Ở Việt Nam, tỷ lệ mắc bệnh u xơ tuyến tiền liệt ở nam giới trên 50 tuổi là 63.8% và từ 80 tuổi trở lên là trên 90%. Dù là một trong những dạng bệnh u lành tính nhưng u xơ tiền liệt tuyến vẫn cần điều trị kịp thời để tránh diễn biến xấu về sau.
Menu xem nhanh:
1. U xơ tuyến tiền liệt là gì?
Tuyến tiền liệt là một trong các bộ phận quan trọng của hệ sinh dục nam giới. Kích thước tuyến tiền liệt phát triển dần theo thời gian. Ở trẻ sơ sinh, tuyến tiền liệt chỉ nhỏ bằng hạt đậu. Trên 20 tuổi thì tuyến nặng khoảng 20g, rộng 4cm, cao 3cm và dày 1,5cm. Sau đó ổn định ở độ tuổi 20-25. Tuy nhiên khi bước sang độ tuổi từ 40, tuyến tiền liệt bắt đầu phát triển bất bình thường gây phì đại.
U xơ tuyến tiền liệt ở nam giới hay còn gọi là phì đại lành tính tuyến tiền liệt là sự gia tăng kích thước của tuyến tiền liệt. Sự gia tăng về kích thước này khiến tuyến tiền liệt chèn ép vào niệu đạo và bàng quang, gây ra các vấn đề về bàng quang, đường tiết niệu hoặc các vấn đề về thận.
U xơ tuyến tiền liệt ở nam giới thường xuất hiện khi bước sang tuổi 40.
2. Nguyên nhân gây u xơ tuyến tiền liệt ở nam giới
Nguyên nhân gây u xơ tuyến tiền liệt vẫn chưa được xác định định cụ thể. Một số yếu tố được xét vào diện nguy cơ là nguyên nhân thường có:
- Tuổi tác: các chuyên gia khẳng định, tuổi càng cao thì tỷ lệ mắc u xơ tuyến tiền liệt càng lớn. Rối loạn nội tiết nam testosterone khi tuổi cao chính là nguyên nhân u xơ tuyến tiền liệt.
- Chế độ sinh hoạt kém khoa học: ăn nhiều thực phẩm giàu chất béo động vật; không uống đủ nước; làm dụng rượu bia cùng các chất kích thích khác; áp lực công việc, căng thẳng, mệt mỏi thường xuyên nhịn tiểu… thì khả năng bị u xơ tiền liệt tuyến cũng cao hơn.
- Do bẩm sinh: Khi thận và bàng quang của thai nhi không phát triển bình thường sẽ khiến tuyến tiền liệt bị tắc nghẽn, tích thụ các chất dịch tiết ra hình thành u xơ tiền liệt tuyến.
- Do di truyền: Người có bố hoặc anh em trai bị các bệnh về tuyến tiền liệt thì khả năng mắc bệnh này cao hơn người khác.
- Do ảnh hưởng của viêm nhiễm khác: viêm đường tiết niệu, viêm tuyến tiền liệt…
- Do môi trường: môi trường độc hại, nhiều khói bụi và hóa chất cũng là nguyên nhân u xơ tuyến tiền liệt.
3. Triệu chứng của bệnh u xơ tiền liệt tuyến
Khối phì đại to ra chèn ép phần phía trên của đường niệu đạo và chiếm chỗ của bàng quang. Sau đó làm tắc nghẽn đường tiểu và kích thích bàng quang.
3.1. Hội chứng kích thích:
- Tiểu vội: do bàng quang ức chế kém nên người bệnh buồn đi tiểu không nhịn được quá vài phút, hoặc nhịn rất khó.
- Tiểu nhiều lần: tiểu nhiều cả ngày và đêm, liên tục cách 2-3 giờ/lần.
3.2. Hội chứng tắc nghẽn:
- Tiểu khó: luôn có cảm giác buồn tiểu nhưng mỗi lần tiểu rất khó, phải mất nhiều thời gian mới có thể tiểu. Dòng chảy yếu, tiểu không hết.
- Tiểu không tự chủ, tiểu són: nước tiểu tự bài tiết không thể kiềm chế, cả trong lúc ngủ.
- Tiểu rắt, tiểu buốt: đi tiểu nhiều lần nhưng lượng nước tiểu mỗi lần thường rất ít kèm theo cảm giác đau buốt.
- Tiểu ngập ngừng, ngắt quãng: u xơ tuyến tiền liệt có thể làm xuất hiện sỏi bàng quang khiến dòng nước tiểu bị ngắt quãng hoặc ngập ngừng.
- Bí tiểu: Người bệnh mất khả năng đi tiểu đột ngột. Bụng dưới bị căng tức, khó chịu, cần phải can thiệp y tế để thoát nước tiểu
- Nước tiểu đôi khi lẫn máu: xuất hiện khi huyết quản giãn nở, bị đứt và vỡ ra.
Tiểu khó, đi tiểu liên tục, tiểu nhiều vào ban đêm là triệu trứng thường gặp của u xơ tuyến tiền liệt ở nam giới
3.3. Các hội chứng khác:
U xơ tiền liệt tuyến có thể khiến nam giới xuất tinh sớm hoặc khó xuất tinh, làm giảm ham muốn tình dục.
4. Biến chứng nguy hiểm khi nam giới bị u xơ tiền liệt tuyến
Mặc dù là bệnh u lành tính nhưng nếu không được điều trị kịp thời có thể gây ra những biến chứng sau:
- Viêm đường tiết niệu: với những trường hợp bị đọng nước làm vi khuẩn tồn tại và phát triển tại bàng quang gây viêm đường tiết niệu hoặc xuất hiện sỏi tiết niệu. Nếu không điều trị sớm rất dễ gây viêm đài bể thận. Thậm chí có thể dẫn đến suy thận cấp và mãn tính.
- Ung thư tuyến tiền liệt: một số trường hợp có thể diễn biến thành ung thư tuyến tiền liệt. Nếu để khối u di căn sang các cơ quan khác sẽ ảnh hưởng đến tính mạng người bệnh.
- Một số bệnh lý khác: U xơ tuyến tiền liệt có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh trĩ, thoát vị bẹn, tăng huyết áp…
5. Phương pháp điều trị u xơ tuyến tiền liệt
Dựa theo tuổi tác, kích thước tuyến tiền liệt và sức khỏe người bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định các phương pháp điều trị sau:
5.1. Điều trị u xơ tuyến tiền liệt ở nam giới bằng phương pháp nội khoa
- Đối với những người bệnh tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt chưa gây biến chứng sẽ được theo dõi 3-6 tháng để đánh giá lại.
- Với những trường hợp các triệu chứng ở mức độ nhẹ thì được chỉ định điều trị nội khoa bằng thuốc. Các loại thuốc được sử dụng phổ biến nhất hiện nay là thuốc thuộc nhóm ức chế alpha 1. Thuốc có công dụng làm giãn cơ trơn thành mạch, tuyến tiền liệt và cổ bàng quang. Sau đó làm giảm tình trạng tắc nghẽn niệu đạo, giúp bệnh nhân đi tiểu bình thường. Ngoài ra, người bệnh có thể được chỉ định một số loại thuốc khác như các thuốc kháng androgen để dùng phối hợp với nhóm thuốc trên giúp làm giảm triệu chứng của bệnh.
Người bệnh nên tái khám định kỳ để theo dõi tiến triển của bệnh và có biện pháp can thiệp kịp thời.
Lưu ý: thông tin về cách điều trị đưa ra chỉ mang tính chất tham khảo. Tuyệt đối không tự ý sử dụng thuốc nếu không có chỉ định của bác sĩ.
5.2. Điều trị u xơ tuyến tiền liệt ở nam giới bằng phương pháp ngoại khoa
Phẫu thuật u xơ tuyến tiền liệt được chỉ định trong trường hợp:
- Phương pháp điều trị nội khoa thất bại.
- Gây nhiều biến chứng nghiêm trọng như bị bí đái hoàn toàn, kể cả sau rút ống thông niệu đạo. Hoặc bí đái không hoàn toàn có nước tiểu tồn dư sau khi đi tiểu. Tiểu ra máu tái diễn nhiều lần; sỏi bàng quang; viêm niệu tái diễn; suy thận….
Có 2 phương pháp phẫu thuật là là nội soi và mổ hở. Trong trường hợp tiền liệt tuyến quá to, không sử dụng được phương pháp nội soi thì bác sĩ chỉ định mổ để bóc tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt.
Hiện nay, phổ biến nhất là áp dụng phương pháp cắt bỏ tuyến tiền liệt bằng nội soi qua đường niệu đạo.
6. Phòng tránh bệnh tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt ở nam giới
Để phòng ngừa tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt, nam giới cần:
- Kiểm soát tình trạng căng thẳng thần kinh kết hợp với chế độ nghỉ ngơi thư giãn hợp lý; tập luyện thể dục thể thao.
- Uống nhiều nước (2 – 3 lít mỗi ngày) để làm sạch đường tiết niệu.
- Ăn các loại thực phẩm chứa các nội tiết tố thiên nhiên như isoflavone, lignane (đậu nành, đậu xanh, giá đỗ,…) để ức chế phản ứng viêm tấy trong tuyến tiền liệt; các loại rau củ quả chứa nhiều beta-carotene, lycopene, vitamin A, B, C ( dưa hấu, cần tây, rau ngót,cà chua, cà rốt, bí đỏ,..) và thực phẩm giàu Omega 3 (cá ngừ, cá hồi, sữa chua,…).
- Hạn chế mỡ động vật, thịt động vật chứa nhiều đạm; thực phẩm chiên rán.
- Hạn chế uống rượu, bia và đồ uống có caffein.
U xơ tuyến tiền liệt ở nam giới có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm. Do đó, nếu có triệu chứng nghi ngờ, người bệnh nên đi thăm khám càng sớm càng tốt. Để được chẩn đoán chính xác về tình trạng sức khỏe và có phương án điều trị kịp thời nếu không may mắc bệnh.
