Các thuốc giảm lo âu căng thẳng hiệu quả

Lo âu căng thẳng có thể dẫn đến tình trạng sức khỏe suy giảm và ảnh hưởng cuộc sống. Việc sử dụng thuốc giảm lo âu căng thẳng có thể mang đến hiệu quả, cải thiện tình trạng tâm lý lo âu. Tuy nhiên, việc dùng sai liều hay tự ý sử dụng không có hướng dẫn từ bác sĩ, dược sĩ có thể mang lại các tác dụng phụ. Dưới đây là thuốc giảm lo lắng căng thẳng phổ biến hiện nay cccầndungftheo chỉ định.

1. Thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRIs)

Thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRIs) là thuốc giảm lo âu căng thẳng, thường được chỉ định trong điều trị rối loạn lo âu, lo âu lan tỏa và rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD). Nhờ hiệu quả ổn định và độ an toàn tương đối cao, SSRIs hiện được xem là lựa chọn hàng đầu cho nhiều trường hợp lo âu kéo dài.

Cơ chế tác dụng: SSRIs hoạt động bằng cách ngăn tế bào thần kinh tái hấp thu serotonin – chất dẫn truyền thần kinh giúp điều hòa tâm trạng và cảm xúc, từ đó làm giảm lo âu và căng thẳng.
Một số thuốc thường dùng: citalopram, escitalopram, fluoxetine, fluvoxamine, paroxetine, sertraline.
Liều dùng và thời gian điều trị: Thuốc thường bắt đầu có tác dụng sau khoảng 2 – 6 tuần. Người bệnh thường cần dùng liên tục từ 6–12 tháng và giảm liều dần theo hướng dẫn của bác sĩ. SSRIs không gây nghiện, nhưng không nên tự ý ngưng thuốc.
Tác dụng phụ thường gặp: buồn nôn, rối loạn tiêu hóa, khô miệng, chóng mặt, mệt mỏi, đau đầu, rối loạn giấc ngủ và giảm chức năng tình dục.

2. Thuốc ức chế tái hấp thu serotonin-norepinephrine (SNRI)

Thuốc ức chế tái hấp thu serotonin – norepinephrine (SNRIs) là nhóm thuốc chống trầm cảm thường được sử dụng như thuốc giảm lo âu căng thẳng trong điều trị rối loạn lo âu, đồng thời có thể được chỉ định cho một số tình trạng đau mạn tính, tuy nhiên hiệu quả hạn chế hơn trong rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD).

Cơ chế tác dụng: Thuốc giảm lo âu căng thẳng nhóm SNRIs giúp ức chế quá trình tái hấp thu serotonin và norepinephrine trong não, từ đó cải thiện tâm trạng và giảm triệu chứng lo âu.
Một số thuốc phổ biến: Duloxetine (Cymbalta), venlafaxine (Effexor XR). Nhóm thuốc giảm lo âu căng thẳng này thường cần vài tuần để bắt đầu phát huy hiệu quả và nên được sử dụng theo chỉ định của bác sĩ.
Tác dụng phụ tương tự SSRIs nhưng có thể kèm tăng huyết áp, đổ mồ hôi nhiều hơn và đau dạ dày.

3. Thuốc giảm lo âu căng thẳng chống trầm cảm 3 vòng

Thuốc chống trầm cảm ba vòng (TCAs) là nhóm thuốc chống trầm cảm thế hệ cũ, đôi khi vẫn được sử dụng như thuốc giảm lo âu căng thẳng trong những trường hợp người bệnh không đáp ứng tốt với các nhóm thuốc khác. TCAs ít được ưu tiên hơn SSRIs do nguy cơ tác dụng phụ cao hơn, nhưng vẫn có giá trị điều trị ở một số đối tượng chọn lọc.

Cơ chế tác dụng: Nhóm TCAs hoạt động bằng cách ức chế tái hấp thu serotonin và norepinephrine, giúp tăng nồng độ các chất dẫn truyền thần kinh này trong não, từ đó cải thiện lo âu và tâm trạng.
Một số thuốc phổ biến: amitriptyline, imipramine, nortriptyline.
Liều dùng: Nhóm thuốc giảm lo âu căng thẳng này thường bắt đầu có hiệu quả sau 2–4 tuần và cần duy trì ít nhất 3 tháng, có thể kéo dài 6–12 tháng sau khi triệu chứng ổn định. Việc giảm liều hoặc ngừng thuốc phải thực hiện theo chỉ định của bác sĩ để tránh tác dụng phụ và nguy cơ tái phát.
Tác dụng phụ: dễ gây khô miệng, táo bón, buồn ngủ, nhìn mờ, chóng mặt khi đứng lên, tăng cân, run tay và rối loạn tiểu tiện.

4. Thuốc chống trầm cảm Benzodiazepines

Benzodiazepines là nhóm thuốc an thần, đôi khi được sử dụng như thuốc giảm lo lắng căng thẳng nhằm làm giảm nhanh các triệu chứng lo âu thực thể như căng cơ, bồn chồn và mất ngủ. Nhóm thuốc này có tác dụng nhanh, thường đạt nồng độ đỉnh trong máu sau 1–2 giờ dùng thuốc.

Cơ chế: Tăng ức chế hệ thần kinh trung ương, giúp cơ thể thư giãn và giảm lo âu tức thời.
Thuốc thường dùng: alprazolam, diazepam, lorazepam, chlordiazepoxide.
Chỉ định: Chủ yếu dùng ngắn hạn (2–4 tuần), đôi khi phối hợp tạm thời với SSRIs.
Lưu ý: Có nguy cơ lệ thuộc và nghiện, không tự ý tăng hoặc ngừng thuốc.
Tác dụng phụ: buồn ngủ, chóng mặt, giảm trí nhớ, kém tập trung.

5. Các nhóm thuốc giải lo âu căng thẳng khác

Các nhóm thuốc giải lo âu căng thẳng khác thường được dùng trong một số trường hợp đặc biệt và cần có chỉ định y tế, bao gồm:

Thuốc chẹn beta (Beta-blockers):

Chỉ định: Giảm các triệu chứng lo âu thực thể như tim đập nhanh, run tay.
Thuốc thường dùng: Atenolol, propranolol.
Tác dụng phụ: Mệt mỏi, tay chân lạnh, hạ huyết áp, khó thở, rối loạn giấc ngủ, giảm ham muốn tình dục.
Lưu ý: Thận trọng ở người hen suyễn hoặc đái tháo đường.

Thuốc ức chế monoamine oxidase (MAOIs):

Chỉ định: Ít dùng trong điều trị lo âu do nguy cơ tác dụng phụ.
Thuốc thường gặp: Phenelzine, tranylcypromine, selegiline.
Tác dụng phụ: Chóng mặt, buồn ngủ, đau đầu, buồn nôn, khô miệng, mệt mỏi, rối loạn giấc ngủ.

Lo âu, căng thẳng, các rối loạn thần kinh gây ám ảnh cưỡng chế hiện nay là một trong những vấn đề phổ biến trong xã hội và y khoa. Việc sử dụng thuốc giảm lo âu căng thẳng cần được bác sĩ kê đơn đúng chỉ định, bên cạnh đó, việc tuân thủ liều và thời gian dùng cũng vô cùng quan trọng. Điều này giúp việc lo âu tránh tái phát và chống gây nghiện khi sử dụng thuốc.

Nguồn tài liệu tham khảo: Medicalnewstoday