Khó nuốt (dysphagia) là tình trạng gặp khó khăn khi đưa thức ăn, nước uống hoặc thậm chí nước bọt từ miệng xuống dạ dày. Đây có thể là hiện tượng nhất thời do thói quen ăn uống không đúng cách, nhưng nếu tình trạng này kéo dài, nó có thể là dấu hiệu của các bệnh lý nguy hiểm. Vậy triệu chứng khó nuốt biểu hiện như thế nào? Nguyên nhân do đâu và khi nào cần đi khám bác sĩ? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.
Menu xem nhanh:
1. Triệu chứng khó nuốt là gì?
1.1. Dấu hiệu nhận biết triệu chứng khó nuốt
Người bị khó nuốt thường có cảm giác thức ăn bị mắc kẹt ở cổ họng hoặc ngực, kèm theo một số triệu chứng điển hình như:
– Cảm giác vướng víu hoặc đau khi nuốt
– Ho hoặc nghẹn khi ăn
– Trào ngược thức ăn lên mũi hoặc miệng
– Khàn tiếng hoặc mất giọng sau khi ăn
– Chảy nước dãi do không thể nuốt nước bọt bình thường
– Giảm cân không rõ nguyên nhân do ăn uống khó khăn
Nếu tình trạng khó nuốt kéo dài mà không có nguyên nhân rõ ràng, người bệnh nên đi khám sớm để tìm ra nguyên nhân chính xác.
1.2. Nguyên nhân gây triệu chứng khó nuốt
Khó nuốt có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm:
– Nguyên nhân thần kinh: Các bệnh lý như đột quỵ, Parkinson, xơ cứng teo cơ một bên (ALS) hoặc chấn thương sọ não có thể làm suy giảm chức năng kiểm soát cơ nuốt.
– Nguyên nhân thực quản: Một số vấn đề như hẹp thực quản, co thắt thực quản, trào ngược dạ dày thực quản (GERD) hoặc ung thư thực quản có thể gây ra tình trạng khó nuốt.
– Nguyên nhân cơ và kết nối thần kinh: Các bệnh lý như nhược cơ, xơ cứng bì hoặc tổn thương thần kinh điều khiển cơ nuốt cũng là nguyên nhân gây khó nuốt.
– Nguyên nhân tâm lý: Rối loạn lo âu hoặc căng thẳng kéo dài có thể ảnh hưởng đến khả năng nuốt của một số người.
Người bị khó nuốt thường có cảm giác thức ăn bị mắc kẹt ở cổ họng hoặc ngực, kèm theo một số triệu chứng điển hình
2. Triệu chứng khó nuốt kéo dài thì nên làm gì?
Nếu triệu chứng khó nuốt diễn ra liên tục, ngày càng nặng hơn, người bệnh cần tìm đến bác sĩ để được thăm khám và điều trị kịp thời.
2.1. Khi nào cần đi khám?
Người bệnh nên đi khám bác sĩ nếu gặp phải các dấu hiệu sau:
– Khó nuốt kéo dài hơn vài tuần
– Sụt cân không rõ nguyên nhân
– Đau ngực hoặc cảm giác thức ăn mắc kẹt ở cổ họng
– Nôn mửa thường xuyên hoặc trào ngược thức ăn
– Khó thở hoặc thay đổi giọng nói sau khi nuốt
2.2. Hỗ trợ chăm sóc ban đầu tại nhà
Trước khi đến gặp bác sĩ, người bệnh có thể thực hiện một số biện pháp giúp giảm nhẹ triệu chứng tại nhà:
– Ăn chậm, nhai kỹ trước khi nuốt
– Tránh các thực phẩm khô, cứng, dễ gây nghẹn
– Uống nước sau khi ăn để hỗ trợ đẩy thức ăn xuống thực quản
– Hạn chế đồ cay, nóng, kích thích thực quản
Tuy nhiên, các biện pháp này chỉ mang tính hỗ trợ và không thể thay thế việc chẩn đoán và điều trị y khoa nếu khó nuốt kéo dài.
Nếu triệu chứng khó nuốt diễn ra liên tục, ngày càng nặng hơn, người bệnh cần tìm đến bác sĩ để được thăm khám và điều trị kịp thời.
3. Cách chẩn đoán chính xác triệu chứng khó nuốt
Việc chẩn đoán khó nuốt không chỉ dựa vào triệu chứng lâm sàng mà còn cần đến các phương pháp y khoa chuyên sâu.
3.1. Thăm khám lâm sàng
Bác sĩ sẽ khai thác tiền sử bệnh, kiểm tra họng, đánh giá phản xạ nuốt và cơ nuốt để xác định mức độ nghiêm trọng của triệu chứng.
3.2. Nội soi thực quản chẩn đoán khó nuốt
Nội soi tiêu hóa là phương pháp phổ biến giúp quan sát thực quản, phát hiện viêm loét, hẹp thực quản hoặc khối u nếu có.
3.3. Đo áp lực nhu động thực quản HRM chẩn đoán khó nuốt
Phương pháp này đánh giá hoạt động của cơ thực quản, giúp phát hiện các rối loạn nhu động thực quản gây khó nuốt.
3.4. Đo pH thực quản 24 giờ
Đây là xét nghiệm quan trọng để xác định mức độ trào ngược acid dạ dày, một trong những nguyên nhân phổ biến gây khó nuốt.
Việc chẩn đoán khó nuốt không chỉ dựa vào triệu chứng lâm sàng mà còn cần đến các phương pháp y khoa chuyên sâu.
4. Tầm quan trọng của việc chẩn đoán chính xác triệu chứng khó nuốt
Việc chẩn đoán chính xác giúp:
– Xác định nguyên nhân cụ thể, tránh điều trị sai hướng
– Phát hiện sớm các bệnh lý nguy hiểm như ung thư thực quản
– Đưa ra phương pháp điều trị phù hợp, ngăn ngừa biến chứng như suy dinh dưỡng hoặc viêm phổi do sặc
5. Điều trị và cách phòng ngừa tình trạng khó nuốt
Phương pháp điều trị khó nuốt sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh.
5.1. Điều trị triệu chứng khó nuốt
– Dùng thuốc: Nếu khó nuốt do trào ngược dạ dày hoặc co thắt thực quản, bác sĩ có thể kê thuốc ức chế acid hoặc giãn cơ trơn thực quản.
– Can thiệp y khoa: Trong trường hợp hẹp thực quản, bác sĩ có thể thực hiện nong thực quản hoặc phẫu thuật.
– Liệu pháp ngôn ngữ và nuốt: Dành cho bệnh nhân gặp vấn đề thần kinh gây rối loạn nuốt.
5.2. Cách phòng ngừa triệu chứng khó nuốt
– Ăn uống điều độ, tránh thức ăn quá khô, cay nóng
– Không nằm ngay sau khi ăn, hạn chế thực phẩm kích thích trào ngược
– Duy trì cân nặng hợp lý, tránh béo phì gây áp lực lên thực quản
– Đi khám sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm các vấn đề thực quản
Triệu chứng khó nuốt không chỉ gây khó chịu trong sinh hoạt mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ sức khỏe nghiêm trọng. Nếu tình trạng này kéo dài, người bệnh nên chủ động đi khám để được chẩn đoán và điều trị kịp thời, tránh những biến chứng nguy hiểm.
