Bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD) là một trong những bệnh lý tiêu hóa phổ biến, ảnh hưởng đến hàng triệu người trên thế giới. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết rằng GERD có thể là nguyên nhân gây ra ho mạn tính – một triệu chứng thường bị bỏ qua hoặc nhầm lẫn với các bệnh lý hô hấp khác. Điều này không chỉ khiến việc chẩn đoán và điều trị bị chậm trễ mà còn gây ra những biến chứng nghiêm trọng. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về bệnh trào ngược dạ dày gây ho mạn tính, cơ chế hình thành, phương pháp chẩn đoán và cách điều trị hiệu quả.
Menu xem nhanh:
1. Bệnh trào ngược dạ dày gây ho là gì?
1.1 Khái niệm, nguyên nhân gây GERD
Bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD) là tình trạng axit dạ dày và dịch tiêu hóa trào ngược lên thực quản, gây tổn thương niêm mạc thực quản và nhiều triệu chứng khác nhau. Một trong số đó là hiện tượng ho mạn tính, thường ít được nhận biết. Ho do trào ngược dạ dày xảy ra khi axit và các chất trong dạ dày xâm nhập vào đường hô hấp hoặc kích thích dây thần kinh thực quản.
Nguyên nhân chủ yếu của bệnh GERD bao gồm:
– Suy yếu LES – cơ thắt dưới thực quản.
– Thói quen ăn uống không lành mạnh, như ăn quá no, nằm ngay sau khi ăn hoặc tiêu thụ nhiều đồ cay nóng, rượu bia.
– Béo phì và căng thẳng kéo dài làm tăng áp lực lên dạ dày.
1.2 Triệu chứng, dấu hiệu của trào ngược gây ho
– Ho khan kéo dài: Đây là triệu chứng có thể khiến nhiều người nhầm lẫn, thường không kèm theo đờm và tăng nặng vào ban đêm hoặc sau bữa ăn.
– Cảm giác nóng rát ở ngực: Thường được gọi là ợ nóng, xảy ra khi axit kích thích niêm mạc thực quản.
– Khó nuốt: Do viêm hoặc tổn thương niêm mạc thực quản.
– Khàn giọng hoặc đau họng kéo dài: Do axit tiếp xúc với dây thanh âm.
Những triệu chứng này thường bị nhầm lẫn với các bệnh lý khác, dẫn đến việc thăm khám và chẩn đoán của người bệnh chậm trễ.
2. Lý giải chi tiết tại sao bệnh trào ngược dạ dày lại gây ho mạn tính?

GERD gây ho mạn tính có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời
2.1 Cơ chế gây ho trong bệnh trào ngược dạ dày
Bệnh trào ngược dạ dày gây ho mạn tính qua hai cơ chế chính:
– Phản xạ thần kinh: Axit trào ngược kích thích các dây thần kinh cảm giác ở niêm mạc thực quản, gửi tín hiệu đến não và khởi phát cơn ho.
– Hít phải axit: Khi axit trào ngược lên cao, nó có thể xâm nhập vào khí quản và phổi, gây viêm và kích thích đường hô hấp, dẫn đến ho.
Ngoài ra, tình trạng trào ngược kéo dài có thể làm tăng nhạy cảm niêm mạc thực quản và hệ hô hấp, khiến cơn ho dễ xuất hiện hơn ngay cả khi kích thích nhẹ.
2.2 Tác động lâu dài của bệnh trào ngược dạ dày gây ho đến hệ hô hấp
Ho mạn tính không chỉ làm giảm chất lượng cuộc sống mà còn gây ra các biến chứng nghiêm trọng, bao gồm:
– Viêm phổi hít: Do axit hoặc thức ăn trào ngược vào phổi.
– Hen suyễn: Axit trào ngược làm tăng nguy cơ co thắt phế quản.
– Sẹo thực quản: Tổn thương niêm mạc thực quản kéo dài dẫn đến hẹp thực quản, làm trầm trọng thêm triệu chứng khó nuốt và ho.
3. Chẩn đoán và điều trị tình trạng trào ngược dạ dày gây ho
3.1 Phương pháp chẩn đoán phát hiện chính xác bệnh trào ngược dạ dày gây ho
Để xác định bệnh trào ngược dạ dày gây ho, các bác sĩ thường sử dụng các phương pháp sau:
Nội soi thực quản – dạ dày
Nội soi cho phép bác sĩ trực tiếp quan sát niêm mạc thực quản và dạ dày, từ đó phát hiện các tổn thương như viêm, loét hoặc dấu hiệu của trào ngược. Nội soi cũng giúp loại trừ các nguyên nhân khác gây ho, chẳng hạn như khối u hay polyp.
Đo pH thực quản 24 giờ
Đây được coi là tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán GERD. Một ống nhỏ được đặt vào thực quản qua mũi, nối với một thiết bị ghi nhận mức độ axit trong thực quản suốt 24 giờ. Kết quả từ phương pháp này không chỉ xác định được tần suất và mức độ trào ngược mà còn liên kết chúng với các triệu chứng ho, giúp phân biệt ho do GERD với các nguyên nhân khác.

Kỹ thuật đo pH thực quản 24h là công cụ hữu hiệu trong chẩn đoán xác định chính xác GERD gây ho, tần suất, thời điểm của trào ngược xảy ra
Đo áp lực thực quản (HRM)
Đây là phương pháp đánh giá chức năng cơ thắt thực quản dưới và hoạt động nhu động thực quản. Bằng cách sử dụng một ống mỏng có cảm biến áp suất, HRM giúp xác định liệu cơ thắt thực quản dưới có bị suy yếu hoặc hoạt động bất thường hay không, từ đó làm rõ nguyên nhân gây trào ngược và ho.
Những phương pháp này không chỉ giúp chẩn đoán chính xác bệnh mà còn phân biệt được ho do GERD với các nguyên nhân khác như nhiễm trùng, hen suyễn hay bệnh lý phổi.
3.2 Phương án điều trị
Việc điều trị bệnh trào ngược dạ dày thực quản gây ho tập trung vào giảm triệu chứng và ngăn ngừa tổn thương niêm mạc, chẳng hạn như:
– Thay đổi lối sống: Ăn nhiều bữa nhỏ, tránh ăn quá no. Không nằm ngay sau ăn, giữ đầu cao khi ngủ. Ngoài ra, dinh dưỡng là yếu tố quan trọng giúp giảm triệu chứng ho do trào ngược. Bệnh nhân nên ưu tiên các thực phẩm dễ tiêu hóa như cháo, súp, rau củ luộc và tránh xa các món ăn nhiều dầu mỡ, chiên xào.
– Sử dụng thuốc: Thuốc ức chế bơm proton (PPI) để giảm tiết axit. Thuốc kháng histamine H2 hoặc thuốc trung hòa axit. Thuốc tăng cường vận động dạ dày.

Tuân thủ đúng phác đồ điều trị giúp ngăn chặn tình trạng ho do trào ngược trở nên nghiêm trọng hơn
4. Lời khuyên cho người bị trào ngược dạ dày gây ho
Để kiểm soát tốt cho bệnh nhân bị trào ngược dạ dày gây ho, người bệnh cần tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ, đồng thời thực hiện các biện pháp phòng ngừa như sau:
– Ăn uống điều độ, tránh ăn quá sát giờ ngủ.
– Duy trì cân nặng hợp lý và nên tập luyện thể dục thể thao thường xuyên.
– Hạn chế căng thẳng, nên ngủ đủ giấc mỗi ngày.
– Khám sức khỏe định kỳ để phát hiện và điều trị kịp thời các biến chứng.
Việc nhận biết sớm và điều trị hiệu quả bệnh trào ngược dạ dày gây ho không chỉ giúp giảm thiểu triệu chứng khó chịu mà còn ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm, cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh.