Tiêm vắc-xin là biện pháp phòng bệnh hiệu quả được áp dụng rộng rãi trên toàn thế giới. Tuy nhiên, sau khi tiêm vắc-xin, một số người có thể bị ngứa tại vị trí tiêm hoặc các vùng khác trên cơ thể. Hiện tượng này hoàn toàn bình thường và có thể kiểm soát được. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ về nguyên nhân và các biện pháp khắc phục tình trạng tiêm vắc-xin bị ngứa, đọc ngay bạn nhé.
Menu xem nhanh:
1. Tại sao tiêm vắc-xin lại bị ngứa?
Ngứa sau khi tiêm vắc-xin là phản ứng sinh lý tự nhiên của cơ thể và có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Để hiểu rõ hơn về vấn đề này, chúng ta cần tìm hiểu các cơ chế gây ngứa chính sau khi tiêm vắc-xin.
1.1. Tiêm vắc-xin bị ngứa do phản ứng của hệ miễn dịch
Khi vắc-xin được đưa vào cơ thể, hệ miễn dịch sẽ nhận diện thành phần trong vắc-xin như tác nhân lạ và kích hoạt chuỗi phản ứng bảo vệ. Quá trình này giải phóng các chất trung gian hóa học, đặc biệt là histamine. Histamine là chất gây ngứa chính, kích thích các dây thần kinh, tạo ra cảm giác khó chịu tại vị trí tiêm và các vùng lân cận.
Khi vắc-xin được đưa vào cơ thể, hệ miễn dịch sẽ kích hoạt chuỗi phản ứng bảo vệ.
1.2. Tiêm vắc-xin bị ngứa do phản ứng viêm tại chỗ
Sau khi tiêm, cơ thể sẽ tạo ra phản ứng viêm cục bộ tại vị trí tiêm. Quá trình viêm này làm tăng lưu lượng máu đến vùng tiêm, kèm theo sự tích tụ của các tế bào viêm và chất trung gian hóa học. Sự kết hợp này gây ra các triệu chứng như sưng, đỏ và ngứa. Đây là dấu hiệu cho thấy hệ miễn dịch đang hoạt động tích cực để tạo ra các kháng thể bảo vệ.
1.3. Tiêm vắc-xin bị ngứa do đáp ứng của hệ thần kinh
Khi vắc-xin được tiêm vào cơ thể, các dây thần kinh cảm giác trong da có thể bị kích thích. Sự kích thích này, kết hợp với các chất trung gian hóa học được giải phóng trong quá trình viêm, sẽ truyền tín hiệu đến não bộ và được nhận biết như cảm giác ngứa. Cường độ của cảm giác này có thể khác nhau ở từng người, phụ thuộc vào độ nhạy cảm của hệ thần kinh cá nhân.
1.4. Tiêm vắc-xin bị ngứa do phản ứng với các thành phần của vắc-xin
Vắc-xin không chỉ chứa kháng nguyên mà còn chứa các thành phần khác như chất bảo quản, tá dược, và chất ổn định. Một số người có thể nhạy cảm với các thành phần này, dẫn đến phản ứng dị ứng nhẹ, biểu hiện bằng ngứa. Các protein trong vắc-xin cũng có thể kích thích các tế bào mast giải phóng histamine, góp phần gây ra cảm giác này.
1.5. Tiêm vắc-xin bị ngứa do phản ứng với protein lạ
Vắc-xin thường chứa các protein lạ đối với cơ thể. Khi các protein này tiếp xúc với hệ miễn dịch, chúng có thể kích hoạt các tế bào lympho T và B sản xuất các kháng thể đặc hiệu. Trong quá trình này, các cytokine được giải phóng có thể kích thích các thụ thể ngứa trên da, tạo ra cảm giác khó chịu.
1.6. Tiêm vắc-xin bị ngứa do vai trò của độ ẩm và nhiệt độ da
Sau khi tiêm vắc-xin, vùng da tại chỗ tiêm thường có sự thay đổi về nhiệt độ và độ ẩm do phản ứng viêm. Những thay đổi này có thể ảnh hưởng đến các thụ thể cảm giác trên da, góp phần tạo ra hoặc làm tăng cảm giác ngứa. Đặc biệt khi thời tiết nóng ẩm, triệu chứng ngứa có thể trở nên rõ rệt hơn.
Mặc dù cảm giác ngứa sau khi tiêm vắc-xin có thể gây khó chịu, nhưng đây thường là dấu hiệu cho thấy hệ miễn dịch đang hoạt động tích cực để tạo ra khả năng bảo vệ cơ thể. Trong hầu hết các trường hợp, triệu chứng này sẽ tự khỏi sau vài ngày mà không cần can thiệp đặc biệt.
2. Các dạng ngứa thường gặp sau khi tiêm vắc-xin
Sau khi tiêm vắc-xin, người tiêm có thể gặp phải nhiều dạng ngứa khác nhau. Việc hiểu rõ các dạng ngứa này giúp người tiêm và nhân viên y tế có thể theo dõi và xử trí phù hợp, tránh những lo lắng không cần thiết.
– Ngứa tại vị trí tiêm: Đây là dạng ngứa phổ biến nhất. Vùng da quanh vị trí tiêm có thể đỏ, sưng nhẹ kèm ngứa ran, cảm giác ngứa có thể tăng lên khi chạm vào hoặc khi vận động cánh tay. Phạm vi ngứa thường giới hạn trong khoảng 2-3cm xung quanh điểm tiêm. Triệu chứng này thường xuất hiện trong vài giờ đầu và có thể kéo dài từ 1-3 ngày.
Ngứa tại vị trí tiêm là dạng ngứa phổ biến nhất.
– Ngứa lan tỏa: Một số trường hợp có thể xuất hiện cảm giác ngứa lan rộng ra các vùng da lân cận hoặc toàn thân. Vùng da ngứa có thể không có biểu hiện bất thường về màu sắc hoặc có thể kèm theo các nốt đỏ nhỏ. Ngứa lan tỏa thường là biểu hiện của phản ứng dị ứng nhẹ, bắt đầu từ 24-48 giờ sau khi tiêm và có thể kéo dài từ 3-5 ngày.
– Ngứa kèm nổi mề đay: Dạng ngứa này đặc trưng bởi sự xuất hiện của các nốt phồng trên da, có màu đỏ hoặc hồng nhạt, kích thước thay đổi. Các nốt mề đay thường nổi lên thành từng mảng và gây ngứa dữ dội. Tình trạng này có thể xuất hiện ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể, không nhất thiết phải gần vị trí tiêm. Các nốt mề đay có thể di chuyển, biến mất ở vị trí này và xuất hiện ở vị trí khác.
3. Đối tượng dễ bị ngứa sau khi tiêm vắc-xin
– Người có tiền sử dị ứng: Những người có tiền sử dị ứng với các loại thuốc, thực phẩm hoặc các tác nhân môi trường có nguy cơ bị ngứa sau khi tiêm vắc-xin cao hơn.
– Người có bệnh về da: Người mắc các bệnh về da như chàm, vảy nến hoặc mề đay mãn tính có thể dễ bị kích ứng và ngứa hơn sau khi tiêm vắc-xin.
– Trẻ nhỏ: Trẻ nhỏ có làn da nhạy cảm hơn người lớn nên dễ bị ngứa sau khi tiêm hơn.
4. Cách xử lý khi bị ngứa sau khi tiêm vắc-xin
– Các biện pháp không sử dụng thuốc: Có nhiều cách đơn giản để giảm ngứa không sử dụng thuốc như chườm lạnh vị trí tiêm, giữ vệ sinh sạch sẽ, mặc quần áo rộng rãi. Tránh gãi mạnh vùng da bị ngứa để không làm tổn thương da và gây nhiễm trùng.
– Sử dụng thuốc: Trong trường hợp ngứa nhiều, có thể sử dụng các loại thuốc kháng histamine theo chỉ định của bác sĩ. Các loại kem bôi chứa hydrocortisone nồng độ thấp cũng có thể giúp giảm ngứa và viêm tại chỗ.
Có thể sử dụng các loại thuốc kháng histamine theo chỉ định của bác sĩ, trong trường hợp ngứa nhiều.
Nếu tình trạng ngứa kéo dài trên 1 tuần, lan rộng nhanh chóng hoặc kèm theo các triệu chứng như khó thở, chóng mặt, sưng môi hoặc lưỡi, cần đến ngay cơ sở y tế để được kiểm tra và điều trị kịp thời.
5. Phòng ngừa ngứa khi tiêm vắc-xin
– Chuẩn bị trước khi tiêm: Trước khi tiêm, cần thông báo với nhân viên y tế về tiền sử dị ứng và các bệnh lý đang mắc. Nên tắm rửa sạch sẽ và mặc quần áo rộng rãi trong ngày tiêm.
– Chăm sóc sau khi tiêm: Giữ vị trí tiêm sạch sẽ. Tránh các hoạt động gây ra nhiều mồ hôi trong 24 giờ đầu sau khi tiêm. Không tự ý bôi các loại thuốc hoặc kem dưỡng lên vị trí tiêm nếu không có chỉ định của bác sĩ.
Tiêm vắc-xin bị ngứa là phản ứng phổ biến và thường không nguy hiểm. Việc hiểu nguyên nhân và cách xử lý sẽ giúp bạn an tâm hơn khi tiêm vắc-xin. Hãy nhớ rằng, lợi ích của việc tiêm vắc-xin trong phòng ngừa bệnh tật vẫn lớn hơn nhiều so với những phản ứng phụ nhẹ và tạm thời như ngứa. Nếu có bất kỳ lo lắng nào, đừng ngần ngại tham khảo ý kiến của nhân viên y tế để được tư vấn cụ thể cho trường hợp của mình.
