Vì sao cần xét nghiệm HCT trong sốt xuất huyết?

Xét nghiệm HCT trong sốt xuất huyết giúp bác sĩ theo dõi tình trạng cô đặc máu và nguy cơ thoát huyết tương – biến chứng nguy hiểm thường gặp ở người bệnh. Việc theo dõi HCT sát sao không chỉ hỗ trợ chẩn đoán mức độ nặng của bệnh mà còn giúp đánh giá hiệu quả điều trị, từ đó can thiệp kịp thời để hạn chế rủi ro cho người mắc sốt xuất huyết.

1. Chỉ số HCT là gì trong xét nghiệm máu?

Trong bệnh sốt xuất huyết, chỉ số HCT (Hematocrit) luôn được theo dõi chặt chẽ vì đây là thông số quan trọng giúp bác sĩ đánh giá tình trạng cô đặc máu và nguy cơ xảy ra biến chứng. HCT cho biết tỷ lệ phần trăm hồng cầu trong tổng thể tích máu, qua đó phản ánh lượng dịch đang lưu thông trong lòng mạch của người bệnh.

Hồng cầu có vai trò vận chuyển oxy đến các cơ quan, nên chỉ số HCT cũng gián tiếp cho thấy khả năng cung cấp oxy của máu. Trong thực tế, HCT thường được dùng để phát hiện thiếu máu, mất nước, các rối loạn về máu và đặc biệt hữu ích trong việc theo dõi diễn tiến sốt xuất huyết.

Ở người trưởng thành khỏe mạnh, HCT thường dao động:

• Nam giới: Khoảng 40–52%;
• Nữ giới: Khoảng 36–48%.

Giá trị HCT cao hoặc thấp hơn mức bình thường đều có thể là dấu hiệu bất thường và cần được bác sĩ đánh giá kết hợp với các chỉ số xét nghiệm khác.

2. Vì sao cần xét nghiệm HCT trong sốt xuất huyết?

Xét nghiệm HCT trong sốt xuất huyết là một chỉ số cận lâm sàng rất quan trọng, giúp bác sĩ theo dõi diễn tiến bệnh và phát hiện sớm các biến chứng nguy hiểm. Sở dĩ cần thực hiện xét nghiệm HCT trong bệnh sốt xuất huyết để:

Phát hiện sớm tình trạng cô đặc máu do thoát huyết tương

Trong bệnh sốt xuất huyết, virus Dengue có thể làm tổn thương thành mạch, khiến huyết tương thoát ra ngoài lòng mạch. Khi đó, phần dịch trong máu giảm nhưng số lượng hồng cầu không đổi, dẫn đến HCT trong bệnh sốt xuất huyết tăng cao. Sự gia tăng HCT là dấu hiệu sớm cảnh báo tình trạng cô đặc máu và nguy cơ sốc sốt xuất huyết nếu không được bù dịch kịp thời.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), HCT tăng ≥20% so với ban đầu là một tiêu chí quan trọng để chẩn đoán thoát huyết tương trong sốt xuất huyết.

Theo dõi hiệu quả bù dịch và điều trị

Việc xét nghiệm HCT được thực hiện lặp lại nhiều lần trong quá trình điều trị sốt xuất huyết. Nếu HCT giảm dần sau bù dịch, điều này cho thấy dịch truyền đang có hiệu quả. Ngược lại, HCT tiếp tục tăng hoặc tăng nhanh có thể báo hiệu tình trạng thoát huyết tương vẫn tiến triển, cần điều chỉnh phác đồ điều trị.

Bộ Y tế Việt Nam cũng nhấn mạnh vai trò của việc theo dõi HCT liên tục để đánh giá đáp ứng điều trị và phòng ngừa sốc.

Hỗ trợ phân biệt sốt xuất huyết với các bệnh sốt khác

Không phải trường hợp sốt nào cũng cần truyền dịch hoặc theo dõi sát như sốt xuất huyết. Khi xem xét HCT với tiểu cầu và các triệu chứng lâm sàng, bác sĩ có thêm cơ sở để phân biệt sốt xuất huyết với các bệnh nhiễm virus thông thường khác. Do đó, xét nghiệm HCT trong sốt xuất huyết đóng vai trò hỗ trợ chẩn đoán, tránh điều trị sai hoặc bỏ sót ca bệnh nặng.

Xét nghiệm HCT trong bệnh sốt xuất huyết không chỉ làm một lần mà thường được chỉ định xét nghiệm lặp lại theo giờ hoặc theo ngày. Việc theo dõi diễn tiến tăng hay giảm của HCT giúp bác sĩ đánh giá đúng giai đoạn bệnh, phát hiện sớm biến chứng và điều chỉnh phác đồ điều trị, đặc biệt là truyền dịch, nhằm đảm bảo an toàn cho người bệnh.

3. HCT tăng cao/ giảm trong sốt xuất huyết phản ánh điều gì?

Sự tăng hoặc giảm HCT trong sốt xuất huyết không phải là ngẫu nhiên mà phản ánh trực tiếp những thay đổi bên trong cơ thể người bệnh.

HCT cao trong sốt xuất huyết

HCT cao trong sốt xuất huyết thường là dấu hiệu cảnh báo tình trạng cô đặc máu. Nguyên nhân chính là do hiện tượng thoát huyết tương ra khỏi lòng mạch, khiến phần dịch trong máu giảm đi, trong khi số lượng hồng cầu không đổi, làm tỷ lệ hồng cầu tăng lên.

Đây cũng là lý do giải thích tại sao sốt xuất huyết HCT tăng thường xuất hiện ở giai đoạn nguy hiểm của bệnh. Khi HCT tăng nhanh hoặc tăng liên tục, nguy cơ sốc sốt xuất huyết và suy tuần hoàn sẽ cao hơn, đòi hỏi người bệnh phải được theo dõi sát và bù dịch kịp thời.

HCT giảm trong sốt xuất huyết

Ngược lại, HCT giảm trong sốt xuất huyết lại là dấu hiệu cho thấy cơ thể đang gặp tình trạng mất máu hoặc xuất huyết. Khi người bệnh bị chảy máu trong (xuất huyết tiêu hóa, xuất huyết nội tạng) hoặc chảy máu nhiều, số lượng hồng cầu giảm xuống, dẫn đến sốt xuất huyết HCT giảm rõ rệt trên kết quả xét nghiệm.

Ngoài ra, HCT cũng có thể giảm nếu người bệnh được truyền dịch quá mức, làm máu bị pha loãng. Vì vậy, khi thấy HCT giảm, bác sĩ cần kết hợp với các dấu hiệu lâm sàng khác để xác định nguyên nhân chính xác.

Nhìn chung, sự thay đổi của chỉ số HCT – dù tăng hay giảm – đều mang ý nghĩa quan trọng. Việc theo dõi HCT định kỳ giúp bác sĩ điều chỉnh phác đồ điều trị phù hợp, hạn chế biến chứng nguy hiểm và bảo đảm an toàn cho người bệnh.

Tóm lại, xét nghiệm HCT trong sốt xuất huyết là chỉ số quan trọng giúp bác sĩ theo dõi tình trạng cô đặc máu, đánh giá nguy cơ thoát huyết tương và phát hiện sớm các biến chứng nguy hiểm. Khi được chỉ định xét nghiệm HCT, người bệnh và gia đình cần tuân thủ đúng hướng dẫn của bác sĩ để đảm bảo an toàn và phục hồi tốt nhất.

Nguồn thông tin tham khảo: Bộ Y tế, Cdc.gov, Who.int