Tiêm vắc xin là một biện pháp y tế quan trọng giúp bảo vệ cơ thể khỏi các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm. Tuy nhiên, nhiều người thường lo lắng về các phản ứng phụ sau tiêm, đặc biệt là sốt. Vậy tiêm vacxin không bị sốt có tốt không? Liệu có phải đó là dấu hiệu cho thấy vắc xin không hiệu quả?
Menu xem nhanh:
1. Sốt sau tiêm vắc xin là gì?
1.1. Hiểu hơn về sốt sau tiêm
Sau khi tiêm vắc xin thường sẽ xuất hiện phản ứng sốt. Đây là dấu hiệu tích cực cho thấy hệ miễn dịch đang được kích hoạt và hoạt động để tạo kháng thể chống lại virus hoặc vi khuẩn có trong vắc xin.
Cơ chế hoạt động của vắc xin như sau: Khi vắc xin được đưa vào cơ thể, hệ miễn dịch sẽ nhận diện các kháng nguyên (các phần tử lạ trên bề mặt virus hoặc vi khuẩn) có trong vắc xin. Hệ miễn dịch sau đó sẽ ghi nhớ và sản sinh ra các kháng thể đặc hiệu để chống lại loại virus hoặc vi khuẩn đó.
Quá trình sản sinh kháng thể này thường đi kèm với việc sản sinh ra các cytokine – một loại protein truyền tín hiệu trong hệ miễn dịch – gây ra các triệu chứng như sốt, sưng, đau tại vị trí tiêm,…
Khi vắc xin được đưa vào cơ thể, hệ miễn dịch sẽ nhận diện các kháng nguyên.
Mặc dù sốt là phản ứng thường gặp sau khi tiêm chủng, nhưng phần lớn trường hợp sốt nhẹ và tự khỏi sau 1-2 ngày. Tuy nhiên, mỗi người có cơ địa và hệ miễn dịch khác nhau, do đó phản ứng sau tiêm cũng sẽ khác nhau. Do vậy nhiều người thắc mắc tiêm vacxin không bị sốt có tốt không.
1.2. Tiêm vacxin không bị sốt có tốt không?
Sốt sau khi tiêm chủng là kết quả của quá trình hệ miễn dịch nhận diện và ghi nhớ kháng nguyên có trong vắc xin để sản sinh ra kháng thể đặc hiệu. Quá trình này cũng sản sinh ra cytokine, gây ra các triệu chứng như sốt, sưng, đau. Tuy nhiên, không phải lúc nào cơ thể cũng phản ứng bằng sốt.
Mục tiêu của việc tiêm vắc xin là giúp cơ thể tạo ra kháng thể chống lại bệnh tật. Việc cơ thể có sốt hay không sau tiêm không phản ánh hiệu quả của vắc xin. Thay vì lo lắng về việc tiêm vacxin không bị sốt có tốt không, bạn nên tập trung theo dõi các dấu hiệu bất thường khác sau tiêm chủng như sốt cao kéo dài, khó thở, co giật, quấy khóc bất thường… và kịp thời liên hệ với bác sĩ nếu gặp các dấu hiệu này.
Việc cơ thể có sốt hay không sau tiêm không phản ánh hiệu quả của vắc xin
2. Phản ứng sau tiêm có thể phụ thuộc vào những yếu tố gì?
Phản ứng sau khi tiêm vắc xin có thể khác nhau ở mỗi người, phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Một số yếu tố chính:
2.1. Loại vắc xin
Mỗi loại vắc xin được thiết kế để tạo miễn dịch cho một loại virus hoặc vi khuẩn cụ thể, và cơ chế hoạt động cũng có thể khác nhau. Ví dụ, vắc xin sống giảm độc lực (như vắc xin sởi, quai bị, rubella) thường gây ra phản ứng mạnh hơn so với vắc xin bất hoạt (như vắc xin ho gà).
Vắc xin hoạt động dựa trên cơ chế “dạy” hệ miễn dịch của cơ thể nhận biết và chống lại mầm bệnh cụ thể. Có nhiều loại vắc xin khác nhau, và mỗi loại có thể gây ra phản ứng phụ khác nhau.
– Vắc xin sống giảm độc lực: Chứa một phiên bản yếu hơn của virus hoặc vi khuẩn gây bệnh, ví dụ như vắc xin sởi, quai bị, rubella (MMR). Vì vắc xin này chứa virus sống, nên chúng có khả năng nhân lên trong cơ thể và kích thích phản ứng miễn dịch mạnh mẽ. Điều này có thể dẫn đến các triệu chứng nhẹ giống như bệnh, chẳng hạn như sốt, phát ban hoặc đau nhức cơ thể.
– Vắc xin bất hoạt: Chứa virus hoặc vi khuẩn đã bị giết hoặc làm yếu đi, ví dụ như vắc xin ho gà, bại liệt, viêm gan A. Loại vắc xin này ít có khả năng gây ra phản ứng phụ nghiêm trọng.
2.2. Độ tuổi
Hệ miễn dịch của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ chưa phát triển đầy đủ, vì vậy chúng dễ bị nhiễm trùng hơn. Khi trẻ được tiêm vắc xin, hệ thống miễn dịch của chúng phải “học” cách nhận biết và chống lại mầm bệnh. Quá trình này có thể gây ra sốt, sưng hoặc đau tại vị trí tiêm. Người lớn tuổi cũng có thể có phản ứng mạnh hơn với vắc xin do hệ thống miễn dịch của họ suy yếu theo tuổi tác.
2.3. Cơ địa và tình trạng sức khỏe
Những người có hệ miễn dịch yếu hoặc đang mắc bệnh, chẳng hạn như ung thư hoặc đang điều trị ức chế miễn dịch, có thể có phản ứng mạnh hơn với vắc xin. Họ cũng có nguy cơ cao bị biến chứng từ vắc xin. Những người có tiền sử dị ứng nghiêm trọng (sốc phản vệ) với bất kỳ thành phần nào của vắc xin cũng có nguy cơ cao gặp phản ứng dị ứng với vắc xin đó.
Người có hệ miễn dịch yếu hoặc đang mắc bệnh, chẳng hạn như ung thư hoặc đang điều trị ức chế miễn dịch, có thể có phản ứng mạnh hơn với vắc xin.
2.4. Lịch sử phản ứng vắc xin
Lịch sử phản ứng với vắc xin trước đó cung cấp thông tin hữu ích về khả năng phản ứng với các liều vắc xin trong tương lai. Nếu bạn đã từng có phản ứng dị ứng nghiêm trọng với một loại vắc xin nào đó, bạn nên tránh tiêm vắc xin đó trong tương lai.
2.5. Lô sản xuất và chất lượng vắc xin
Mặc dù hiếm gặp, nhưng một số lô vắc xin có thể có vấn đề về chất lượng dẫn đến tăng nguy cơ gây ra phản ứng phụ.
2.6. Cách bảo quản vắc xin
Cần duy trì nhiệt độ thích hợp để bảo quản vắc xin. Nếu vắc xin không được bảo quản đúng cách, hiệu quả của vắc xin có thể giảm và tăng nguy cơ gây ra phản ứng phụ.
2.7. Kỹ thuật tiêm chủng
Kỹ thuật tiêm chủng không đúng cách (như tiêm không đúng vị trí, không đúng liều lượng) cũng có thể làm tăng nguy cơ gây ra phản ứng phụ.
2.8. Tâm lý
Lo lắng, căng thẳng trước khi tiêm chủng cũng có thể khiến cơ thể nhạy cảm hơn và dễ gặp phải các phản ứng phụ nhẹ.
Tiêm vắc xin không bị sốt không phải là điều đáng lo ngại và không ảnh hưởng đến hiệu quả của vắc xin. Tuy nhiên, bạn cần theo dõi kỹ lưỡng các dấu hiệu bất thường khác sau tiêm chủng. Hãy luôn nhớ rằng tiêm vắc xin là một biện pháp y tế quan trọng giúp bảo vệ sức khỏe của bạn và cộng đồng.
