Polyp ở đại tràng: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị hiệu quả

Polyp ở đại tràng là tình trạng phổ biến trong hệ tiêu hóa, có thể tiến triển âm thầm nhưng tiềm ẩn hậu quả nếu không được xử lý kịp thời. Trong bài viết dưới đây, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu chi tiết về nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị polyp đại tràng để chủ động bảo vệ sức khỏe.

1. Polyp ở đại tràng là gì?

Polyp ở đại tràng là những khối u nhỏ, hình thành từ sự phát triển bất thường của các tế bào trên lớp niêm mạc của ruột già. Phần lớn các polyp này có bản chất lành tính, tuy nhiên theo thời gian, một số polyp có thể biến đổi và tiến triển thành ung thư đại trực tràng nếu không được phát hiện và loại bỏ sớm.

Một người có thể có một hoặc nhiều polyp ở đại tràng mà không hề hay biết vì bệnh thường diễn biến âm thầm, không gây triệu chứng rõ rệt. Do đó, việc kiểm tra đại tràng định kỳ đóng vai trò quan trọng trong việc phát hiện sớm và ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm.

2. Nguyên nhân

Cho đến nay, y học vẫn chưa xác định chính xác nguyên nhân dẫn đến sự hình thành polyp ở đại tràng. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng có những yếu tố nguy cơ nhất định làm tăng khả năng xuất hiện các khối polyp trong ruột già.

2.1. Polyp ở đại tràng xuất hiện do tuổi tác

Tuổi tác được xem là một trong những yếu tố hàng đầu liên quan đến sự phát triển của polyp ở đại tràng. Phần lớn các trường hợp polyp được phát hiện ở những người trên 50 tuổi. Theo thống kê y tế, khoảng 90% bệnh nhân được cắt polyp đều nằm trong độ tuổi này. Do đó, từ tuổi trung niên trở đi, việc tầm soát đại tràng định kỳ là điều rất cần thiết.

2.2. Yếu tố di truyền và tiền sử gia đình

Polyp ở đại tràng có thể mang yếu tố di truyền. Nếu trong gia đình có người thân từng mắc bệnh này, nguy cơ bạn bị ảnh hưởng sẽ tăng cao. Một số hội chứng di truyền như hội chứng Lynch, Gardner hay polyposis vị thành niên là những rối loạn di truyền có khả năng gây ra polyp ở đại tràng từ sớm. Những người mang gen đột biến liên quan đến các hội chứng này cần được sàng lọc sớm và thường xuyên hơn so với dân số chung.

2.3. Thói quen sống không lành mạnh

Việc sử dụng rượu bia thường xuyên hoặc hút thuốc lá kéo dài sẽ làm tăng nguy cơ phát triển polyp ở đại tràng. Một số chất trong thuốc lá và rượu có thể gây tổn thương tế bào niêm mạc ruột, từ đó dẫn đến những đột biến tế bào bất thường và hình thành polyp.

2.4. Béo phì và chế độ ăn uống mất cân bằng

Thừa cân, béo phì và thói quen ăn nhiều chất béo, thịt đỏ, thực phẩm chiên xào là những yếu tố làm rối loạn hoạt động tiêu hóa và gia tăng nguy cơ hình thành polyp. Khi cơ thể tích tụ quá nhiều chất béo, hệ tiêu hóa sẽ hoạt động kém hiệu quả, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển bất thường của tế bào trong ruột.

2.5. Một số yếu tố khác tăng nguy cơ polyp ở đại tràng

Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng yếu tố chủng tộc cũng có ảnh hưởng đến tỷ lệ mắc polyp. Chẳng hạn, người Mỹ gốc Phi có nguy cơ phát triển polyp cao hơn và tỷ lệ biến chứng thành ung thư cũng lớn hơn so với các nhóm chủng tộc khác. Dù yếu tố này không thể thay đổi, nhưng việc nhận thức sớm sẽ giúp chủ động trong việc tầm soát và phòng ngừa.Ngoài ra, việc thường xuyên ngồi lâu, lười vận động, thức khuya hoặc bị căng thẳng tinh thần trong thời gian dài cũng góp phần làm tăng nguy cơ mắc polyp ở đại tràng. Những yếu tố này ảnh hưởng đến quá trình trao đổi chất và hệ miễn dịch, từ đó tác động đến sức khỏe ruột già một cách âm thầm nhưng dai dẳng.

3. Triệu chứng thường gặp khi bị polyp ở đại tràng

Polyp ở đại tràng đa phần không gây triệu chứng rõ ràng. Bệnh thường chỉ được phát hiện tình cờ khi nội soi đại tràng vì lý do khác hoặc trong quá trình tầm soát sức khỏe. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, bệnh nhân vẫn có thể xuất hiện một số dấu hiệu cảnh báo.

3.1. Chảy máu trực tràng

Khi xuất hiện máu trong phân hoặc thấy máu trên giấy vệ sinh sau khi đi ngoài, bạn nên cẩn trọng. Đây có thể là dấu hiệu của polyp đang gây kích ứng niêm mạc ruột. Tuy nhiên, chảy máu hậu môn cũng có thể gặp trong bệnh trĩ hoặc nứt kẽ hậu môn nên cần được chẩn đoán phân biệt.

3.2. Rối loạn đại tiện kéo dài

Sự xuất hiện của polyp có thể gây thay đổi thói quen đại tiện như tiêu chảy hoặc táo bón kéo dài nhiều ngày. Đây là dấu hiệu cảnh báo cho thấy hoạt động của ruột đang bị cản trở hoặc kích thích bất thường.

3.3. Thay đổi màu sắc phân

Phân có màu đen như hắc ín hoặc lẫn vệt máu đỏ là những dấu hiệu đáng nghi ngờ liên quan đến tổn thương trong đại tràng. Tuy nhiên, cũng cần lưu ý rằng màu phân có thể bị ảnh hưởng bởi chế độ ăn uống hoặc một số loại thuốc.

3.4. Đau bụng và buồn nôn

Polyp có kích thước lớn có thể làm tắc nghẽn một phần đường ruột, gây nên tình trạng đau quặn bụng, chướng hơi, buồn nôn. Đây là những biểu hiện thường thấy trong các bệnh lý đường tiêu hóa cần được kiểm tra sớm.

3.5. Thiếu máu

Chảy máu rỉ rả từ polyp trong thời gian dài có thể dẫn đến thiếu sắt, gây ra tình trạng thiếu máu. Người bệnh thường xuyên cảm thấy mệt mỏi, chóng mặt hoặc khó thở khi hoạt động.

4. Điều trị polyp ở đại tràng: Dựa vào đặc tính của polyp

Việc điều trị polyp ở đại tràng phụ thuộc vào kích thước, số lượng và loại polyp cụ thể. Phác đồ điều trị sẽ được cá nhân hóa dựa trên đánh giá của bác sĩ chuyên khoa.

– Cắt polyp qua nội soi: Đây là phương pháp phổ biến và ít xâm lấn nhất. Trong quá trình nội soi, bác sĩ sẽ dùng các dụng cụ chuyên biệt như kẹp hoặc vòng thắt để cắt bỏ polyp. Với các polyp lớn, có thể cần tiêm dung dịch nâng polyp để dễ dàng bóc tách.

– Trong trường hợp polyp quá lớn hoặc có nguy cơ cao tiến triển thành ung thư, phương pháp phẫu thuật sẽ được chỉ định nhằm loại bỏ đoạn ruột chứa polyp.

– Với những trường hợp mắc polyp do rối loạn di truyền, bác sĩ có thể cân nhắc chỉ định cắt một phần hoặc toàn bộ đại tràng để phòng ngừa ung thư. Sau khi cắt, các mẫu polyp sẽ được gửi làm xét nghiệm mô học để đánh giá nguy cơ ung thư hóa.

Sau điều trị, người bệnh cần tiếp tục tầm soát định kỳ để phòng ngừa nguy cơ tái phát. Tần suất tầm soát tùy thuộc vào số lượng và đặc điểm của polyp đã phát hiện.

5. Phòng ngừa polyp ở đại tràng hiệu quả

Mặc dù polyp ở đại tràng có thể xuất hiện ở bất kỳ ai, nhưng việc chủ động thay đổi lối sống sẽ giúp giảm đáng kể nguy cơ mắc bệnh. Một chế độ ăn giàu chất xơ từ rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt và các loại đậu sẽ hỗ trợ tốt cho hệ tiêu hóa. Đồng thời, duy trì cân nặng hợp lý, tập thể dục đều đặn và tránh xa thuốc lá, rượu bia là những biện pháp đơn giản nhưng rất hiệu quả.

Đặc biệt, đừng bỏ qua việc kiểm tra nội soi định kỳ, nhất là khi bạn đã bước sang tuổi trung niên hoặc có tiền sử gia đình mắc bệnh. Việc tầm soát định kỳ giúp phát hiện sớm và xử lý polyp kịp thời, ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng như ung thư đại tràng.

Polyp ở đại tràng âm thầm nhưng tiềm ẩn nhiều nguy cơ đối với sức khỏe. Việc hiểu rõ nguyên nhân, phát hiện sớm qua các dấu hiệu bất thường và áp dụng phương pháp điều trị phù hợp sẽ giúp kiểm soát hiệu quả tình trạng này. Hãy chủ động chăm sóc hệ tiêu hóa của bạn bằng một lối sống lành mạnh và thói quen kiểm tra sức khỏe định kỳ.