Tưa miệng: Những điều bạn cần biết

Tưa miệng hay nấm miệng là tình trạng phổ biến, đặc biệt ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, khiến nhiều phụ huynh lo lắng khi thấy trong miệng con xuất hiện những mảng trắng bám chặt ở lưỡi, niêm mạc má hoặc vòm họng. Dù nhìn qua có vẻ giống cặn sữa, nhưng nấm miệng thực chất là một dạng nhiễm nấm. Bệnh không quá nguy hiểm nếu được phát hiện sớm và điều trị kịp thời, nhưng nếu để kéo dài, nó có thể gây đau đớn, ảnh hưởng đến việc ăn uống, thậm chí lan sang hệ tiêu hóa. Vậy tưa miệng là gì, nguyên nhân do đâu và điều trị, phòng ngừa ra sao?

1. Biểu hiện điển hình của nấm miệng

Tưa miệng là tình trạng nhiễm nấm men Candida albicans tại niêm mạc miệng. Đây là loại nấm tồn tại sẵn trong khoang miệng ở mức độ nhỏ, bình thường không gây hại. Tuy nhiên, khi hệ miễn dịch suy yếu hoặc môi trường trong miệng mất cân bằng, nấm phát triển quá mức và gây bệnh.

Biểu hiện đặc trưng của nấm miệng là những mảng trắng dày, bám chặt trên lưỡi, nướu, má trong hoặc vòm họng. Khi cố gắng lau đi, lớp trắng này có thể để lại bề mặt đỏ rát và thậm chí chảy máu nhẹ.

Ngoài ra, người bị nấm miệng thường có các triệu chứng kèm theo như:

– Đau rát khi ăn uống.

– Mất vị giác hoặc miệng có vị khó chịu.

– Bú kém, ăn kém.

– Trường hợp nặng có thể lan xuống họng hoặc thực quản, gây khó nuốt.

2. Nguyên nhân gây nấm miệng

Có nhiều nguyên nhân khiến nấm Candida albicans phát triển mạnh và gây tưa miệng, trong đó phổ biến nhất bao gồm:

– Hệ miễn dịch yếu: Trẻ sơ sinh, người cao tuổi, người mắc bệnh mạn tính hoặc đang sử dụng thuốc kháng sinh, corticoid thường có sức đề kháng yếu, tạo điều kiện thuận lợi cho nấm phát triển.

– Dùng thuốc kháng sinh kéo dài: Kháng sinh tiêu diệt cả vi khuẩn có lợi trong khoang miệng, làm mất cân bằng hệ vi sinh. Khi đó, nấm men dễ dàng tăng sinh, gây ra tưa miệng.

– Vệ sinh răng miệng kém: Không vệ sinh miệng thường xuyên hoặc vệ sinh không đúng cách khiến sữa và thức ăn thừa bám lại, tạo môi trường thuận lợi cho nấm phát triển.

– Sử dụng dụng cụ không sạch: Bình sữa, núm ti, đồ chơi, hoặc khăn lau miệng của trẻ nếu không được tiệt trùng đúng cách có thể chứa nấm Candida albicans.

– Thay đổi nội tiết hoặc bệnh lý nền: Ở người lớn, tưa miệng có thể xuất hiện do thay đổi hormone hoặc bệnh tiểu đường.

3. Nấm miệng có nguy hiểm không?

Nhiều người cho rằng tưa miệng là tình trạng nhẹ, tự khỏi được. Tuy nhiên, trên thực tế, nếu không được điều trị đúng cách, bệnh có thể gây ra nhiều rắc rối.

Ở trẻ nhỏ, nấm miệng khiến bé đau rát khi bú, ăn dẫn đến sụt cân và suy dinh dưỡng. Trong một số trường hợp, nấm lan xuống họng, gây viêm họng, viêm thực quản, thậm chí ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa.

Ở người lớn, tưa miệng kéo dài có thể là dấu hiệu cảnh báo các bệnh lý tiềm ẩn như tiểu đường, HIV/AIDS hoặc tác dụng phụ của thuốc ức chế miễn dịch. Bệnh cũng có khả năng tái phát nhiều lần nếu không điều trị dứt điểm.

Do đó, dù không đe dọa tính mạng, tưa miệng vẫn là bệnh cần được phát hiện sớm và điều trị kịp thời để tránh biến chứng, đồng thời hạn chế lây lan trong gia đình.

4. Cách điều trị nấm miệng hiệu quả

Điều trị tưa miệng cần dựa trên nguyên nhân gây bệnh và mức độ nhiễm nấm. Nguyên tắc chung là diệt nấm, làm sạch khoang miệng và tăng cường sức đề kháng cho người bệnh.

4.1. Điều trị tưa miệng bằng thuốc

Bác sĩ thường chỉ định sử dụng thuốc kháng nấm dạng bôi hoặc uống như Nystatin, Miconazole hoặc Fluconazole. Với trẻ nhỏ, thuốc thường được dùng ở dạng dung dịch bôi trực tiếp vào vùng tổn thương.

Việc sử dụng thuốc cần tuân theo hướng dẫn của bác sĩ, không tự ý dùng để tránh kháng thuốc hoặc ảnh hưởng đến hệ vi sinh miệng.

4.2. Vệ sinh miệng đúng cách

– Với trẻ sơ sinh: Sau khi bú, bố mẹ nên dùng gạc mềm thấm nước muối sinh lý lau nhẹ miệng và lưỡi của bé.

– Với người lớn: Cần chải răng 2 lần/ngày, súc miệng bằng dung dịch kháng khuẩn hoặc nước muối loãng.

4.3. Dinh dưỡng hợp lý

Bổ sung thực phẩm chứa probiotic như sữa chua giúp cân bằng hệ vi sinh tự nhiên trong miệng. Hạn chế đồ ngọt, tinh bột và thức ăn quá nóng, vì chúng có thể làm nấm phát triển nhanh hơn.

4.4. Điều trị bệnh nền để điều trị tưa miệng

Nếu nấm miệng do bệnh nền cần điều trị song song bệnh nền để tránh tái phát.

5. Cách phòng ngừa tưa miệng tái phát

Một số biện pháp hiệu quả giúp phòng ngừa tưa miệng tái phát bao gồm:

– Giữ vệ sinh răng miệng hàng ngày, đặc biệt sau khi ăn hoặc bú.

– Tiệt trùng dụng cụ ăn uống, bình sữa và đồ chơi của trẻ.

– Không dùng chung bàn chải, cốc uống nước hoặc vật dụng cá nhân.

– Với mẹ đang cho con bú, cần giữ đầu ti sạch, rửa bằng nước ấm sau mỗi lần cho bú để tránh lây nhiễm nấm giữa mẹ và bé.

– Chỉ dùng kháng sinh khi có chỉ định của bác sĩ, tránh lạm dụng.

– Bổ sung thực phẩm giúp tăng cường miễn dịch như rau xanh, trái cây, sữa chua.

6. Khi nào bị tưa miệng cần đi khám bác sĩ?

Tưa miệng thường có thể được kiểm soát tại nhà nếu nhẹ. Tuy nhiên, bạn nên đưa trẻ hoặc bản thân đi khám khi có các dấu hiệu sau:

– Mảng trắng lan nhanh, dày và bám chặt.

– Đau rát dữ dội, khó ăn uống hoặc khó nuốt.

– Nấm miệng tái phát nhiều lần dù đã vệ sinh tốt.

– Có kèm sốt, sưng hạch hoặc viêm đỏ quanh miệng.

Bác sĩ sẽ thăm khám, xác định nguyên nhân chính xác và kê thuốc kháng nấm phù hợp. Trong trường hợp có bệnh lý nền, việc điều trị tổng thể là cần thiết để đạt hiệu quả lâu dài.

Tưa miệng là bệnh lý phổ biến do nấm Candida albicans gây ra, có thể gặp ở cả trẻ em và người lớn. Mặc dù không quá nguy hiểm, nhưng nếu chủ quan, bệnh có thể gây đau rát, khó ăn uống và dễ tái phát. Nhận biết sớm dấu hiệu, chăm sóc răng miệng đúng cách và tuân thủ điều trị theo hướng dẫn y khoa sẽ giúp bệnh nhanh khỏi và hạn chế biến chứng. Ngoài ra, giữ vệ sinh miệng sạch sẽ, duy trì lối sống lành mạnh và không lạm dụng kháng sinh chính là chìa khóa để phòng ngừa tưa miệng hiệu quả.