Ợ chua chướng bụng: dấu hiệu không nên xem thường
Tình trạng ợ chua chướng bụng kéo dài khiến nhiều người lo lắng. Đây có thể chỉ là rối loạn tạm thời, nhưng cũng có khả năng liên quan đến bệnh lý dạ dày – thực quản.
1. Hiểu đúng về tình trạng ợ chua chướng bụng
1.1. Ợ chua chướng bụng là gì?
Ợ chua chướng bụng là hiện tượng thường gặp ở nhiều người, biểu hiện qua cảm giác đầy hơi ở vùng bụng kèm theo vị chua trào ngược lên miệng sau ăn. Đây không chỉ là tình trạng tạm thời mà còn có thể là dấu hiệu cảnh báo bất ổn từ dạ dày hoặc thực quản. Ợ chua xuất hiện khi axit dịch vị trào ngược từ dạ dày lên thực quản, còn chướng bụng thường do khí tích tụ trong đường tiêu hóa khiến bụng căng và khó chịu.
1.2. Tình trạng phổ biến nhưng không nên chủ quan
Nhiều người có thể bỏ qua các triệu chứng ợ chua chướng bụng vì nghĩ rằng chỉ do ăn uống thất thường hoặc căng thẳng. Tuy nhiên, nếu tình trạng này diễn ra thường xuyên, kéo dài hoặc đi kèm các biểu hiện bất thường khác như đau bụng, buồn nôn, sụt cân thì cần phải thăm khám để loại trừ nguy cơ bệnh lý.
2. Nguyên nhân gây ra tình trạng ợ chua chướng bụng
2.1. Thói quen ăn uống hàng ngày thiếu khoa học
Ăn quá no, ăn nhanh, nói chuyện trong khi ăn, ăn đêm muộn hoặc tiêu thụ thực phẩm nhiều dầu mỡ, cay nóng, đồ chua đều có thể làm tăng áp lực lên dạ dày, gây ra tình trạng chướng bụng và trào ngược axit.
2.2. Rối loạn chức năng tiêu hóa
Rối loạn nhu động dạ dày ruột làm thức ăn tiêu hóa chậm, khiến khí và axit tích tụ lâu hơn trong dạ dày. Điều này không chỉ gây đầy bụng mà còn làm tăng nguy cơ trào ngược dẫn đến ợ chua.
2.3. Các bệnh lý tiêu hóa tiềm ẩn
Một số bệnh lý thường gây ra ợ chua chướng bụng bao gồm viêm loét dạ dày tá tràng, trào ngược dạ dày thực quản (GERD), viêm hang vị, viêm đại tràng co thắt hoặc hội chứng ruột kích thích. Khi các bệnh lý này không được điều trị đúng cách, triệu chứng sẽ diễn biến nặng và ảnh hưởng nhiều đến sinh hoạt hàng ngày.
3. Dấu hiệu nhận biết đi kèm cần chú ý
Nếu tình trạng ợ chua chướng bụng đi kèm một hoặc nhiều dấu hiệu sau, người bệnh nên chủ động đi khám để được chẩn đoán chính xác: cảm giác nóng rát vùng ngực sau xương ức, đầy bụng sau ăn dù ăn ít, buồn nôn, có mùi hôi miệng kéo dài, khó tiêu thường xuyên, đau vùng thượng vị, sụt cân không rõ nguyên nhân. Những triệu chứng này không chỉ gây phiền toái trong cuộc sống hàng ngày mà còn tiềm ẩn nguy cơ mắc các bệnh lý mạn tính nếu không điều trị kịp thời.
4. Khi nào nên đi khám?
Nhiều người nghĩ rằng chỉ cần thay đổi chế độ ăn hoặc nghỉ ngơi là có thể giảm ợ chua chướng bụng. Tuy nhiên, nếu các triệu chứng diễn ra nhiều hơn 2 lần mỗi tuần, kéo dài liên tục trong nhiều tuần, không đáp ứng với thay đổi lối sống hoặc kèm theo dấu hiệu cảnh báo thì cần đến cơ sở y tế để được kiểm tra chuyên sâu. Đặc biệt, khi đã áp dụng các biện pháp dân gian hay dùng thuốc không kê đơn mà không cải thiện thì việc đi khám là cần thiết để xác định nguyên nhân cụ thể.
5. Phương pháp chẩn đoán chuyên sâu khi bị ợ chua chướng bụng
5.1. Thăm khám lâm sàng
Bác sĩ sẽ hỏi về tần suất, mức độ và hoàn cảnh xuất hiện triệu chứng để định hướng nguyên nhân ban đầu. Những câu hỏi thường liên quan đến thói quen ăn uống, lịch sử bệnh lý tiêu hóa, việc sử dụng thuốc và các yếu tố tâm lý như căng thẳng kéo dài.
5.2. Nội soi tiêu hóa trên
Nội soi là phương pháp chính xác giúp phát hiện tổn thương ở thực quản, dạ dày, tá tràng. Hình ảnh thu được giúp đánh giá mức độ viêm, loét hoặc phát hiện bất thường như polyp, u. Nội soi có thể kết hợp sinh thiết nếu nghi ngờ ung thư hoặc vi khuẩn Hp.
5.3. Đo pH 24 giờ thực quản
Đây là xét nghiệm chuyên sâu nhằm đánh giá mức độ trào ngược axit lên thực quản trong một ngày. Kết quả cho biết tần suất, thời gian và cường độ trào ngược, từ đó giúp bác sĩ xác định nguyên nhân gây ợ chua.
5.4. Đo áp lực thực quản (HRM)
HRM giúp kiểm tra hoạt động co bóp và chức năng của cơ thắt thực quản. Khi cơ này hoạt động yếu, axit sẽ dễ trào ngược lên gây ợ chua. HRM rất hữu ích trong các trường hợp nghi ngờ trào ngược không điển hình hoặc sau điều trị mà triệu chứng vẫn tái phát.
6. Cách cải thiện tình trạng ợ chua chướng bụng tại nhà
6.1. Điều chỉnh chế độ ăn uống
Ưu tiên các món dễ tiêu, nấu chín kỹ, tránh đồ chiên xào, thực phẩm lên men, nước uống có ga hoặc chứa caffeine. Không nên ăn quá no, tránh ăn tối muộn và nằm ngay sau khi ăn.
6.2. Thay đổi lối sống
Duy trì cân nặng hợp lý, không mặc quần áo bó sát sau ăn, hạn chế stress và ngủ đủ giấc. Nên kê cao đầu giường khoảng 15–20 cm để giảm nguy cơ trào ngược khi ngủ.
6.3. Sử dụng thuốc theo đúng chỉ dẫn của bác sĩ
Nếu nguyên nhân do tăng tiết axit hoặc viêm dạ dày nhẹ, bác sĩ có thể chỉ định thuốc kháng axit, ức chế bơm proton hoặc thuốc điều hòa nhu động ruột. Tuy nhiên, cần tuân thủ chỉ định và không tự ý dùng kéo dài.
7. Tình trạng ợ chua chướng bụng có thể gây biến chứng gì?
Nếu không kiểm soát tốt, tình trạng ợ chua chướng bụng kéo dài có thể gây viêm thực quản, hẹp thực quản, loét dạ dày, chảy máu tiêu hóa và thậm chí là nguy cơ ung thư thực quản. Ngoài ra, người bệnh còn có thể gặp rối loạn hấp thu dinh dưỡng, thiếu máu do mất máu mạn tính và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống như mất ngủ, giảm hiệu suất công việc.
8. Nên chủ động thăm khám sớm để bảo vệ sức khỏe hệ tiêu hóa
Không nên chủ quan với các biểu hiện ợ chua chướng bụng, nhất là khi chúng xuất hiện thường xuyên. Việc đi khám sớm không chỉ giúp chẩn đoán chính xác nguyên nhân mà còn phòng ngừa các biến chứng nguy hiểm. Hiện nay tại Thu Cúc TCI đã có đầy đủ máy móc hiện đại và đội ngũ bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa để thực hiện các kỹ thuật như nội soi không đau, đo pH, đo HRM với độ chính xác cao và an toàn. Khám định kỳ cũng là một cách giúp phát hiện sớm bệnh lý tiêu hóa tiềm ẩn, đặc biệt ở những người có tiền sử trào ngược, viêm dạ dày, thường xuyên stress hoặc dùng thuốc giảm đau dài ngày.
Ợ chua chướng bụng không chỉ là vấn đề khó chịu tạm thời mà còn có thể là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý tiêu hóa. Chủ động thay đổi lối sống, ăn uống khoa học và thăm khám sớm là cách tốt nhất để kiểm soát triệu chứng và bảo vệ sức khỏe lâu dài. Đừng để sự chủ quan của bạn khiến tình trạng trở nên nghiêm trọng hơn.
