Vì sao aspirin được sử dụng làm thuốc giảm đau?

Aspirin là một trong những thuốc giảm đau quen thuộc và được sử dụng từ lâu trong y học. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ vì sao aspirin được sử dụng làm thuốc giảm đau trong nhiều trường hợp khác nhau. Việc nắm được cơ chế tác dụng và đặc điểm của thuốc sẽ giúp người bệnh sử dụng aspirin hiệu quả và an toàn hơn.

1. Aspirin là thuốc gì? Nó ra đời năm nào? Vì sao aspirin có liều 81mg?

Aspirin là thuốc quen thuộc có tác dụng giảm đau, hạ sốt, chống viêm và chống kết tập tiểu cầu (giúp máu ít đông hơn). Nhờ những tác dụng này, aspirin được sử dụng trong điều trị các cơn đau thông thường như đau đầu, đau cơ, đau bụng kinh và đặc biệt là dự phòng nhồi máu cơ tim, đột quỵ ở một số đối tượng nguy cơ cao.

Aspirin ra đời năm 1897, Felix Hoffmann (nhà hóa học người Đức làm việc tại hãng Bayer) đã tạo ra axit acetylsalicylic từ axit salicylic có nguồn gốc từ vỏ cây liễu. Hợp chất này sau đó được đặt tên là aspirin. Nhờ hiệu quả rõ rệt và ít gây kích ứng hơn dạng cũ, aspirin nhanh chóng được sử dụng rộng rãi và trở thành một trong những loại thuốc phổ biến nhất trong y học hiện đại.

Vậy vì sao aspirin có liều 81mg? Aspirin 81mg là liều thấp, thường dùng để chống kết tập tiểu cầu nhằm phòng ngừa bệnh tim mạch và đột quỵ. Ở liều này, aspirin vẫn phát huy tốt tác dụng “làm loãng máu” nhưng giảm đáng kể nguy cơ tác dụng phụ, đặc biệt là xuất huyết tiêu hóa. Vì vậy, liều 81mg được xem là mức cân bằng giữa hiệu quả bảo vệ tim mạch và độ an toàn khi sử dụng lâu dài.

2. Vì sao aspirin được sử dụng làm thuốc giảm đau? Cơ chế là gì?

Aspirin hoạt động bằng cách ức chế sự tạo ra prostaglandin – các chất trung gian gây đau và viêm trong cơ thể. Prostaglandin được sản xuất nhờ enzyme cyclooxygenase (COX), gồm hai loại là COX-1 và COX-2. COX-1 tham gia vào các chức năng sinh lý bình thường như bảo vệ niêm mạc dạ dày và hỗ trợ đông máu, trong khi COX-2 chủ yếu liên quan đến quá trình viêm và gây đau.

Aspirin ức chế cả COX-1 và COX-2, nhờ đó giúp giảm đau và chống viêm. Tuy nhiên, việc ức chế COX-1 cũng có thể làm giảm khả năng bảo vệ dạ dày, dẫn đến nguy cơ kích ứng hoặc chảy máu tiêu hóa. Một số thuốc giảm đau thế hệ mới chỉ ức chế COX-2 nên ít ảnh hưởng đến dạ dày hơn.

Ngoài ra, aspirin còn có tác dụng chống kết tập tiểu cầu bằng cách ức chế sự tạo thành thromboxane A2, từ đó làm giảm nguy cơ hình thành cục máu đông và giúp phòng ngừa nhồi máu cơ tim, đột quỵ.

3. Cách sử dụng aspirin làm thuốc giảm đau an toàn

Aspirin thường được sử dụng để giảm các cơn đau nhẹ đến trung bình như đau đầu, đau răng, đau cơ, đau khớp. Ngoài ra, thuốc còn có tác dụng giảm viêm trong các bệnh viêm khớp, hạ sốt khi bị nhiễm trùng và chống kết tập tiểu cầu nhằm phòng ngừa cục máu đông, từ đó giúp giảm nguy cơ nhồi máu cơ tim và đột quỵ ở người có nguy cơ cao. Liều dùng aspirin để giảm đau cần tuân theo hướng dẫn của bác sĩ hoặc dược sĩ. Không nên tự ý tăng liều hoặc dùng kéo dài để tránh tác dụng phụ, đặc biệt là trên đường tiêu hóa

Những trường hợp cần thận trọng hoặc không nên dùng aspirin:

Aspirin không phù hợp với người dị ứng với thuốc hoặc các thuốc kháng viêm không steroid khác.
Người có tiền sử loét dạ dày, xuất huyết tiêu hóa, rối loạn đông máu hoặc đang dùng thuốc làm loãng máu cần đặc biệt cẩn trọng vì aspirin có thể làm tăng nguy cơ chảy máu.
Phụ nữ mang thai, nhất là trong 3 tháng cuối, và phụ nữ đang cho con bú chỉ nên dùng khi có chỉ định của bác sĩ.
Trẻ em và thanh thiếu niên mắc hoặc đang hồi phục sau cúm, thủy đậu không nên dùng aspirin do nguy cơ hội chứng Reye.
Ngoài ra, người mắc AIDS đang điều trị bằng zidovudine cũng cần tránh tự ý sử dụng aspirin.

Tương tác thuốc cần lưu ý:

Khi dùng chung với thuốc chống đông hoặc thuốc kháng tiểu cầu, nguy cơ chảy máu có thể tăng.
Việc kết hợp aspirin với các NSAID khác như ibuprofen hay naproxen làm tăng nguy cơ kích ứng và xuất huyết dạ dày.
Aspirin cũng có thể ảnh hưởng đến hiệu quả của thuốc điều trị gút, thuốc hạ đường huyết và một số thuốc chống trầm cảm nhóm SSRI.
Một số thảo dược như tỏi, gừng, bạch quả, nhân sâm, cúc chamomile, đinh hương hay arnica có thể làm tăng tác dụng chống đông của aspirin, từ đó làm tăng nguy cơ chảy máu nếu dùng cùng lúc.

Tóm lại, Aspirin được sử dụng làm thuốc giảm đau vì khả năng ức chế các chất trung gian gây đau và viêm trong cơ thể, từ đó giúp làm dịu các cơn đau mức độ nhẹ đến trung bình. Bên cạnh hiệu quả giảm đau, aspirin còn có tác dụng hạ sốt và chống viêm, đáp ứng nhiều nhu cầu điều trị thường gặp. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn, aspirin cần được sử dụng đúng liều và đúng đối tượng theo khuyến cáo y tế. Bạn không nên lạm dụng thuốc giảm đau aspirin để tránh những nguy cơ có thể xảy ra.

Nguồn tham khảo: healthline.com; nhs.uk; uchicagomedicine.org; nurseslabs.com; medical-dictionary.thefreedictionary.com