Tiêm vacxin thuỷ đậu bao nhiêu mũi? Lịch tiêm chuẩn mới nhất
Tiêm vacxin thuỷ đậu là biện pháp phòng bệnh an toàn và hiệu quả nhất hiện nay, giúp giảm nguy cơ mắc bệnh cũng như hạn chế biến chứng nguy hiểm. Dù là trẻ nhỏ hay người lớn, việc tiêm chủng đúng lịch và đủ liều đều rất quan trọng để cơ thể hình thành miễn dịch bền vững trước virus Varicella Zoster.
1. Tác dụng của vacxin thuỷ đậu trong phòng bệnh
Tiêm vacxin thuỷ đậu giúp cơ thể hình thành hàng rào miễn dịch chủ động, ngăn ngừa virus Varicella Zoster xâm nhập và gây bệnh. Nhờ đó, người được tiêm có thể tránh hoàn toàn nguy cơ mắc thủy đậu hoặc nếu nhiễm bệnh, triệu chứng cũng nhẹ và phục hồi nhanh hơn nhiều so với người chưa tiêm.
1.1. Vắc xin thủy đậu giúp cơ thể tạo miễn dịch như thế nào
Vacxin thuỷ đậu hoạt động bằng cách đưa vào cơ thể một lượng nhỏ virus Varicella Zoster đã được làm yếu. Khi đó, hệ miễn dịch nhận diện virus này là “kẻ lạ” và bắt đầu tạo ra kháng thể đặc hiệu để tiêu diệt. Những kháng thể này được lưu giữ trong “bộ nhớ miễn dịch” của cơ thể, giúp chúng ta có khả năng phản ứng nhanh nếu gặp lại virus thật ngoài môi trường. Nhờ vậy, người đã tiêm đủ liều vắc xin có khả năng phòng ngừa thủy đậu lên đến hơn 95% và nếu mắc bệnh, triệu chứng thường nhẹ, ít biến chứng và hồi phục nhanh hơn nhiều so với người chưa tiêm.
1.2. Vì sao nên tiêm vacxin thuỷ đậu sớm cho trẻ em và người lớn
Tiêm phòng sớm mang lại lợi ích rõ rệt:
– Trẻ em được bảo vệ trước khi tiếp xúc môi trường học đường, nơi virus dễ lây lan.
– Người lớn chưa từng mắc bệnh hoặc chưa tiêm vắc xin có nguy cơ nhiễm nặng, đặc biệt là phụ nữ mang thai hoặc người suy giảm miễn dịch.
– Tiêm sớm giúp hạn chế biến chứng như viêm phổi, nhiễm trùng da, viêm não – những hậu quả có thể nguy hiểm đến tính mạng.
2. Các loại vắc xin thủy đậu thường được sử dụng hiện nay
Hiện nay, tại Việt Nam đang lưu hành hai loại vacxin thuỷ đậu phổ biến được Bộ Y tế cấp phép và sử dụng rộng rãi:
– Varilrix (Bỉ – GSK): Là vắc xin sống giảm độc lực, chứa virus Varicella Zoster đã được làm yếu. Vắc xin này có độ an toàn cao, tạo miễn dịch bền vững sau khi tiêm đủ liều.
– Varivax (Mỹ – MSD): Cũng là vắc xin sống giảm độc lực, có tác dụng phòng ngừa thủy đậu tương tự Varilrix. Varivax thường được chỉ định cho cả trẻ em và người lớn, kể cả phụ nữ tiền mang thai.
Cả hai loại vacxin thuỷ đậu đều hiệu quả tương đương, được tiêm qua đường dưới da, và có thể thay thế cho nhau giữa các mũi nếu cần thiết. Tuy nhiên, việc lựa chọn loại vắc xin nào nên được thực hiện theo tư vấn của bác sĩ chuyên khoa tiêm chủng để đảm bảo an toàn và phù hợp với thể trạng từng người.
3. Lịch tiêm vacxin thuỷ đậu chuẩn mới nhất
Việc tuân thủ lịch tiêm vacxin thuỷ đậu giúp cơ thể hình thành miễn dịch đầy đủ, phòng ngừa biến chứng và giảm nguy cơ lây nhiễm trong cộng đồng. Lịch tiêm có sự khác nhau tùy theo độ tuổi và loại vắc xin sử dụng.
3.1. Lịch tiêm vắc xin thủy đậu cho trẻ nhỏ
Khi tiêm Varilrix (Bỉ/ GSK): Tiêm 2 mũi, bắt đầu từ lúc đủ 9 tháng tuổi
– Mũi 1: khi đủ 9 tháng
– Mũi 2: được tiêm sau mũi 1 từ 3 đến 6 tháng
Khi tiêm Varivax (Mỹ/ MSD): Tiêm 2 mũi bắt đầu từ lúc đủ 12 tháng
– Mũi 1: khi đủ 12 tháng
– Mũi 2: cách mũi 1 từ 4 năm (Khi trẻ 4-6 tuổi)
– Nếu trẻ bắt đầu tiêm từ lúc 9 tháng thì có thể tiêm mũi 3 khi 4-6 tuổi
3.2. Lịch tiêm vắc xin thủy đậu cho người lớn và phụ nữ tiền mang thai
Lịch tiêm dành cho phụ nữ chuẩn bị mang thai:
– Nếu đã tiêm 1 mũi trước đó: Tiêm 1 mũi trước khi có thai ít nhất 3 tháng
– Nếu chưa từng tiêm: Tiêm 2 mũi cách nhau 6-8 tuần (có thể nhắc lại sau 4 tuần nhưng tốt nhất là sau 6 tuần). Hai mũi cần được hoàn tất trước khi mang thai tối thiểu 3 tháng để đảm bảo an toàn cho thai kỳ.
Lịch tiêm với người lớn:
– Vacxin thuỷ đậu được chỉ định để tiêm dự phòng cho những người nhạy cảm bị phơi nhiễm thủy đậu trong vòng 3-5 ngày sau khi tiếp xúc
Lưu ý: Lịch tiêm có thể được điều chỉnh tùy theo tình trạng sức khỏe và tiền sử tiêm chủng. Người tiêm nên được bác sĩ chuyên khoa tiêm chủng tư vấn trước để đảm bảo hiệu quả và an toàn tối đa.
4. Lưu ý quan trọng trước và sau khi tiêm vacxin thuỷ đậu
4.1. Trường hợp nên hoãn hoặc chưa được tiêm
Không phải ai cũng có thể tiêm vacxin thuỷ đậu ngay. Một số trường hợp cần hoãn hoặc chưa được tiêm gồm:
– Người đang mắc bệnh cấp tính hoặc sốt cao: Nên trì hoãn tiêm cho đến khi hồi phục hoàn toàn.
– Phụ nữ đang mang thai: Không nên tiêm vacxin thuỷ đậu vì là vắc xin sống giảm độc lực. Nên hoàn tất toàn bộ liều tiêm ít nhất 3 tháng trước khi mang thai.
– Người suy giảm miễn dịch (do bệnh lý hoặc đang điều trị thuốc ức chế miễn dịch): Cần được bác sĩ đánh giá cụ thể trước khi chỉ định tiêm.
– Người từng dị ứng nặng với thành phần của vắc xin như gelatin hoặc neomycin.
– Người vừa tiêm các loại vắc xin sống khác (như sởi – quai bị – rubella): nên cách ít nhất 4 tuần giữa các mũi.
Việc sàng lọc kỹ trước tiêm giúp giảm rủi ro và đảm bảo an toàn cho từng đối tượng.
4.2. Cách chăm sóc và theo dõi sau tiêm vacxin thuỷ đậu
Sau khi tiêm, hầu hết các phản ứng đều nhẹ và thoáng qua, tuy nhiên cần theo dõi ít nhất 30 phút tại cơ sở y tế và chăm sóc đúng cách tại nhà:
– Theo dõi phản ứng tại chỗ: Có thể sưng nhẹ, đỏ hoặc đau tại vị trí tiêm. Áp túi lạnh nhẹ lên vùng cần thiết để làm dịu cảm giác khó chịu
– Theo dõi toàn thân: Một số người có thể sốt nhẹ, mệt mỏi hoặc nổi vài nốt phát ban nhỏ. Những triệu chứng này thường giảm và biến mất trong vòng 1-2 ngày.
– Bổ sung nước và nghỉ ngơi hợp lý: Giúp cơ thể thích nghi và hình thành miễn dịch tốt hơn.
– Không gãi hoặc chạm tay bẩn vào vị trí tiêm, tránh nhiễm khuẩn.
– Đến bác sĩ ngay nếu có dấu hiệu bất thường như sốt cao kéo dài, phát ban lan rộng, khó thở hoặc sưng phù nhiều.
Tiêm vacxin thuỷ đậu là biện pháp hiệu quả và an toàn nhất giúp phòng tránh bệnh, hạn chế biến chứng nguy hiểm cũng như ngăn lây lan trong cộng đồng. Việc tiêm đúng lịch chuẩn và theo dõi sau tiêm cẩn thận sẽ giúp cơ thể hình thành miễn dịch bền vững, bảo vệ sức khỏe lâu dài cho cả trẻ em và người lớn.
