Bạn có biết rằng một loại vitamin đơn lẻ có thể ảnh hưởng đến sức khỏe toàn diện của bạn từ não bộ đến hệ thần kinh, hệ tạo máu và năng lượng hàng ngày? Vitamin B12 – chất dinh dưỡng thiết yếu thường bị bỏ qua này đang ngày càng được khoa học chứng minh tầm quan trọng, đặc biệt trong thời đại chế độ ăn hiện đại với nhiều hạn chế. Hãy cùng TCI tìm hiểu tại sao cơ thể chúng ta không thể thiếu vitamin này và những điều cần lưu ý khi bổ sung để đạt hiệu quả tối ưu nhé
Menu xem nhanh:
1. Tổng quan về Vitamin B12
1.1. Vitamin B12 là gì?
Vitamin B12, hay còn gọi là cobalamin, là một vitamin tan trong nước có chứa nguyên tố vi lượng coban, đóng vai trò quan trọng trong nhiều chức năng của cơ thể. Đây là vitamin phức tạp nhất và lớn nhất trong các loại vitamin với cấu trúc phân tử độc đáo giúp nó tham gia vào nhiều phản ứng sinh hóa thiết yếu.
Cơ thể con người không có khả năng tự tổng hợp vitamin B12, do đó chúng ta cần phải nạp chất dinh dưỡng này từ thực phẩm hoặc thông qua các sản phẩm bổ sung. Đặc biệt, vitamin B12 là vitamin duy nhất chứa một nguyên tố khoáng chất là coban, điều này giải thích cho tên gọi khác của nó – cobalamin.
B12 là dưỡng chất thiết yếu với cơ thể
1.2. Chức năng chính với cơ thể
Vitamin B12 đóng vai trò then chốt trong nhiều quá trình sinh học quan trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe toàn diện của con người. Các chức năng chính bao gồm:
– Tham gia vào quá trình tổng hợp myelin – lớp vỏ bọc dây thần kinh, giúp dẫn truyền thần kinh hiệu quả
– Thúc đẩy quá trình tạo hồng cầu mới, phòng tránh bệnh thiếu máu
– Đóng vai trò thiết yếu trong quá trình tổng hợp DNA và phân chia tế bào
– Tham gia vào chuyển hóa homocysteine thành methionine, giúp bảo vệ sức khỏe tim mạch
– Tăng cường quá trình biến đổi chất đạm và lipid thành nguồn năng lượng cho cơ thể.
2. Lợi ích của Vitamin B12
2.1. Tăng cường sức khỏe hệ thần kinh với vitamin B12
Một trong những lợi ích nổi bật nhất của vitamin B12 là khả năng hỗ trợ và bảo vệ hệ thần kinh. Loại vitamin này giữ vai trò quan trọng trong việc bảo vệ và duy trì hoạt động của hệ tế bào thần kinh và tham gia vào quá trình tổng hợp các chất dẫn truyền thần kinh. Đặc biệt, vitamin B12 cần thiết cho quá trình tạo ra lớp vỏ myelin bao quanh và bảo vệ các dây thần kinh.
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc duy trì mức độ vitamin B12 đầy đủ có thể mang lại các lợi ích sau:
– Ngăn ngừa hoặc làm chậm quá trình thoái hóa thần kinh liên quan đến tuổi tác
– Nâng cao khả năng tư duy và lưu trữ thông tin trong não bộ
– Hạn chế khả năng xuất hiện các rối loạn thoái hóa thần kinh như chứng mất trí nhớ Alzheimer
– Ngăn ngừa các triệu chứng tê bì, ngứa ran ở tay chân do tổn thương thần kinh ngoại biên
2.2. Cải thiện sức khỏe tim mạch
Vitamin B12 cùng với folate và vitamin B6 đóng vai trò thiết yếu trong việc kiểm soát nồng độ homocysteine trong máu. Homocysteine ở nồng độ cao được coi là yếu tố nguy cơ gây ra các bệnh tim mạch. Vitamin B12 giúp chuyển hóa homocysteine thành methionine, qua đó giảm nồng độ homocysteine trong máu.
Các nghiên cứu lâm sàng cho thấy việc duy trì mức vitamin B12 đầy đủ có thể:
– Hạ thấp khả năng mắc các bệnh lý về tim mạch bao gồm nhồi máu cơ tim và tai biến mạch máu não
– Hỗ trợ kiểm soát huyết áp
– Cải thiện sức khỏe mạch máu và giảm tình trạng xơ vữa động mạch
3. Nguồn cung cấp vitamin B12
3.1. Thực phẩm giàu B12
Phần lớn nguồn cung cấp B12 đến từ thực phẩm nguồn gốc động vật. Một chế độ ăn cân bằng và đa dạng có thể cung cấp đủ B12 cho cơ thể. Danh sách thực phẩm giàu hàm lượng B12 gồm:
– Thịt đỏ: gan động vật, thịt bò, thịt cừu
– Hải sản: cá hồi, cá ngừ, cá trích, tôm, cua, sò, hàu
– Các chế phẩm từ bò sữa: sữa tươi, pho mát, yaourt
– Trứng, đặc biệt phần lòng đỏ chứa hàm lượng vitamin cao
– Thực phẩm được tăng cường B12: ngũ cốc ăn sáng, sữa đậu nành, men dinh dưỡng
Người theo chế độ ăn thuần chay (vegan) hoặc ăn chay trường có nguy cơ cao bị thiếu B12 nếu không bổ sung thông qua các sản phẩm được tăng cường hoặc thực phẩm bổ sung.
Rất nhiều thực phẩm hằng ngày là nguồn bổ sung B12 cần thiết
3.2. Bổ sung vitamin B12 thông qua các chế phẩm dinh dưỡng
Đối với những người có nguy cơ thiếu vitamin B12, việc bổ sung thông qua các sản phẩm thực phẩm chức năng là giải pháp hữu hiệu. Các dạng bổ sung vitamin B12 hiện nay gồm:
– Viên nén hoặc viên nang uống
– Dạng xịt dưới lưỡi (hấp thu nhanh)
– Dạng tiêm (cho những người có vấn đề về hấp thu)
– Dạng kẹo nhai hoặc viên ngậm
Khi lựa chọn sản phẩm bổ sung, cần chú ý đến dạng vitamin B12. Hai dạng phổ biến nhất là cyanocobalamin (dạng tổng hợp, giá thành rẻ) và methylcobalamin (dạng hoạt động tự nhiên, dễ hấp thu hơn).
4. Những cảnh báo và lưu ý khi sử dụng B12
4.1. Nguy cơ từ việc lạm dụng vitamin B12
Mặc dù B12 thường được coi là an toàn, việc lạm dụng và sử dụng quá đà có thể gây ra một số rủi ro sức khỏe nghiêm trọng. Các nghiên cứu gần đây đã chỉ ra mối liên hệ đáng lo ngại giữa việc bổ sung quá mức B12 và một số vấn đề sức khỏe:
– Tăng nguy cơ phát triển một số loại ung thư, đặc biệt là ung thư phổi và ung thư tuyến tiền liệt ở một số đối tượng nhất định
– Gây mất cân bằng vi chất dinh dưỡng, ảnh hưởng đến sự hấp thu và chuyển hóa các vitamin, khoáng chất khác
– Che giấu triệu chứng thiếu folate, dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng như thiếu máu megaloblastic
– Có thể gây ra một số tác dụng phụ như nổi mẩn, ngứa, buồn nôn, đau đầu khi sử dụng liều cao
Sử dụng B12 cần có sự tham vấn của các bác sĩ y tế trong một số trường hợp cần thiết
4.2. Nhóm người cần cẩn trọng khi dùng thêm vitamin B12
Một số đối tượng cần đặc biệt thận trọng khi bổ sung vitamin B12:
– Những người từng có phản ứng quá mẫn với hợp chất cobalamin
– Bệnh nhân mắc bệnh Leber (một dạng bệnh di truyền về thị giác)
– Người mắc các bệnh liên quan đến hệ tạo máu như bệnh đa hồng cầu, bệnh bạch cầu
– Người đang điều trị ung thư
– Người mắc bệnh thận và gan nặng
– Những phụ nữ trong thời kỳ thai nghén và cho con bú cần hỏi ý kiến bác sĩ trước khi bổ sung
Nếu bạn thuộc một trong các đối tượng trên, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi bắt đầu bổ sung B12.
Nhìn chung, Vitamin B12 đóng vai trò không thể thiếu đối với sức khỏe con người, tham gia vào nhiều quá trình sinh học quan trọng từ sản xuất DNA đến duy trì chức năng thần kinh và tạo máu. Mặc dù thiếu hụt vitamin B12 có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, việc bổ sung quá mức và không đúng cách cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Việc duy trì lượng vitamin B12 trong cơ thể ở mức cân bằng thông qua chế độ ăn uống hợp lý hoặc bổ sung có kiểm soát khi cần thiết là chìa khóa để tận dụng tối đa lợi ích của vitamin quý giá này. Nếu bạn nghi ngờ mình đang thiếu vitamin B12 hoặc có ý định bổ sung, cần đến gặp chuyên gia dinh dưỡng hoặc bác sĩ để nhận được lời khuyên phù hợp với tình trạng cơ thể.
