Ban đêm, khi mọi người đã yên giấc, bạn lại trằn trọc vì những cơn ho kéo dài không rõ nguyên nhân? Rất có thể thủ phạm chính là trào ngược dạ dày ho về đêm – một tình trạng thầm lặng nhưng ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống.
Menu xem nhanh:
1. Vì sao trào ngược dạ dày lại gây ho về đêm?
1.1. Cơ chế của trào ngược và phản xạ ho
Trào ngược dạ dày là tình trạng axit từ dạ dày trào ngược lên thực quản, thậm chí có thể lên tới vùng họng hoặc thanh quản. Khi hiện tượng này xảy ra vào ban đêm, nhất là khi nằm ngủ, axit dễ tiếp xúc trực tiếp với niêm mạc hô hấp gây kích thích cổ họng và xuất hiện phản xạ ho. Đây là cách cơ thể cố gắng loại bỏ axit hoặc chất lỏng kích ứng ra khỏi đường thở.
1.2. Vì sao triệu chứng xuất hiện chủ yếu vào ban đêm?
Ban đêm là thời điểm cơ thể nằm ngang, trọng lực không còn hỗ trợ giữ axit trong dạ dày như khi đứng hay ngồi. Đồng thời, quá trình tiết nước bọt và nuốt giảm, khiến axit dễ tồn tại lâu hơn trong thực quản và vùng hầu họng. Đó là lý do vì sao nhiều người cảm thấy ho nhiều, khó thở, thậm chí tỉnh giấc vào giữa đêm vì cơn trào ngược.
Khi trào ngược xảy ra vào ban đêm, nhất là khi nằm ngủ, axit dễ tiếp xúc trực tiếp với niêm mạc hô hấp gây kích thích cổ họng và xuất hiện phản xạ ho
2. Dấu hiệu nhận biết trào ngược dạ dày ho về đêm
2.1. Cơn ho thường dai dẳng, không rõ nguyên nhân
Khác với ho do viêm họng hay cảm lạnh, ho do trào ngược không kèm theo sốt hay đờm đặc. Người bệnh thường cảm thấy ho khan, ho rát, ho từng cơn vào ban đêm, nhất là sau khi ăn tối muộn hoặc nằm xuống ngay sau bữa ăn.
2.2. Ho kèm theo nóng rát ở ngực
Triệu chứng đặc trưng khác là cảm giác nóng rát vùng thượng vị hoặc sau xương ức, giống như lửa lan từ dạ dày lên cổ họng. Một số người còn cảm thấy đắng miệng, chua miệng vào sáng hôm sau.
2.3. Đánh thức giữa đêm vì nghẹn hoặc khó thở
Người bị trào ngược ban đêm thường tỉnh giấc đột ngột vì cảm giác nghẹn cổ, khó thở hoặc cảm giác có dị vật trong họng. Các triệu chứng này dễ khiến người bệnh nhầm lẫn với hen suyễn hoặc bệnh lý hô hấp.
3. Những trường hợp nào dễ gặp tình trạng này?
3.1. Người thường xuyên ăn tối muộn hoặc ăn quá no
Thói quen ăn tối gần giờ ngủ, ăn nhiều đồ dầu mỡ, cay nóng hoặc uống rượu bia dễ khiến dạ dày tăng tiết axit, làm tăng nguy cơ trào ngược vào ban đêm.
3.2. Phụ nữ mang thai và người thừa cân
Sự gia tăng áp lực ổ bụng do thai nhi phát triển hoặc do mỡ tích tụ khiến cơ vòng thực quản dưới dễ bị giãn, làm axit dạ dày trào ngược lên thực quản.
3.3. Người có tiền sử trào ngược dạ dày mãn tính
Những người đã được chẩn đoán trào ngược dạ dày lâu năm thường có nguy cơ cao gặp phải các biến chứng như viêm họng trào ngược, ho kéo dài vào ban đêm.
4. Trào ngược dạ dày ho về đêm có nguy hiểm không?
4.1. Ảnh hưởng đến giấc ngủ và chất lượng cuộc sống
Mỗi đêm tỉnh giấc vì ho, nghẹn thở hay khó chịu ở cổ họng sẽ khiến người bệnh mất ngủ, mệt mỏi kéo dài. Điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất làm việc, học tập và tinh thần.
4.2. Nguy cơ biến chứng hô hấp
Nếu tình trạng trào ngược kéo dài không kiểm soát, axit có thể gây viêm thanh quản, viêm họng mãn, viêm xoang, thậm chí có thể dẫn đến viêm phổi hít nếu axit dạ dày xâm nhập vào phổi qua đường hô hấp.
4.3. Gây viêm thực quản và nguy cơ tiền ung thư
Axit trào ngược ban đêm thường tồn tại lâu trong thực quản do nằm ngang, từ đó gây tổn thương niêm mạc thực quản. Nếu để lâu không điều trị, viêm thực quản có thể chuyển thành thực quản Barrett – một tình trạng tiền ung thư.
Mỗi đêm tỉnh giấc vì ho, nghẹn thở hay khó chịu ở cổ họng sẽ khiến người bệnh mất ngủ, mệt mỏi kéo dài.
5. Làm sao để giảm tình trạng ho về đêm do trào ngược?
5.1. Điều chỉnh lối sống và thói quen sinh hoạt
Đây là biện pháp đầu tiên và hiệu quả nhất với hầu hết người bị trào ngược:
– Không ăn tối quá muộn, nên ăn trước giờ ngủ ít nhất 2–3 tiếng
– Tránh các thực phẩm gây kích ứng như cà phê, đồ chua, cay, nước ngọt có ga
– Nâng cao đầu giường khoảng 15–20cm để hạn chế axit trào ngược khi nằm
– Duy trì cân nặng hợp lý và tránh mặc quần áo bó sát khi ngủ
5.2. Sử dụng thuốc theo đúng hướng dẫn bác sĩ
Một số nhóm thuốc thường được chỉ định như: thuốc kháng axit, thuốc ức chế bơm proton (PPI), thuốc tăng cường trương lực cơ vòng thực quản. Tuy nhiên, người bệnh không nên tự ý mua thuốc uống kéo dài mà nên thăm khám để có hướng điều trị phù hợp.
5.3. Điều trị bệnh lý nền nếu có
Với những người có kèm theo thoát vị hoành, loét dạ dày, viêm hang vị, cần điều trị triệt để các bệnh lý này để giảm triệu chứng trào ngược.
6. Khi nào cần đi khám bác sĩ?
6.1. Ho kéo dài trên 2 tuần nhưng không rõ nguyên nhân
Nếu bạn bị ho về đêm liên tục dù không cảm lạnh, không viêm họng và không tiếp xúc với khói bụi thì rất có thể đây là dấu hiệu của trào ngược dạ dày. Do vậy nên đi khám để được xác định nguyên nhân và điều trị sớm.
6.2. Ho kèm theo sụt cân, khó nuốt hoặc đau ngực
Đây là các dấu hiệu cảnh báo nguy cơ tổn thương thực quản nghiêm trọng, thậm chí có thể là dấu hiệu sớm của bệnh lý nguy hiểm như ung thư thực quản.
7. Phương pháp chẩn đoán trào ngược dạ dày ho về đêm
7.1. Thăm khám lâm sàng và khai thác triệu chứng
Bác sĩ sẽ bắt đầu bằng việc hỏi kỹ về thời gian xuất hiện cơn ho, các yếu tố liên quan như ăn uống, tư thế ngủ, thói quen sinh hoạt và những triệu chứng đi kèm như ợ hơi, nóng rát, cảm giác nghẹn. Việc mô tả đúng triệu chứng giúp định hướng sớm nguyên nhân gây ho về đêm là do trào ngược hay nguyên nhân hô hấp khác.
7.2. Nội soi tiêu hóa trên
Nội soi là phương pháp phổ biến để kiểm tra trực tiếp niêm mạc thực quản, dạ dày và tá tràng. Qua hình ảnh nội soi, bác sĩ có thể đánh giá mức độ tổn thương do axit gây ra, phát hiện viêm thực quản, loét, hẹp thực quản hoặc biến chứng như thực quản Barrett. Đây là bước quan trọng để xác nhận chẩn đoán trào ngược và loại trừ các bệnh lý khác trong hệ tiêu hóa.
7.3. Đo áp lực thực quản (HRM)
Đo áp lực thực quản (High Resolution Manometry – HRM) là kỹ thuật hiện đại giúp đánh giá chức năng vận động của thực quản và hoạt động của cơ vòng thực quản dưới. Phương pháp này giúp xác định xem có bất thường trong quá trình nuốt hay hoạt động đóng mở của cơ vòng, từ đó phát hiện nguyên nhân khiến axit dễ trào ngược lên họng, đặc biệt là vào ban đêm.
7.4. Đo pH thực quản 24 giờ
Đây là phương pháp tiêu chuẩn vàng để xác định trào ngược axit. Một đầu dò pH nhỏ được đặt trong thực quản và ghi lại nồng độ axit trong suốt 24 giờ. Kết quả sẽ cho biết tần suất, thời gian và mức độ nghiêm trọng của các đợt trào ngược, đồng thời liên hệ với thời điểm xuất hiện cơn ho để xác định chính xác nguyên nhân gây ho về đêm có phải do trào ngược hay không.
Đo ph thực quản 24 giờ là phương pháp tiêu chuẩn vàng để xác định trào ngược axit.
Ho ban đêm do trào ngược không chỉ đơn thuần là triệu chứng khó chịu mà còn là dấu hiệu cảnh báo tình trạng dạ dày cần được quan tâm đúng mức. Việc thay đổi lối sống, ăn uống hợp lý, thăm khám định kỳ sẽ giúp kiểm soát hiệu quả bệnh lý này, mang lại giấc ngủ trọn vẹn và sức khỏe tốt hơn mỗi ngày.
