Thuốc giảm axit dạ dày có tác hại gì không?

Thuốc giảm axit dạ dày (antacid) là nhóm thuốc giúp giảm nhanh các triệu khó chịu ở đường tiêu hóa. Mặc dù giúp giảm triệu chứng hiệu quả, thuốc không điều trị tận gốc nguyên nhân và có thể gây ra các tác dụng phụ hoặc tương tác với thuốc khác nếu dùng sai cách. Vì vậy, hiểu đúng công dụng, chỉ định, tác dụng phụ và những điểm cần thận trọng khi dùng thuốc là điều rất quan trọng để đảm bảo an toàn.

1. Tác dụng và chỉ định của thuốc giảm axit dạ dày?

Thuốc giảm axit dạ dày – Antacid giúp giảm acid dư trong dạ dày bằng cách trung hòa acid. Cơ chế này khác với thuốc giảm tiết axit dạ dày bằng cách ức chế tiết acid như H2-blockers hoặc PPI.

Thuốc kháng axit là sự kết hợp của nhiều hợp chất với các muối canxi, magie và nhôm khác nhau làm thành phần hoạt chất. Mỗi loại muối cation này có một đặc tính dược lý đặc trưng quyết định công dụng lâm sàng của chúng. Thuốc giảm axit dạ dày thường được dùng để giảm các triệu chứng liên quan đến acid dư như:

Trào ngược dạ dày-thực quản: có thể gây ợ chua, vị đắng miệng, ho khan kéo dài, khó nuốt.
Ợ nóng: cảm giác nóng rát ở ngực hoặc cổ do acid dạ dày trào lên.
Khó tiêu/đầy bụng: đau, đầy hoặc khó chịu ở vùng bụng trên sau ăn.
Loét tá tràng và dạ dày
Viêm dạ dày do căng thẳng
Suy tuyến tụy
Tiêu chảy do axit mật
Trào ngược mật
Táo bón
Loãng xương
Kiềm hóa nước tiểu
Liên kết phosphat trong suy thận mãn tính.

Thuốc giảm axit dạ dày có thể có nhiều dạng khác nhau: dạng lỏng, viên nhai (chewable), viên hòa tan trong nước. Thuốc giảm axit dạ dày chỉ làm giảm triệu chứng mà không điều trị tận gốc nguyên nhân gây ợ nóng hoặc trào ngược.

Nếu bạn chỉ thi thoảng bị ợ nóng, khó tiêu, thuốc giảm axit dạ dày là lựa chọn “ổn”. Uống khoảng 1 giờ sau ăn hoặc khi thấy khó chịu, không nên uống chung với thức ăn.

Thuốc này không chữa các bệnh nặng hơn như viêm ruột thừa, loét dạ dày tá tràng, sỏi mật, hoặc các vấn đề ruột. Nếu có đau bụng kéo dài, nôn, chảy máu, sốt… bạn nên đi khám bác sĩ.

2. Thuốc giảm axit dạ dày có tác hại gì không?

Khi sử dụng thuốc giảm axit dạ dày, bạn có thể gặp táo bón hoặc tiêu chảy tùy thành phần (magie gây tiêu chảy, canxi/nhôm dễ táo bón). Một số người còn bị đau bụng, buồn nôn, đầy hơi hoặc đau đầu. Dùng lâu dài có thể gây “acid rebound”, tức dạ dày tăng tiết acid trở lại. Thuốc chứa nhôm cũng có thể ảnh hưởng hấp thu canxi, làm xương yếu.

Các tác dụng phụ thường gặp ở trẻ sơ sinh và người cao tuổi. Việc sử dụng thuốc kháng axit lâu dài ở nhóm đối tượng này không được khuyến cáo do những lo ngại về an toàn. Cụ thể:

2.1. Thành phần Nhôm hydroxit có trong thuốc giảm axit dạ dày

Việc sử dụng nhôm có liên quan đến nguy cơ nhiễm độc tăng cao ở những người bị suy thận và trẻ sơ sinh. Nó được thể hiện như:

Loãng xương
Thiếu máu hồng cầu nhỏ
Độc tính thần kinh
Bệnh nhuyễn xương
Táo bón
Tắc nghẽn phân
Buồn nôn
Nôn mửa
Đau bụng quặn thắt
Hạ magie máu
Hạ phosphat máu.

2.2. Thành phần Canxi cacbonat trong thuốc giảm axit dạ dày

Các phản ứng bất lợi thường gặp với nhóm thuốc kháng axit chứa thành phần này là:

Đau bụng
Chán ăn
Táo bón
Acid rebound
Buồn nôn
Nôn mửa
Đầy hơi
Khô miệng
Đau đầu
Tăng canxi huyết
Hạ phosphat máu.

2.3. Một số thành phần khác trong thuốc giảm axit dạ dày cần chú ý

Thuốc giảm axit dạ dày có thể có tương tác đáng kể về mặt lâm sàng với các loại thuốc khác mà bệnh nhân đang dùng. Một số ví dụ bao gồm:

Sử dụng thuốc giảm axit dạ dày đồng thời với các thuốc có tính axit (ví dụ, digoxin, chlorpromazine isoniazid) có thể làm giảm khả năng hấp thu các thuốc này, làm giảm nồng độ thuốc trong máu và giảm tác dụng điều trị của chúng.
Sử dụng đồng thời pseudoephedrine, levodopa có thể làm tăng hấp thu thuốc, dẫn đến độc tính tiềm ẩn hoặc các tác dụng phụ do nồng độ các loại thuốc này trong huyết thanh tăng cao.
Các thuốc chứa magie trisilicat và magie hydroxit có thể liên kết với các loại thuốc như tetracycline và kháng sinh fluoroquinolon, cản trở sự hấp thu và tác dụng điều trị của chúng.
Natri bicarbonate trong thuốc giảm axit dạ dày ảnh hưởng đáng kể đến độ axit của nước tiểu, có thể làm thay đổi quá trình đào thải một số loại thuốc qua thận; natri bicarbonate ức chế quá trình bài tiết các loại thuốc có tính kiềm như amphetamine và quinidin trong khi làm tăng quá trình bài tiết các loại thuốc có tính axit như aspirin.

3. Lưu ý khi sử dụng để hạn chế tối đa tác dụng phụ

Thuốc giảm axit dạ dày có thể làm thay đổi cách cơ thể hấp thu các thuốc khác, vì vậy nếu bạn đang uống thuốc trị bệnh, hãy uống antacid cách ít nhất 1 giờ trước hoặc 2-4 giờ sau thuốc đó.

Đối với một số người sau đây, sử dụng thuốc giảm axit dạ dày cần hỏi ý kiến bác sĩ trước:

Những người đang theo chế độ ăn ít muối (low-sodium diet)
Người có bệnh tim, cao huyết áp, suy tim
Người có bệnh gan, bệnh thận
Trẻ em dưới 12 tuổi
Người đang dùng các thuốc khác do antacid có thể tương tác, làm thay đổi hấp thu.

Thuốc giảm axit dạ dày có bán dưới dạng thuốc không cần kê đơn, nghĩa là bệnh nhân không cần toa bác sĩ để mua. Những loại thuốc này chỉ giúp giảm triệu chứng, có thể che giấu một rối loạn tiềm ẩn. Việc thiếu nhận thức về vấn đề này có thể làm chậm chẩn đoán các bệnh lý như GERD, loét dạ dày tá tràng, loét dạ dày và thoát vị hoành. Do đó, việc hiểu đúng cách sử dụng, liều lượng và thời gian dùng thuốc là rất quan trọng để cải thiện triệu chứng. Mặc dù thuốc không gây độc ở liều cao, người dùng vẫn cần lưu ý nguy cơ tương tác với các loại thuốc khác, đặc biệt với những ai đang điều trị nhiều bệnh cùng lúc.

Nguồn tài liệu tham khảo: Medlineplus, Clevelandclinic, Healthline