Giải đáp: Vì sao hay bị ợ hơi và cách xử lý hiệu quả

Trong cuộc sống hằng ngày, nhiều người thường xuyên gặp tình trạng ợ hơi sau khi ăn uống hoặc thậm chí cả khi không ăn gì. Một vài lần ợ hơi thoáng qua có thể là bình thường, nhưng nếu hiện tượng này diễn ra liên tục thì lại là vấn đề cần quan tâm. Rất nhiều người thắc mắc: “Vì sao hay bị ợ hơi?” – liệu đó chỉ là phản ứng sinh lý thông thường của cơ thể hay là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý tiềm ẩn về dạ dày – thực quản? Bài viết dưới đây sẽ phân tích chi tiết nguyên nhân, cơ chế, tác hại và cách khắc phục tình trạng hay bị ợ hơi, giúp bạn hiểu rõ và chủ động chăm sóc sức khỏe tiêu hóa của mình.

1. Hiện tượng ợ hơi là gì?

Ợ hơi là phản xạ đẩy khí từ dạ dày ra ngoài qua đường miệng. Khí này có thể được tạo ra trong quá trình nuốt không khí khi ăn uống, hoặc sinh ra từ quá trình tiêu hóa trong dạ dày – ruột. Bình thường, mỗi người có thể ợ hơi vài lần trong ngày mà không ảnh hưởng sức khỏe.

Tuy nhiên, khi ợ hơi xảy ra nhiều lần, kèm theo triệu chứng khó chịu như đầy bụng, đau tức, ợ chua, nóng rát ngực, thì đó có thể là dấu hiệu bất thường cần lưu ý.

2. Vì sao hay bị ợ hơi?

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng ợ hơi thường xuyên, có thể chia thành hai nhóm: nguyên nhân sinh lý và nguyên nhân bệnh lý.

2.1. Nguyên nhân sinh lý

Nuốt nhiều không khí khi ăn uống: Ăn nhanh, nhai không kỹ, nói chuyện trong lúc ăn, uống bằng ống hút, nhai kẹo cao su, hút thuốc lá… đều khiến lượng khí đi vào dạ dày nhiều hơn bình thường.

Dùng đồ uống có gas: Nước ngọt có ga, bia… cung cấp trực tiếp khí CO₂ vào dạ dày, làm tăng áp lực và gây ợ hơi.

Ăn uống quá no hoặc quá nhanh: Thức ăn chưa kịp tiêu hóa, khí sinh ra nhiều khiến dạ dày phải đẩy hơi ra ngoài.

Stress, căng thẳng: Ảnh hưởng đến nhu động tiêu hóa, gây nuốt khí nhiều và tăng ợ hơi.

Một số thói quen xấu: Nằm ngay sau ăn, mặc quần áo bó sát vùng bụng cũng làm tăng nguy cơ ợ hơi.

2.2. Nguyên nhân bệnh lý

Ngoài các yếu tố sinh lý, việc hay bị ợ hơi có thể liên quan đến nhiều bệnh lý tiêu hóa, bao gồm:

Trào ngược dạ dày – thực quản (GERD): Axit và hơi từ dạ dày trào ngược lên thực quản, gây ợ hơi, ợ chua, nóng rát ngực.

Viêm loét dạ dày – tá tràng: Niêm mạc dạ dày bị tổn thương làm rối loạn co bóp và sinh hơi nhiều hơn.

Rối loạn tiêu hóa, chậm tiêu: Thức ăn ứ đọng lâu trong dạ dày dễ lên men, sinh hơi và gây ợ nhiều.

Hội chứng ruột kích thích (IBS): Người bệnh thường bị đầy bụng, khó tiêu, ợ hơi kèm rối loạn đại tiện.

Nhiễm vi khuẩn Hp (Helicobacter pylori): Hp gây viêm dạ dày mạn tính, sinh hơi và gây ợ thường xuyên.

Thoát vị hoành: Cấu trúc bất thường ở chỗ nối thực quản – dạ dày khiến hơi dễ trào ngược ra ngoài.

3. Triệu chứng đi kèm khi hay bị ợ hơi

Tình trạng ợ hơi liên tục thường không đơn lẻ, mà đi kèm các triệu chứng khác, giúp phân biệt nguyên nhân:

Ợ chua, nóng rát ngực: Liên quan đến trào ngược dạ dày.

Đau tức vùng thượng vị: Có thể do viêm loét dạ dày – tá tràng.

Đầy bụng, khó tiêu, chán ăn: Gợi ý rối loạn tiêu hóa, chậm tiêu.

Buồn nôn, nôn: Cảnh báo dạ dày quá tải hoặc bệnh lý nặng.

Ho kéo dài, khàn tiếng, đau họng: Do axit trào ngược kích thích đường hô hấp.

Sụt cân không rõ nguyên nhân: Có thể liên quan đến bệnh lý nguy hiểm, kể cả ung thư đường tiêu hóa.

4. Tác hại khi thường xuyên ợ hơi

Nhiều người nghĩ ợ hơi chỉ là hiện tượng bình thường, nhưng nếu kéo dài, nó có thể dẫn đến nhiều hệ lụy như:

Ảnh hưởng chất lượng cuộc sống: Gây khó chịu, mất tự tin trong giao tiếp.

Biến chứng tiêu hóa: Trào ngược dạ dày kéo dài có thể gây viêm thực quản, hẹp thực quản, Barrett thực quản.

Nguy cơ bệnh lý mạn tính: Viêm loét dạ dày – tá tràng, rối loạn vận động thực quản, thoát vị hoành.

Cảnh báo ung thư: Một số trường hợp ợ hơi nhiều kèm triệu chứng cảnh báo (nuốt nghẹn, sụt cân, xuất huyết tiêu hóa) có thể liên quan đến ung thư dạ dày hoặc thực quản.

5. Cách khắc phục tình trạng hay bị ợ hơi

Để cải thiện tình trạng này, người bệnh cần kết hợp thay đổi lối sống và điều trị y khoa khi cần thiết.

5.1. Thay đổi lối sống – chế độ ăn uống

Những thói quen ăn uống có lợi mà người bệnh cần áp dụng và duy trì đều đặn bao gồm: Ăn chậm, nhai kỹ, tránh nuốt không khí. Đồng thời, người bệnh cần hạn chế đồ uống có ga, bia, rượu, cà phê; Giảm thức ăn nhiều dầu mỡ, cay, chua; Tăng cường rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt. Bên cạnh đó cần chú ý: Không nằm ngay sau khi ăn, nên đi lại nhẹ nhàng 15–20 phút. Việc giữ cân nặng hợp lý, tránh béo phì cũng rất cần thiết. Một lưu ý nữa là hạn chế căng thẳng, stress và nên tập yoga, thiền hoặc hít thở sâu mỗi ngày.

5.2. Điều trị bằng thuốc

Khi ợ hơi liên tục kèm triệu chứng bệnh lý, bác sĩ có thể kê các loại thuốc như:

Thuốc ức chế tiết axit (PPI, H2-blocker): Giảm axit, giảm trào ngược.

Thuốc trung hòa axit: Giảm nhanh triệu chứng nóng rát.

Thuốc bảo vệ niêm mạc dạ dày: Sucralfate, alginate.

Thuốc điều hòa nhu động ruột, dạ dày: Giúp tiêu hóa nhanh hơn, giảm sinh hơi.

Kháng sinh diệt vi khuẩn Hp: Nếu có nhiễm Hp.

5.3. Điều trị ngoại khoa

Áp dụng khi có thoát vị hoành nặng hoặc biến chứng trào ngược không đáp ứng thuốc, như phẫu thuật Nissen fundoplication.

6. Khi nào cần đi khám bác sĩ?

Bạn nên đi khám ngay khi có dấu hiệu:

Ợ hơi kéo dài, gần như hàng ngày.

Ợ hơi kèm ợ chua, nóng rát, đau thượng vị.

Nuốt nghẹn, nuốt vướng.

Buồn nôn, nôn máu hoặc đi ngoài phân đen.

Sụt cân nhanh không rõ nguyên nhân.

Đây là những triệu chứng cảnh báo bệnh lý nghiêm trọng cần can thiệp sớm.

7. Phòng ngừa ợ hơi tái phát

Duy trì chế độ ăn uống khoa học, nhiều chất xơ, hạn chế đồ ăn nhanh.

Uống đủ nước, không uống quá nhiều cùng lúc.

Ngủ đủ giấc, giảm căng thẳng.

Tập luyện thể dục thường xuyên.

Khám sức khỏe định kỳ, tầm soát dạ dày – thực quản đặc biệt ở người trên 40 tuổi.

Qua những thông tin trên, có thể đưa ra lời giải cho thắc mắc vì sao hay bị ợ hơi. Câu trả lời có thể đơn giản chỉ do thói quen ăn uống, sinh hoạt chưa hợp lý, nhưng cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý tiêu hóa nghiêm trọng. Nếu hiện tượng ợ hơi kéo dài, lặp đi lặp lại, kèm triệu chứng bất thường, người bệnh không nên chủ quan mà cần đi khám để tìm nguyên nhân chính xác và điều trị kịp thời. Việc kết hợp chế độ ăn uống khoa học, lối sống lành mạnh cùng với thăm khám định kỳ sẽ giúp kiểm soát tình trạng ợ hơi hiệu quả, bảo vệ sức khỏe tiêu hóa và nâng cao chất lượng cuộc sống.