Các dấu hiệu dị ứng thuốc giảm đau

Các dấu hiệu dị ứng thuốc giảm đau có thể xuất hiện từ nhẹ đến nghiêm trọng, ảnh hưởng đến da, niêm mạc, đường hô hấp và thậm chí toàn thân. Nhận biết sớm các triệu chứng như nổi mề đay, ngứa, sưng môi, khó thở hay chóng mặt… sẽ giúp bạn xử lý kịp thời và tránh các biến chứng nguy hiểm.

1. Vì sao lại bị dị ứng thuốc giảm đau?

Dị ứng thuốc là phản ứng của hệ miễn dịch khi cơ thể phản ứng lại với một loại thuốc, có thể là thuốc kê đơn, thuốc không kê đơn, thảo dược hay thuốc giảm đau thông thường (NSAID).

Lần đầu sử dụng thuốc, cơ thể có thể nhận diện thuốc như một chất lạ (kháng nguyên) hoặc kết hợp với protein trong cơ thể để tạo thành phức hợp kháng nguyên. Hệ miễn dịch sẽ sản xuất các kháng thể đặc hiệu, chủ yếu là Immunoglobulin E (IgE), để loại bỏ các chất gây hại. IgE gắn vào các tế bào chứa histamine (tế bào mast) tại da, niêm mạc, đường tiêu hóa và đường hô hấp.

Khi dùng lại thuốc giảm đau lần tiếp theo, thuốc sẽ kết hợp với các kháng thể IgE trên tế bào, kích hoạt tế bào giải phóng nhiều chất trung gian hóa học gây viêm, đặc biệt là histamine. Điều này dẫn đến các triệu chứng dị ứng như nổi mề đay, ngứa, giãn mạch, phù nề (sưng môi, mắt, họng), co thắt phế quản (khó thở), và trong trường hợp nặng có thể gây sốc phản vệ ngay lập tức.

Ngoài ra, tế bào T cũng có thể tham gia phản ứng dị ứng, nhưng thường chậm hơn và chủ yếu gây các triệu chứng ngoài da như phát ban, ngứa. Dị ứng thuốc khác với tác dụng phụ của thuốc, vì nó liên quan trực tiếp đến phản ứng miễn dịch của cơ thể, không chỉ là phản ứng sinh lý bình thường với thuốc.

2. Phân loại dị ứng với thuốc giảm đau

Dị ứng aspirin có thể được chia thành ba loại khác nhau, mỗi loại có những đặc điểm và phản ứng riêng, từ nhẹ đến nguy hiểm đến tính mạng. Ba nhóm này bao gồm:

• Bệnh hô hấp trầm trọng hơn do aspirin (AERD): có thể gây ra các triệu chứng như viêm mũi và hen suyễn.
• Mề đay/phù mạch do Aspirin gây ra: có thể gây ra các triệu chứng như nổi mề đay và sưng tấy.
• Mề đay do aspirin có hoặc không kèm theo phù mạch: gây ra các triệu chứng nổi mề đay và sưng tấy, có thể chuyển thành triệu chứng đe dọa tính mạng gọi là phản vệ.

Các loại thuốc NSAID ít phổ biến hơn có thể gây ra các tình trạng dị ứng nghiêm trọng như viêm màng não vô khuẩn và viêm phổi quá mẫn. Việc tham khảo ý kiến ​​bác sĩ chuyên khoa dị ứng có thể giúp bệnh nhân hiểu rõ hơn về các yếu tố nguy cơ và triệu chứng dị ứng thuốc giảm đau của mình.

3. Các dấu hiệu dị ứng thuốc giảm đau

Dị ứng với aspirin và các thuốc giảm đau có thể gây ra các triệu chứng từ nhẹ đến nặng.

• Triệu chứng nhẹ thường xuất hiện ở một vùng nhất định như: dị ứng thuốc giảm đau sưng mắt, mũi hoặc da, gây ngứa, kích ứng mắt hoặc sổ mũi.
• Triệu chứng trung bình lan rộng hơn, có thể ảnh hưởng đến phổi, gây khó thở hoặc thở hụt hơi.
• Triệu chứng nặng bắt đầu từ các dấu hiệu nhẹ nhưng tiến triển nhanh, như sưng cổ họng, sưng môi, lưỡi, mặt, co thắt đường thở, chóng mặt hoặc ngất xỉu.

Một số biểu hiện dị ứng thuốc giảm đau khác có thể gặp gồm: ho, nổi mề đay, da nổi mẩn ngứa, nghẹt mũi, khò khè, buồn nôn, nôn, nhịp tim nhanh, đau bụng hoặc chuột rút, và thở nhanh nông.

Trong trường hợp nghiêm trọng, dị ứng với thuốc giảm đau có thể dẫn đến phản vệ, một phản ứng hiếm nhưng nguy hiểm đến tính mạng. Phản vệ xảy ra khi cơ thể giải phóng lượng lớn histamine, gây giãn mạch, tụt huyết áp đột ngột, thu hẹp đường thở, rối loạn nhịp tim hoặc phù phổi. Dấu hiệu phản vệ bao gồm sưng họng, khó thở, da xanh tái hoặc ẩm ướt, mất ý thức, bối rối, đau bụng, tiêu chảy, phát ban, nổi mề đay và nói lắp bắp.

4. Dị ứng thuốc giảm đau phải làm sao?

Hiện không có xét nghiệm máu hay xét nghiệm da nào có thể phát hiện dị ứng với aspirin hoặc các thuốc giảm đau khác. Thông thường, dị ứng được chẩn đoán dựa trên các triệu chứng và thời điểm chúng xuất hiện.

Cách hiệu quả nhất để ngăn ngừa phản ứng dị ứng là tránh hoàn toàn các loại NSAID và các sản phẩm chứa NSAID. Tuy nhiên, việc này khá khó vì NSAID có thể xuất hiện trong nhiều sản phẩm không ngờ tới như thuốc cảm lạnh, thuốc giảm ho, mỹ phẩm, dầu gội, sữa rửa mặt hay xà phòng. Vì vậy, những người dị ứng thuốc giảm đau có thể vô tình tiếp xúc với chúng.

Khi xảy ra phản ứng, bác sĩ thường điều trị bằng thuốc kháng histamine, corticosteroid hoặc các thuốc khác để giảm triệu chứng. Trong trường hợp nghiêm trọng, như phản vệ, cần tiêm epinephrine (adrenaline) ngay lập tức.

Ở những bệnh nhân đặc biệt, liệu pháp giải mẫn cảm aspirin có thể giúp giảm nhạy cảm với aspirin. Liệu pháp này bắt đầu với liều rất thấp và tăng dần cho đến khi bệnh nhân có thể dung nạp được liều 650 mg, giúp giảm nhu cầu phẫu thuật cắt polyp và cải thiện các triệu chứng khác.

Tóm lại, các dấu hiệu dị ứng thuốc giảm đau có thể xuất hiện nhanh chóng và ở nhiều mức độ khác nhau, từ nhẹ như ngứa, nổi mề đay đến nặng như sưng cổ họng, khó thở hay sốc phản vệ. Việc nhận biết sớm và xử lý kịp thời là rất quan trọng để phòng ngừa các biến chứng nguy hiểm và bảo vệ sức khỏe. Nếu bạn xuất hiện các dấu hiệu dị ứng khi dùng thuốc giảm đau, nên đến cơ sở y tế ngay để được tư vấn và điều trị kịp thời, an toàn.

Nguồn tài liệu tham khảo: Medicalert, Clevelandclinic, Allergy, Atlantaallergydoctor