Ung thư hạch có di truyền không?

Ung thư hạch là một trong những bệnh lý ác tính của hệ bạch huyết, có thể ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng miễn dịch và sức khỏe toàn thân. Bệnh thường tiến triển âm thầm với các dấu hiệu dễ nhầm lẫn như nổi hạch, mệt mỏi kéo dài, sụt cân không rõ nguyên nhân. Việc hiểu rõ ung thư hạch có di truyền không sẽ giúp chẩn đoán kịp thời và nâng cao hiệu quả điều trị.

1. Đánh giá yếu tố gen trong ung thư hạch

Ung thư hạch (u lympho) là nhóm ung thư bắt nguồn từ hệ bạch huyết, phổ biến nhất gồm u lympho Hodgkin và u lympho không Hodgkin. Phần lớn người bệnh đáp ứng tốt với điều trị nếu được phát hiện sớm.

Về mặt di truyền, các nhà khoa học cho thấy ung thư hạch liên quan mật thiết đến những biến đổi gen trong tế bào lympho, đặc biệt là tế bào B và T. Trong quá trình trưởng thành, các tế bào này phải trải qua nhiều giai đoạn tái tổ hợp và đột biến gen để tạo ra kháng thể. Nếu quá trình này xảy ra sai lệch, các gen kiểm soát tăng sinh, sửa chữa DNA hoặc cơ chế tự chết của tế bào có thể bị rối loạn, từ đó làm tăng nguy cơ hình thành ung thư.

Tuy nhiên, điều quan trọng cần hiểu là đa số các đột biến gen gây ung thư hạch không phải do di truyền từ cha mẹ, mà là đột biến mắc phải trong suốt cuộc đời. Chúng có thể xuất hiện do lão hóa, tiếp xúc với bức xạ, hóa chất độc hại, nhiễm trùng, bệnh tự miễn hoặc các yếu tố biểu sinh. Vì vậy, dù có khái niệm ung thư hạch di truyền, nhưng các trường hợp này khá hiếm.

Tiền sử gia đình có người mắc u lympho có thể làm tăng nguy cơ, song hầu hết bệnh nhân ung thư hạch không có người thân ruột thịt mắc bệnh tương tự. Nói cách khác, yếu tố gen đóng vai trò quan trọng trong cơ chế bệnh sinh, nhưng không đồng nghĩa ung thư hạch là bệnh di truyền trực tiếp.

2. Ung thư hạch có di truyền không?

Nhiều người thắc mắc “ung thư hạch có di truyền không?” khi trong gia đình từng có người mắc bệnh. Thực tế, ung thư hạch (u lympho) không phải là bệnh di truyền trực tiếp từ cha mẹ sang con cái như một số bệnh gen hiếm gặp. Tuy nhiên, yếu tố gia đình vẫn có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh, chứ không đồng nghĩa chắc chắn sẽ bị ung thư hạch.

Nếu trong gia đình có người thân ruột thịt (cha mẹ, anh chị em, con cái) từng mắc u lympho, đặc biệt là u lympho không Hodgkin, thì nguy cơ mắc bệnh của bạn có thể cao hơn so với người không có tiền sử gia đình. Điều này liên quan đến việc các thành viên trong gia đình có thể chia sẻ một số biến thể gen nhỏ, làm tăng khả năng rối loạn trong quá trình kiểm soát và sửa chữa tế bào lympho.

Với u lympho Hodgkin, yếu tố di truyền nhìn chung không phổ biến, nhưng nguy cơ vẫn tăng lên nếu anh chị em ruột từng mắc bệnh. Sinh đôi cùng trứng có nguy cơ cao hơn do có cấu trúc gen gần như giống nhau. 

Về mặt di truyền học, cần phân biệt rõ hai loại đột biến gen:

• Đột biến di truyền (dòng mầm): Được truyền từ cha mẹ sang con và tồn tại trong hầu hết tế bào cơ thể.
• Đột biến mắc phải (đột biến soma): Xuất hiện trong suốt cuộc đời do lão hóa, nhiễm virus (như Epstein-Barr), phơi nhiễm bức xạ, hóa chất độc hại hoặc do lỗi ngẫu nhiên khi tế bào phân chia.

Phần lớn các trường hợp ung thư hạch là do đột biến mắc phải, chứ không phải do ung thư hạch di truyền. Đây là lý do vì sao nhiều người không có tiền sử gia đình vẫn có thể mắc bệnh.

Ngoài yếu tố gen, rối loạn miễn dịch và viêm mạn tính cũng đóng vai trò quan trọng. Một số bệnh tự miễn như hội chứng Sjögren, viêm khớp dạng thấp, lupus ban đỏ hệ thống có liên quan đến nguy cơ mắc ung thư hạch bạch huyết cao hơn. Viêm kéo dài tạo môi trường thuận lợi cho tế bào lympho bất thường phát triển.

Một số gen kiểm soát sự phân chia và sửa chữa DNA, điển hình như BRCA1 và BRCA2, khi bị đột biến cũng có thể làm tăng nguy cơ ung thư hạch. Dù các gen này thường được nhắc đến trong ung thư vú và buồng trứng, nghiên cứu cho thấy người mang đột biến BRCA1 hoặc BRCA2 có nguy cơ mắc ung thư hạch bạch huyết cao hơn người bình thường.

Tóm lại, khi tìm hiểu ung thư hạch có di truyền không thì thấy bệnh không di truyền trực tiếp từ cha mẹ sang con như nhiều bệnh gen khác, nhưng yếu tố gia đình vẫn có thể làm tăng nguy cơ ở một số trường hợp. Việc chủ động theo dõi sức khỏe, duy trì lối sống lành mạnh và thăm khám sớm khi có dấu hiệu bất thường đóng vai trò quan trọng trong phát hiện và điều trị kịp thời, giúp cải thiện tiên lượng và chất lượng cuộc sống cho người bệnh.

Nguồn thông tin tham khảo: Mylymphomateam.com, Cancer.org, Medicalnewstoday.com, Pmc.ncbi.nlm.nih.gov