sự hiện diện của vi khuẩn liên cầu nhóm A
– Cấy dịch họng: Xác định chính xác loại vi khuẩn và độ nhạy với kháng sinh nếu sau test nhanh vẫn nghi ngờ nhiễm khuẩn.
– Xét nghiệm máu: Nhằm đánh giá độ nghiêm trọng của nhiễm trùng
– Xét nghiệm virus: Trong một số trường hợp nghi ngờ do virus (Đặc biệt là virus Epstein-Barr (gây bệnh tăng bạch cầu đơn nhân).

Các xét nghiệm này không chỉ giúp chẩn đoán chính xác mà còn hỗ trợ bác sĩ trong việc lựa chọn phương pháp điều trị viêm amidan cấp hiệu quả nhất, tránh việc lạm dụng kháng sinh không cần thiết trong trường hợp viêm amidan do virus.

Thăm khám, thực hiện các chẩn đoán là điều cần thiết để điều trị viêm amidan

3. Điều trị viêm amidan cấp

3.1. Điều trị viêm amidan cấp thông qua việc sử dụng thuốc

Việc điều trị viêm amidan cấp phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh, mức độ nghiêm trọng của triệu chứng và tình trạng sức khỏe chung của người bệnh.

3.1.1. Viêm amidan do vi khuẩn

Đối với viêm amidan do vi khuẩn, đặc biệt là do liên cầu khuẩn nhóm A, việc sử dụng kháng sinh là cần thiết để tiêu diệt vi khuẩn, giảm thời gian bệnh và ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng như thấp tim hay viêm cầu thận cấp.

– Penicillin: Với viêm amidan do liên cầu khuẩn nhóm A, bác sĩ có thể kê loại kháng sinh này với liều lượng và thời gian phù hợp theo từng người bệnh.
– Amoxicillin hoặc kết hợp acid clavulanic
– Cephalosporin: Thay thế cho bệnh nhân dị ứng với penicillin
– Macrolides (Erythromycin, Azithromycin): Cho người dị ứng với penicillin

Điều quan trọng là người bệnh cần thăm khám và phải uống đủ liều và đủ thời gian điều trị theo chỉ định của bác sĩ, thường kéo dài 10 ngày.

3.1.2. Viêm amidan do virus

Trong trường hợp viêm amidan do virus, kháng sinh không có tác dụng. Điều trị chủ yếu là:

– Thuốc giảm đau: Paracetamol hoặc Ibuprofen có thể giúp giảm đau họng hiệu quả. Tuy nhiên, cần tuân thủ liều lượng và chỉ định của bác sĩ, đặc biệt đối với trẻ em.
– Thuốc xịt họng hoặc viên ngậm: Chứa chất sát trùng nhẹ, chất gây tê cục bộ
– Thuốc kháng virus: Trong một số trường hợp cụ thể như viêm amidan do virus cúm

3.2. Điều trị viêm amidan cấp bằng các biện pháp hỗ trợ

Ngoài thuốc, các biện pháp hỗ trợ rất quan trọng:

– Nghỉ ngơi đầy đủ: Việc nghỉ ngơi giúp cơ thể tập trung năng lượng để chống lại nhiễm trùng và phục hồi nhanh chóng.
– Uống nhiều nước: Giữ cổ họng không bị khô, làm loãng dịch nhầy
– Súc họng với nước muối ấm: Giảm đau, làm sạch họng, loại bỏ vi khuẩn
– Sử dụng máy tạo độ ẩm: Không khí ẩm giúp giảm khó chịu ở cổ họng
– Tránh các chất kích thích: Khói thuốc lá, ô nhiễm không khí
– Điều chỉnh chế độ ăn: Ưu tiên thực phẩm mềm, dễ nuốt

Thực hiện điều trị viêm amidan cần tuân theo chỉ định của bác sĩ

4. Phòng ngừa biến chứng của viêm amidan cấp

4.1. Các biến chứng nguy hiểm

Nếu không được điều trị viêm amidan cấp kịp thời, bệnh có thể dẫn đến:

– Áp-xe quanh amidan: Mủ tích tụ giữa amidan và thành họng gây đau dữ dội, khó nuốt, nói giọng mũi, hơi thở hôi, và đôi khi khó mở miệng.
– Viêm thận cấp hậu liên cầu: Do phản ứng miễn dịch sau nhiễm liên cầu với các triệu chứng như nước tiểu có máu, phù, huyết áp cao, và trong trường hợp nặng, có thể dẫn đến suy thận.
– Thấp tim: Biến chứng hiếm gặp nhưng nghiêm trọng xảy ra sau viêm amidan do liên cầu khuẩn nhóm A. Quá trình tự miễn dịch khiến cơ thể tấn công các mô của tim, dẫn đến tổn thương van tim vĩnh viễn. Các triệu chứng bao gồm đau khớp di chuyển, phát ban, chorea (múa giật), và các dấu hiệu của viêm tim.
– Nhiễm trùng huyết: Trong trường hợp hiếm, vi khuẩn từ amidan có thể xâm nhập vào máu, gây nhiễm trùng huyết với các triệu chứng như sốt cao, nhịp tim nhanh, huyết áp thấp, và rối loạn ý thức.

– Tắc nghẽn đường thở: Trong trường hợp amidan sưng quá to, có thể gây tắc nghẽn đường thở một phần hoặc hoàn toàn, đặc biệt nguy hiểm khi bệnh nhân ngủ.

4.2. Phòng ngừa viêm amidan cấp

Để phòng ngừa viêm amidan cấp, nên áp dụng:

– Giữ vệ sinh cá nhân: Rửa tay sạch với xà phòng và nước.
– Tránh tiếp xúc với những đối tượng đang có bệnh nhiễm trùng đường hô hấp
– Tăng cường hệ miễn dịch: Ăn uống lành mạnh, tập thể dục, ngủ đủ giấc
– Tránh các yếu tố kích thích: Khói thuốc lá, ô nhiễm không khí
– Uống đủ nước: Giúp cổ họng không bị khô
– Tiêm phòng vắc-xin: Vắc-xin cúm, vắc-xin phế cầu và một số loại khác sẽ giúp phòng ngừa các nhiễm trùng có thể dẫn đến viêm amidan.

5. Khi nào cần đến bác sĩ?

Mặc dù viêm amidan cấp thường là bệnh lý lành tính và có thể tự khỏi sau một thời gian, nhưng trong một số trường hợp, người bệnh viêm amidan cần đến gặp bác sĩ ngay lập tức:

– Khó thở hoặc khó nuốt nghiêm trọng do có thể là dấu hiệu của sưng amidan quá mức hoặc áp-xe quanh amidan.
– Sốt cao trên 39°C hoặc sốt kéo dài trên 3 ngày
– Đau một bên cổ họng dữ dội, kèm theo khó mở miệng
– Các biểu hiện bệnh không cải thiện sau 3-4 ngày điều trị hoặc trở nên tồi tệ hơn
– Xuất hiện phát ban, máu trong nước bọt hoặc dấu hiệu mất nước

Kết luận

Viêm amidan cấp là bệnh lý thường gặp nhưng hoàn toàn có thể điều trị thành công nếu được chẩn đoán sớm và áp dụng phương pháp điều trị viêm amidan cấp phù hợp. Với các trường hợp do vi khuẩn, việc tuân thủ liệu trình kháng sinh là vô cùng quan trọng để ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm. Đồng thời, các biện pháp điều trị hỗ trợ và tự chăm sóc tại nhà cũng đóng vai trò không nhỏ trong quá trình hồi phục. Nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, hãy đến ngay bệnh viện và cơ sở y tế chuyên khoa tai mũi họng để được thăm khám và tư vấn bởi các chuyên gia.