Các thuốc có thể gây ra bàng quang hoạt động quá mức

Bàng quang tăng hoạt gây khó chịu cho người bệnh. Bàng quang hoạt động quá mức không chỉ do bệnh lý mà còn có thể liên quan đến việc sử dụng một số loại thuốc hằng ngày. Dưới đây là những nhóm thuốc bàng quang tăng hoạt, gây triệu chứng tiểu nhiều, tiểu gấp.

1. Nhóm thuốc lợi tiểu

Đây là nhóm thuốc bàng quang tăng hoạt thường gặp nhất. Chúng thường được chỉ định cho bệnh nhân cao huyết áp hoặc suy tim.

Cơ chế tác động:

• Thuốc lợi tiểu giúp thận đào thải muối và nước ra khỏi cơ thể qua nước tiểu.
• Lượng nước tiểu tăng nhanh khiến bàng quang đầy trong thời gian ngắn.
• Khi bàng quang căng quá nhanh, áp lực lên thành bàng quang tăng đột ngột, từ đó gây buồn tiểu gấp và tiểu nhiều lần.

Ví dụ thuốc thường gặp:

• Furosemide
• Hydrochlorothiazide…

2. Nhóm thuốc tác động lên hệ thần kinh trung ương

Nhiều loại thuốc dùng trong điều trị tâm thần hoặc hỗ trợ giấc ngủ có thể ảnh hưởng đến khả năng kiểm soát bàng quang, do đó cũng được xem là thuốc gây bàng quang tăng hoạt.

Thuốc an thần và thuốc ngủ:

• Cơ chế: Làm giảm sự tỉnh táo và khả năng nhận biết tín hiệu “buồn tiểu” từ não bộ.
• Hệ quả: Người bệnh có thể không kịp thức dậy hoặc không kịp đi vào nhà vệ sinh, dẫn đến tiểu són (tiểu không tự chủ).

Thuốc chống trầm cảm:

• Một số loại thuốc có thể làm giảm khả năng co bóp của cơ bàng quang nhưng lại gây ra hiện tượng “tiểu tràn đầy” (overflow incontinence), hoặc làm thay đổi tín hiệu thần kinh dẫn đến co thắt bất thường.

3. Thuốc chẹn Alpha

Nhóm thuốc bàng quang tăng hoạt này thường được chỉ định để điều trị tăng huyết áp hoặc phì đại tuyến tiền liệt ở nam giới. Thuốc hoạt động bằng cách làm giãn các cơ trơn tại cổ bàng quang và niệu đạo, từ đó giúp dòng nước tiểu đi ra dễ dàng hơn.

Tuy nhiên, ở phụ nữ, sự giãn cơ niệu đạo quá mức có thể khiến việc kiểm soát nước tiểu kém hơn, dễ bị tiểu són khi ho, hắt hơi hoặc vận động mạnh. Với nam giới, thuốc đôi khi gây cảm giác buồn tiểu gấp do áp lực dòng tiểu thay đổi. Một số thuốc thường gặp trong nhóm này gồm Alfuzosin, Prazosin và Terazosin.

4. Nhóm thuốc kháng Cholinergic (Anticholinergics)

Mặc dù một số thuốc kháng cholinergic được dùng để điều trị tình trạng bàng quang tăng hoạt, nhưng các thuốc kháng cholinergic dùng cho mục đích khác (như trị dị ứng, say tàu xe) lại có thể gây tác dụng ngược, do vậy cũng được xếp vào nhóm thuốc bàng quang tăng hoạt.

Chúng có thể làm cơ bàng quang quá thư giãn, hay nói cách khác là thuốc giãn cơ bàng quang, dẫn đến không thể làm trống hoàn toàn bàng quang. Nước tiểu còn sót lại (nước tiểu tồn dư) khiến bàng quang nhanh đầy lại hơn, dẫn đến tình trạng đi tiểu liên tục nhưng mỗi lần chỉ được một ít. Ví dụ: Diphenhydramine (thuốc chống dị ứng).

5. Một số loại thuốc khác

Ngoài ra, còn có một số loại thuốc giãn cơ bàng quang hay có thể gây bàng quang tăng hoạt khác như:

• Thuốc huyết áp khác: Thuốc hạ áp chẹn Canxi (như nifedipine) làm giãn cơ bàng quang, cản trở khả năng co thắt bình thường, dẫn đến tiểu không kiểm soát thúc giục, do vậy cũng được xem là thuốc bàng quang tăng hoạt.
• Thuốc chứa hormon Estrogen: Thay đổi chức năng lưu trữ bàng quang, tuy ít gặp nhưng cũng góp phần làm bàng quang tăng hoạt.
• Thuốc kháng Histamin: Làm giãn bàng quang, gây tăng lượng nước tiểu dẫn đến căng bàng quang quá mức, biểu hiện như tình trạng bàng quang tăng hoạt động.

Tuy nhiên cần lưu ý rằng không phải tất cả bệnh nhân sử dụng các thuốc này đều gặp tình trạng bàng quang tăng hoạt động; rủi ro phụ thuộc vào liều lượng, thời gian sử dụng, và các yếu tố cá nhân như tuổi tác, giới tính, hoặc bệnh lý kèm theo (ví dụ: tiểu đường hoặc tăng sản tuyến tiền liệt ở nam giới). Nhiều chuyên gia cũng nhấn mạnh rằng thuốc gây tăng lượng nước tiểu hoặc khi sử dụng các thuốc trên cùng với nhiều nước có thể làm trầm trọng thêm triệu chứng.

Tóm lại, việc nhận biết và quản lý thuốc bàng quang tăng hoạt đòi hỏi cách tiếp cận đa chiều, kết hợp theo dõi cùng với các bác sĩ để điều chỉnh sao cho phù hợp với từng cá nhân, nhằm giảm thiểu tác động đến chất lượng cuộc sống.

Nguồn tài liệu tham khảo: Everydayhealth, Goodrx