Việc điều trị xơ gan không thể áp dụng một cách đồng nhất cho tất cả mọi người. Tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh, mức độ tổn thương gan và tình trạng sức khỏe tổng thể, mỗi bệnh nhân sẽ cần một phác đồ điều trị riêng biệt. Điều này giúp nâng cao hiệu quả điều trị, giảm thiểu biến chứng và kéo dài tuổi thọ. Bài viết dưới đây sẽ phân tích chi tiết các phương pháp điều trị phù hợp với từng đối tượng cụ thể, từ bệnh nhân mắc xơ gan do rượu, viêm gan virus cho đến người cao tuổi hay phụ nữ mang thai. Việc tiếp cận điều trị cá thể hóa đang là xu hướng quan trọng giúp cải thiện kết quả điều trị và chất lượng cuộc sống cho người bệnh.
Menu xem nhanh:
1. Tổng quan về xơ gan và các yếu tố ảnh hưởng đến điều trị
1.1 Xơ gan là gì?
Xơ gan là tình trạng gan bị tổn thương mạn tính dẫn đến thay thế các mô gan khỏe mạnh bằng mô xơ, làm mất dần chức năng gan. Nguyên nhân thường gặp bao gồm viêm gan B, C, uống rượu lâu dài, gan nhiễm mỡ không do rượu, rối loạn tự miễn và nhiễm độc do thuốc. Theo thời gian, xơ gan tiến triển gây ra các biến chứng nguy hiểm như cổ trướng, giãn tĩnh mạch thực quản, hôn mê gan và ung thư gan.
1.2 Yếu tố quyết định phương pháp điều trị xơ gan
Việc lựa chọn phương pháp điều trị không chỉ phụ thuộc vào giai đoạn xơ gan (còn bù hay mất bù) mà còn phải xem xét đến nguyên nhân gây bệnh, tuổi tác, giới tính, tình trạng thai kỳ, các bệnh lý đi kèm cũng như khả năng đáp ứng điều trị. Một số bệnh nhân cần can thiệp y tế chuyên sâu, trong khi người khác có thể kiểm soát bệnh bằng chế độ dinh dưỡng và theo dõi định kỳ.
Khi phát hiện xơ gan, cần được điều trị càng sớm càng tốt để kiểm soát và tránh các biến chứng nguy hiểm.
2. Cách điều trị xơ gan theo từng nguyên nhân và nhóm đối tượng
2.1 Điều trị xơ gan do rượu
Ở những bệnh nhân xơ gan do nghiện rượu, yếu tố then chốt trong điều trị là chấm dứt hoàn toàn việc sử dụng đồ uống có cồn. Việc kiêng rượu giúp làm chậm tiến trình xơ hóa, giảm nguy cơ tử vong và phục hồi phần nào chức năng gan. Các bác sĩ thường phối hợp thêm các biện pháp hỗ trợ cai nghiện, sử dụng thuốc ổn định tâm thần kinh và bổ sung vitamin nhóm B, đặc biệt là B1 để phòng ngừa biến chứng thần kinh.
2.2 Điều trị xơ gan do viêm gan virus
Ở bệnh nhân bị xơ gan do viêm gan B hoặc C, liệu pháp kháng virus là yếu tố nền tảng. Việc ức chế hoạt động của virus giúp ngăn ngừa tổn thương tiếp diễn tại gan và giảm nguy cơ ung thư gan. Đối với viêm gan B, thuốc kháng virus như tenofovir hoặc entecavir thường được sử dụng lâu dài theo chỉ định. Trong trường hợp viêm gan C, liệu trình điều trị kháng virus trực tiếp (DAA) mang lại hiệu quả khỏi bệnh cao sau 8 – 12 tuần.
2.3 Điều trị xơ gan cho người cao tuổi
Người cao tuổi thường có nhiều bệnh lý kèm theo và chức năng gan suy yếu tự nhiên theo tuổi. Vì vậy, điều trị xơ gan ở đối tượng này cần cân nhắc kỹ lưỡng giữa lợi ích và nguy cơ của từng phương pháp. Việc sử dụng thuốc cần được giảm liều, chọn lọc kỹ lưỡng để tránh gây độc cho gan. Dinh dưỡng đầy đủ, kiểm soát huyết áp, tiểu đường và tái khám thường xuyên cũng đóng vai trò đặc biệt quan trọng.
2.4 Điều trị xơ gan ở phụ nữ mang thai
Phụ nữ mang thai mắc xơ gan là nhóm bệnh nhân đặc biệt, cần phối hợp giữa chuyên khoa gan mật và sản khoa. Việc điều trị xơ gan trong thai kỳ đòi hỏi sự an toàn cho cả mẹ và thai nhi. Các loại thuốc điều trị viêm gan như tenofovir vẫn có thể sử dụng khi lợi ích vượt trội nguy cơ. Ngoài ra, việc theo dõi biến chứng tiền sản giật, xuất huyết tiêu hóa và sinh non là điều bắt buộc.
2.5 Điều trị xơ gan do gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD)
Ở bệnh nhân xơ gan do gan nhiễm mỡ không do rượu, phương pháp điều trị chủ yếu là thay đổi lối sống. Việc giảm cân, tăng vận động thể chất và kiểm soát đường huyết là biện pháp quan trọng để làm giảm quá trình xơ hóa. Một số thuốc có thể được cân nhắc như vitamin E, pioglitazone trong một số trường hợp có chỉ định đặc biệt.
Một số loại thuốc có thể được chỉ định để kiểm soát tình trạng xơ hóa gan, phục hồi chức năng gan.
3. Các phương pháp hỗ trợ điều trị
3.1 Dinh dưỡng trong điều trị xơ gan
Chế độ ăn uống đóng vai trò không thể thiếu trong điều trị bệnh xơ gan. Bệnh nhân cần một chế độ ăn giàu năng lượng, protein chất lượng cao để phục hồi tế bào gan. Tuy nhiên, trong giai đoạn xơ gan mất bù, bệnh nhân cần hạn chế muối nhằm kiểm soát cổ trướng, đồng thời tránh thực phẩm có nguy cơ cao gây nhiễm khuẩn như hải sản sống. Việc chia nhỏ bữa ăn và ăn nhẹ vào buổi tối cũng giúp cải thiện dự trữ glycogen trong gan.
3.2 Theo dõi và phát hiện sớm biến chứng
Phác đồ điều trị hiệu quả không thể thiếu bước theo dõi biến chứng như xuất huyết tiêu hóa, nhiễm trùng dịch báng, bệnh não gan hay ung thư gan. Việc nội soi định kỳ để phát hiện giãn tĩnh mạch thực quản, siêu âm bụng và xét nghiệm AFP nhằm tầm soát ung thư gan nên được thực hiện 6 tháng/lần.
3.3 Ghép gan – lựa chọn sau cùng
Khi gan đã mất hoàn toàn chức năng hoặc xuất hiện biến chứng nặng không thể kiểm soát, ghép gan là phương án cứu sống cuối cùng. Đây là một phương pháp phức tạp, đòi hỏi nguồn tạng hiến phù hợp, điều kiện y tế hiện đại và sự tuân thủ nghiêm ngặt sau ghép. Dù vậy, tỷ lệ sống trên 5 năm sau ghép gan hiện nay đã tăng đáng kể, mở ra hy vọng mới cho nhiều bệnh nhân xơ gan giai đoạn cuối.
Bệnh xơ gan tuy nguy hiểm nhưng có thể kiểm soát với sự đồng hành của chuyên gia gan mật.
4. Lưu ý khi điều trị xơ gan cho từng trường hợp
4.1 Điều chỉnh thuốc theo chức năng gan
Gan là cơ quan chuyển hóa chính của nhiều loại thuốc. Khi bị xơ gan, chức năng này suy giảm khiến thuốc dễ tích tụ gây độc tính. Do đó, bác sĩ cần điều chỉnh liều lượng, tránh các thuốc gây độc cho gan như paracetamol liều cao, kháng viêm không steroid và một số thuốc kháng sinh nhất định. Đối với người có bệnh nền như tăng huyết áp, tiểu đường, cần chọn nhóm thuốc an toàn và hiệu quả cho gan.
4.2 Tư vấn tâm lý và hỗ trợ xã hội
Điều trị bệnh xơ gan không chỉ là vấn đề y học mà còn cần hỗ trợ từ góc độ tâm lý và xã hội. Nhiều bệnh nhân rơi vào trạng thái lo âu, trầm cảm, đặc biệt là khi phải từ bỏ rượu, thay đổi lối sống hoặc đối mặt với nguy cơ tử vong. Sự hỗ trợ từ người thân, nhóm bệnh nhân đồng hành và các chuyên gia tâm lý giúp nâng cao tinh thần, cải thiện tuân thủ điều trị và mang lại kết quả tích cực hơn.
Điều trị xơ gan là một quá trình dài hơi, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa bác sĩ, bệnh nhân và gia đình. Tùy theo nguyên nhân và đặc điểm từng đối tượng, phương pháp điều trị cần được cá nhân hóa để mang lại hiệu quả tối ưu và phòng ngừa biến chứng. Dù hiện nay y học chưa thể chữa khỏi hoàn toàn căn bệnh này, nhưng với các tiến bộ trong điều trị kháng virus, ghép gan và chăm sóc hỗ trợ, người bệnh vẫn có cơ hội sống khỏe mạnh nếu được phát hiện và điều trị sớm, đúng cách.
